الف - لزوم افزایش عوارض خروج از کشور و استفاده از منابع آن در توسعه زیرساختهای گردشگری کشور

لزوم افزایش عوارض خروج از کشور و استفاده از منابع آن در توسعه زیرساختهای گردشگری کشور

مرکز مطالعات اقتصادی دانشجویی دانشگاه علم و صنعت در نامه ای به سلطانی فر، رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نکاتی را درباره عوارض خروج مسافرت های تفریحی کشور خواستار استفاده منابع آن در صنعت گردشگری کشور شد.

متن این نامه به شرح زیر است:

همانطور که مستحضر هستید در سال‌های اخیر، ترکیه همواره مقصد اصلی گردشگران ایرانی بوده است و طبق آمار وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه در ۹ ماه نخست سال ۲۰۱۵، بیش از ۱ میلیون و ۳۶۰ هزار گردشگر ایرانی به ترکیه سفر کرده‌اند و با وجود کاهش کل گردشگران ورودی از کشورهای مختلف به کشور ترکیه، ورود گردشگران ایرانی با رشد ۵.۲ درصد نسبت به دوره مشابه سال گذشته و رشدی ۴۷ درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۳ همراه بوده ‌است.

همچنین بنا بر گفته‌ی عضو کارگروه ساماندهی تورهای خروجی در نشست سراسری دفاتر خدمات مسافرتی و شرکت‌های فعال در حوزه تورهای خارجی "در سال ۲۰۱۴ ایرانی‌ها به غیر از پرداخت برای حج تمتع، ۱۸ میلیارد دلار برای سفرهای خارجی هزینه کرده‌اند" که بخش عمده‌ی این سفرها تفریحی بوده است. این درحالیست که کشورمان ایران از نظر جاذبه‌های گردشگری، کشوری غنی به شمار می‌رود و می‌تواند درآمد قابل توجهی از گردشگران خارجی کسب نماید.

بررسی ها نشان میدهد که یکی از دلایل رونق سفرهای خارجی در سال‌های اخیر پایین بودن میزان عوارض خروج از کشور برای سفرهای تفریحی است. در حال حاضر عوارض خروج از کشور برای مسافران ایرانی درصورت خروج هوایی برای هر نفر ۷۵ هزار تومان و درصورت خروج زمینی و یا دریایی برای هر نفر ۲۵ هزار تومان تعیین شده است. این درحالیست که طبق آمار هر ایرانی در سفر خارجی خود به طور میانگین حدود ۱۱۰۰ دلار معادل ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان هزینه می‌کند؛ در نتیجه مبلغ پرداختی عوارض خروج از کشور با توجه به هزینه‌های سفرهای خارجی تفریحی، بسیار کم بوده و همچنین تأثیر چندانی در کاهش انگیزه مسافرت‌های غیر ضروری ندارد.

در کنار افزایش آمار خروج گردشگران داخلی، مشاهده می شود که صنعت گردشگری هم به دلیل مشکلات موجود در این زمینه نتوانسته است در جذب گردشگر خارجی موفق عمل کند. برای مثال یکی از مشکلات عمده صنعت گردشگری در جذب گردشگران داخلی و خارجی، کمبود زیرساخت‌های لازم ازجمله هتل‌های با کیفیت و ناوگان حملونقل مدرن است.

بنابراین با افزایش میزان عوارض خروج سفرهای غیر ضروری (منظور از سفرهای غیر ضروری، سفرهایی است که بیش از یک بار در سال با هدف سیاحت انجام می‌شود) می‌توان منابع قابل توجهی را به منظور تأمین مالی بهبود زیرساخت‌های گردشگری در کشور، به طور مثال ساخت هتل‌های مناسب و نوسازی حمل ونقل هوایی و ریلی برای گردشگران خارجی و همچنین سفرهای داخلی فراهم کرد.
طبق آمار گزارش ۱۴۲۰۷ مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ۸۳ درصد سفرهای خارجی ایرانیان تفریحی است و تنها ۱۷ درصد آن‌ها سفرهای غیر تفریحی بوده است. لذا چنانچه عوارض خروج سفرهای تفریحی مبلغی در حدود ۲۰۰ هزار تومان افزایش مییافت، درآمدی بالغ بر ۲۷۰ میلیارد تومان تنها از مسافران ترکیه در ۹ ماه نخست سال ۲۰۱۵ برای کشور حاصل می‌شد و با توجه به اینکه ترکیه تنها مقصد یک چهارم از سفرهای خارجی ایرانیان است، با افزایش عوارض خروج سفرهای تفریحی، سالانه در حدود ۱۴۰۰ میلیارد تومان منابع برای بهبود زیرساخت‌های گردشگری در کشور فراهم می گردید.

بنابراین پیشنهاد می‌شود عوارض خروج از کشور برای سفرهای غیرضروری به ۲۰۰ هزار تومان افزایش یابد و از محل درآمد حاصل از آن که سالانه حدود ۱۴۰۰ میلیارد تومان است، صندوقی تأسیس شود و با سپرده‌‌گذاری منابع آن در یک بانک تجاری از محل منابع آن بانک، ۲ برابر مبلغ فوق به منظور اعطای تسهیلات در جهت بهبود زیرساخت‌های گردشگری کشور تجهیز شود.

درحال حاضر بانک‌های تجاری علاقمند هستند که در صورت سپرده‌گذاری مبلغ ۱۴۰۰ میلیارد تومان به صورت یکساله، به جای وام با نرخ ۲۸ درصد، دو برابر مبلغ سپرده‌گذاری شده را وام پنج ساله با نرخ ۲۲ درصد به سپرده‌گذار و یا افرادی که سپرده‌گذار معرفی کند، اعطا کنند. به این ترتیب با سپرده‌گذاری مبلغ ۱۴۰۰ میلیارد تومان، می‌توان مبلغ ۲۸۰۰ میلیارد تومان از منابع بانک‌های تجاری، به منظور ساخت زیرساخت های مناسب برای گردشگران خارجی به صورت وام ۲۲ درصد ۵ ساله بدون استفاده از منابع بانک مرکزی و یا منابع بودجه دولت فراهم کرد و در اختیار پیمانکاران قرار داد. همچنین به این ترتیب منابع صندوق مزبور نیز مصرف نشده و سالانه افزایش می‌یابد و درنتیجه سالانه بر ظرفیت تسهیلات با نرخ و زمان بازپرداخت مناسب افزوده می‌شود که می‌توان با استفاده از آن در سایر موارد مربوط به گردشگری نیز سرمایه‌گذاری کرد.

افزایش میزان عوارض خروج مسافرت های تفریحی علاوه بر افزایش درآمدهای حاصل از آن که منجر به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های گردشگری می‌شود، موجب می‌شود تا گردشگران ایرانی در زمان انتخاب مقصد، مکان‌های دیدنی داخلی را نیز ترجیح دهند و به این ترتیب گردشگری داخلی نسبت به خروج گردشگر رونق یابد؛ لذا بخشی از درآمدهای ناشی از مسافرت گردشگران داخلی که پیش از این از کشور خارج می شد نیز در داخل هزینه شده و به ایجاد اشتغال و توسعه مناطق گردشگری داخلی نیز کمک می کند.

در پایان مرکز مطالعات اقتصادی بسیج دانشجویی دانشگاه علم و صنعت به پشتوانه فعالیت های صورت گرفته توسط دانشجویان محقق این زمینه در کارگروه تجارت خود پیشنهاد می‌کند که در تدوین برنامه ششم توسعه، افزایش عوارض خروج از کشور برای سفرهای تفریحی و تأسیس صندوق مزبور از محل منابع آن، با هدف تأمین مالی برای بهبود زیرساخت‌های گردشگری کشور و همچنین رونق گردشگری داخلی در دستور کار قرار بگیرد. این مرکز مطالعاتی آماده است تا پیشنهادات تفصیلی و تکمیلی خود در این زمینه را حضورا خدمت جنابعالی ارائه نماید.