پایگاه خبری الف 8 شهريور 1395 ساعت 21:24 http://alef.ir/vdca0inem49nay1.k5k4.html?386475 -------------------------------------------------- پیشنهاد کتاب/ «زیبایی»؛ راجر اسکورتن؛ ترجمه فریده فرنودفر و امیر رضایی؛ مینوی خرد عنوان : راه‌هایی برای درک زیبایی حقیقی بخش فرهنگی الف؛ 8 شهریور 1395 -------------------------------------------------- متن : «زیبایی» نوشته: راجر اسکورتن ترجمه: فریده فرنودفر و امیر رضایی ناشر: مینوی خرد، چاپ اول ۱۳۹۳ ۲۲۴صفحه ، ۱۱۵۰۰ تومان شما می‌توانید کتاب «زیبایی» را تا یک هفته پس از معرفی با ۱۰ درصد تخفیف از فروشگاه اینترنتی شهر کتاب آنلاین خرید کنید. **** پرداختن به زیبایی و تشریح آن یکی از دشوار ترین کارهای دنیاست، نه به این دلیل که نویسندگان بسیاری به آن پرداخته و نظرات ضد و نقیضی داده اند؛ بلکه به این دلیل که اغلب ما گمان می کنیم در این زمینه صاحب‌نظر هستیم و به راحتی می توانیم آنچه زیباست تشخیص دهیم. از این گذشته یکی از دم دست ترین اظهار نظرهای غیرتخصصی که عامه از آن برای بیان عقیده خود بهره می برند صفت زیبا بودن است (البته با معادل کلیشه‌ای‌تر قشنگ)، چنین بیانی در حقیقت واکنشی آنی و اغلب بدون تفکری استدلالی در رابطه با یک سوژه هنری در زمینه های مختلف است: کتاب قشنگی (زیبایی) بود، فیلم قشنگی بود و... اما واقعا چنین اظهار نظری تا چه اندازه می تواند گویای ویژگی های زیبایی شناختی یک اثر هنری باشد؟ همه می دانیم زیبایی امری است ذوقی و البته نسبی. با پذیرش این امر بدیهی، چگونه می توان بر مبنای داوری هایی این چنین، چیزی را فراتر یا فروتر از دیگری به حساب آورد؟ به خصوص که بحث زیبایی می تواند هرمقوله هستی شناختی را در بر بگیرد و اگر قرار باشد کیفیت واحد و مشخصی را به عنوان معیار عنوان کنیم، این کیفیت واحد چطور می تواند در اشیاء مختلف خود را نشان دهد؟ اما مهمتر از اینها طرح یک بحث دیرینه است و آن چیزی نیست جز رابطه میان زیبایی و خیر؛ آیا ممکن است یک چیز غیراخلاقی زیبا باشد؟ به عبارت دیگر خیر و زیبایی در دو راه متفاوت در حرکت باشند؟ با طرح سوالاتی از این دست خواهیم دید، حتی در سطح بیرونی این بحث نیز هرچه پیش می رویم به سوالاتی جدی و در خور تعمقی برمی خوریم که ابعادی کاملا فلسفی به بحث می دهند و حکایت از دیدگاه هایی متقابل دارند. حال فرض کنیم که این بررسی براساس رویکردهای فلسفی مختلف باشد که رهیافت های متفاوتی را در مورد زیبایی برای ما رقم می زنند. برای مثال اگر بخواهیم بر اساس الاهیات مسیحی وارد بحث شویم، آن وقت زیبایی به عنوان ارزشی غایی مطرح شده و  در نسبت با حقیقت و خیر سنجیده خواهد شد. این نوع تلقی از تفکرات افلاطون و افلوطین مایه گرفته است، درحالی اندیشمندی همانند نیچه نگاهی کاملا متفاوت به این مقوله و امر زیبا دارد. از سوی دیگر از منظر هنر برای هنر، زیبایی غایتی کاملا متفاوت با رویکرد رئالیسم سوسیالیستی دارد که به مدت هفتاد سال در شوروی سابق، رویکرد غالب در خلق آثار هنری محسوب می شد. با این اوصاف بالاخره زیبایی چست؟ و تکلیف آنکه در تلاش است به دریافتی درباره آن برسد چیست؟ کتاب «زیبایی» اثر راجر اسکروتن که با ترجمه فریده فرنودفر و امیر نصری به همت نشر مینوی خرد به بازار آمده، اثری ست که به این مقوله می پردازد و به شکلی مستدل به این پرسش ها پاسخ می‌دهد.  اسکروتن با طرحی کاملا حساب شده به سراغ این موضوع به ظاهر ساده اما در واقع پیچیده رفته است.  بنابراین مجموعه کاملی از رهیافت ها و دریافت های مختلف و کلیدی درباره زیبایی را بررسی کرده و به خواننده عرضه می کند. اسکروتن در این کتاب با رویکردی تحلیلی و زبانی علمی و مستدل به وجوه مختلف زیبایی و رهیافت‌های درک آن می پردازد. او در همان ابتدای کتاب تکلیف خود را با مخاطب روشن می‌کند و تصویری کلی از بحث را پیش روی او می گذارد: «زیبایی می‌تواند تسلی‌بخش، مشوش کننده، مقدس یا نامقدس باشد؛ زیبایی می تواند مسرت بخش، جذاب، الهام بخش یا خوف برانگیز باشد. زیبایی خواهان توجه است...اگر کسانی نسبت به آن بی تفاوت اند، قطعا به این دلیل است که درکی از آن ندارند.» (مقدمه کتاب) با اتخاذ این استراتژی در واقع اسکروتن به دنبال آن است که بستری برای درک انواع زیبایی را فراهم سازد. او برای این منظور از منظومه فلسفه غرب سود می جوید، بنابراین از آن زیبایی‌ها سخن می گوید که در متاثر از آرای مختلف در فلسفه غرب می توان آنها را تبیین کرد. البته استفاده از چنین استدلال هایی باعث محدود شدن مخاطبان کتاب نیست، چرا که نویسنده به گونه ای استدلال های خود را مطرح می کند کارکردی فراگیر داشته باشد. یکی از ویژگی های کتاب حاضر برخورداری از مقدمه‌ای، هرچند کوتاه، به قلم راجر اسکروتن، برای ترجمه فارسی آن و خطاب به مخاطبان ایرانی ست. او در این مقدمه کوتاه به نکات جالب و مهمی اشاره کرده است که خلاصه‌وار نشان دهنده دیدگاه او نسبت به وضعیت هنر و زیبایی در این روزگار است، دیدگاهی که باعث می شود نوشتن چنین اثری برای او به عنوان یک ضرورت مطرح شود . اسکروتن بر این عقیده است که در این روزگار ارزش های سودجویانه مانع از توجه جدی به زیبایی بوده و از این سبب حریم آن مورد تجاوز قرار گرفته است. او زيبايی واقعی را واجد ارزشی حقیقی و فراگیر ارزیابی می کند و آن را دارای ریشه در طبيعت عقلانی آدمی می داند. از منظر اسکروتن زیبایی نقش مهمی در شکل بخشیدن در عوالم انسانی دارد. از اسکروتن پیشتر کتابهایی در حوزه فلسفه در ایران ترجمه و منتشر شده است اما بی گمان اثر حاضر یکی از جذاب ترین آثار اوست که به فارسی درآمده است. اسکروتن بیشتر فیلسوفی عمومی محسوب می شود و در این کتاب نیز اگر چه به مفاهیم فلسفی ارجاع داده و گاه به زبانی فلسفی نزدیک شده است اما از آن زبان فنی و تخصصی فلسفه فاصله گرفته است بنابراین کتابش را برای دایره ای وسیع تر از مخاطبان خواندنی و کارآمد ساخته است. کتاب حاضر از ۹ تشکیل شده است: داوری درباب زیبایی، زیبایی انسانی، زیبایی طبیعی، زیبایی روزمره، زیبایی هنری، ذوق و نظم، هنر و اروس، گریز از زیبایی و تاملات پایانی. در یک جمع بندی کلی مهمترین حسن کتاب حاضر نه رویکرد فراگیر و گاه عمومی نویسنده به بحث زیبایی و نه رهیافت غیرتاریخی او به این موضوع که ارائه بستری برای درک زیبایی از منظرهای فلسفی است که در این جا به زبانی قابل فهم از چرایی آن سخن گفته شده است. اسکروتن اگر چه نشان می دهد، هر دیدگاه فلسفی به چه رهیافت از هنر می انجامد، اما در این میان  مخاطب را در مسیری قرار نمی دهد که مبنای آن صرفا پذیرش یکی از این دیدگاه ها باشد.