برنامه ششم و تنفس مردم

بخش تعاملی الف - رامین امینی زارع، 16 تیر 93

16 تير 1393 ساعت 14:55


همگی با این موضوع موافقیم که نخستین نیاز انسان حتی پیش ازآب که مایه زندگی است، هواست.
حال باید دید در طبیعت وچرخه های حیات بر روی کره فیروزه ای وزیر سپهر چرخنده،آب و هوایی که به آن نیاز داریم تحت تاثیر چیست؟

تمیزی آب وهوا، لطافت و شادابی آنها، گیاهانی که در ساعت قرار هرساله ترنم کنان ودامن افشان می آیند تابرای عارفان نوید رستاخیز و برای بشریت زندگی بیاورند، در کدام دامان می رویند و زندگی را می پرورانند؟
پاسخ یک واژه، فقط یک واژه ودنیایی معنی درون آن نهفته؛ مرتع

آنگونه که آمارهای تقریبی می گویند؛ میهن ما حدود ۸۴ میلیون هکتار از این موهبت خداوندی که مرتع است رادر دامان خویش دارد یا به سخنی دیگر در بیش از نیمی از خاک خود در دامان این مادر مهربان زندگی می کند.

مراتع ایران که در سده اخیر با بی مهری میهمان ناخوانده ای که خودرا مدرنیته می خواند و درباطن خویش بهره برداری غیرعلمی را نهان داشته، روبرو بوده است وضع و حال شادابی ندارد ولی باین وجود هنوز هم دردامان باکرامت خویش، همچون رمضان کریم بیش از ۷ هزار گونه گیاهی رنگارنگ با خواص گوناگون از جمله دارویی را برای التیام دردهای رنجوران و خستگان و درمان بیماران هر بهار، بلکه هر فصل به ما عرضه می نماید.

از سوی دیگر منبع طبیعی آب وهوای سالم برای شهرهای ما همین مادر مهربان مرتع است که نجوای زنگوله برگان در پهنه آن ، به سفره مردمان گوشت و شیر تقدیم داشته و لباس و فرش پر نقش و نگار و نازنده ایرانی را به جهان عرضه نموده است.


سیمای مرتع ایران دریک نگاه
براساس تعریف رایج که مورد استفاده سازمان جنگل ها و مراتع و آبخیزداری کشور نیز می باشد؛ مرتع زميني است با پوشش نباتات طبيعي خودرو كه پوشش گياهي آن غالباً علفي چندساله، بوته اي، بعضاً درختچه اي و به ندرت داراي درختان پراكنده بوده ودر فصل چرا عرفاً مورد تعليف دام قرار مي گيرد و همچنين داراي كاركردهاي متعددي از قبيل حفظ آب و خاك، ارزشهاي زيست محيطي و در صورت فراهم بودن شرايط يكي از منابع تأمين غذاي دام اهلي و وحوش ميباشد .



بيش از ۵۲ درصد از سطح كشور را مراتع تشكيل ميدهند که بیش از ۷۰۰۰ گونه گیاهی در قلمرو آن رشد مییابند. مراتع در حفظ خاك و جلوگيري از فرسايش، تنظيم گردش آب در طبيعت، تأمين علوفه مورد نياز دام، توليد محصولات دارويي و صنعتي، حفظ ذخاير ژنتيك گياهي و جانوري نقش اساسي دارند. در حال حاضر سرانه مرتع در كشور ۳۲/۱ هكتار و سرانه جهاني آن ۸۲/۰ هكتار است. ۲۵ درصد ارزش هر هكتار مرتع مربوط به توليد علوفه و ۷۵ درصد آن مربوط به ارزشهاي زيست محيطي است. برآورد شده است که حدود ۷/۱۰ میلیون تن علوفه در شرایط بارش نرمال در مراتع کشور تولید شود. همچنین مراتع محل تولید و رشد گیاهان دارویی و صنعتی است که ارزش بازاری آن بیش از ۲ میلیارد دلار در سال است. بنابراين حفظ، احياء، توسعه و بهره برداري از مراتع بيش از آنكه از ديدگاه تعليف دام داراي اهميت باشد از نظر زيست محيطي ارزشمند است.

جمعيت دامي كشور حدود ۱۲۴ ميليون واحد دامي اعلام شده كه حدود ۸۳ ميليون واحد دامي آن وابسته به مرتع هستند. اين در صورتي است كه مراتع موجود كشور تنها ميتواند خوراك ۳۷ ميليون واحد دامي در مدت ۷ ماه يا ۶/۲۴ ميليون واحد دامي در مدت يكسال را تأمين نمايد. مطابق اين آمار در حال حاضر بيش از ۲/۲ برابر ظرفيت مجاز از مراتع كشور بهره برداري ميشود و معيشت حدود ۹۱۶ هزار خانوار روستايي و عشايري به بهره برداري از مراتع وابسته است. بدين ترتيب افزايش تعداد بهره بردار و دام سبب شده كه استفاده از مراتع به شكلي غير اصولي افزايش يافته و نظارت و كنترل بهره برداري از مرتع را ضروري نمايد. در همين راستا سازمان، برنامه ها و طرح هاي متعددي جهت بهبود و اصلاح وضعيت مراتع كشور اجرا كرده است.

برنامه‌های توسعه ایران
برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، به مجموعه برنامه‌های میان مدتی گفته می‌شود که به صورت پنج‌ساله و توسط دولت وقت تنظیم می‌شود و به تصویب مجلس شورای اسلامی می‌رسد.
برنامه‌های توسعه کشور
• برنامه اول توسعه ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۲
• برنامه دوم توسعه۱۳۷۴ تا ۱۳۷۸
• برنامه سوم توسعه۱۳۷۹ تا ۱۳۸۳
• برنامه چهارم توسعه ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۸
• برنامه پنجم توسعه ۱۳۹۰ تا 1394
اما اینک که نگارش ششمین برنامه توسعه کشور آغاز گردیده است،ضمن سپاس از مجموعه افکاری که این امر مهم رابرعهده دارند، ذکرچند نکته اگرچه برای برنامه ریزان درحکم زیره به کرمان بردن هم باشد، ضروری می نماید:

۱- نقدوبررسی برنامه جاری از نظرمشکلات اجرای برنامه،میزان تحقق وظرفیت های برنامه ای حوزه منابع طبیعی وبه ویژه مراتع
۲- ایجادوتقویت سرمایه اجتماعی برای احساس خویشاوندی با محیط زیست ومنابع طبیعی
۳- معرفی وتشریح فوایددوستی وپاسداشت محیط زیست
۴- تاکید برترویج ومشارکت مردمی در حفظ محیط ریست
۵- نظام مندی کاربری اراضی، اجرای کاداستر
۶- تقویت اکوتوریسم با ملاحظات مربوطه
۷- آمایش و پایش مراتع کشوربه عنوان ابزار سنجش وضعیت وروندمراتع کشور،به کارگیری GISونیزRS
۸- نکوداشت استادان عرصه علوم وپژوهش مرتع

جالب وستودنی اینکه شماری ازدانشمندان بنام کشور در عرصه منطقه ای و جهانی، متخصصان مرتع کشور هستند که دردانشگاه های معتبری همچون دانشگاه تهران ودانشگاه آزاداسلامی واحدعلوم وتحقیقات ،به آموزش وپژوهش فرزندان این مرزوبوم می پردازند وشایسته است ضمن نکوداشت قدر و منزلت علمی ایشان ،دستگاه اجرایی از رهنمودهای آگاهانه و دلسوزانه آنان بهره مضاعف ببرد.

۹- تشکیل اتاق فکربرای تدوین متن مواد مرتبط با منابع طبیعی ومراتع کشورباحضورصاحب نظران، به گونه ای که متن پیشنهادی برآیند آراء واندیشه های علمی واجرایی باشد.

۱۰- تشکیل و حمایت از سازمان های مردم نهاد و انجمن های تخصصی همچون انجمن های مرتعداری و جنگلبانی ایران.

۱۱- حمایت از دستگاه هایی که هدف مشابه را به خوبی پیگیری نموده اند مانند،دفتر آموزش و مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست و بخش های مشابه در سازمان تخصصی جنگل ها مراتع وآبخیزداری کشور که دارای نظام اطلاع رسانی موثری می باشد.

۱۲- انجام مطالعات تطبیقی با کشورهای توسعه یافته.

درپایان امیدوارم مراتع که حکم ریه های سرزمین ما را دارند همواره شاداب و پرنفس بوده و شادابی را به فرزندان این سرزمین جاوید هدیه نمایند، بی تردید متخصصان مرتع کشور هیچ گاه مشورت مهربانانه خویش را از تصمیم سازان و تصمیم گیران دریغ نخواهند کرد.

بیائیم به تنفس مردم بیشتر بیاندیشیم ؛بنویسیم مرتع بخوانیم نفس.................


کد مطلب: 233519

آدرس مطلب: http://alef.ir/vdca6enuo49nem1.k5k4.html?233519

الف
  http://alef.ir