پیشنهاد کتاب/ «تصویر و ذهن» (فیلم، فلسفه و علوم شناختی)؛ گریگوری کوری؛ ترجمه محمد شهبا؛ نشر مینوی خرد
کلیدی برای درکِ سینمای آینده
حمیدرضا امیدی سرور، 14 مهر 93
14 مهر 1393 ساعت 11:23
تصویر و ذهن
(فیلم، فلسفه و علوم شناختی)
نویسنده:گریگوری کوری
ترجمه: محمد شهبا
ناشر: مینوی خرد، چاپ اول ۱۳۹۳
شمارگان ۱۵۰۰ نسخه
۳۴۰ صفحه، ۱۹۰۰۰ تومان
فروشگاه اینترنتی شهر کتاب، این کتاب را تا یک هفته پس از معرفی، با ۱۰% تخفیف ویژه عرضه می‌کند، در صورت تمایل اینجا کلیک کنید.
****
فیلم‌سازان همیشه فیلم‌هایشان را ساختهاند و مخاطبان از رهگذر تأمل در آن فیلم‌ها، به اندیشیدن درباره جهان (درون و بیرون سینما) پرداختهاند. همواره عمق و غنای چنین تجربه‌ای، نسبت مستقیمی با میزان شناخت و درک مخاطب از سینما داشته؛ چراکه سینما به‌عنوان واسطهای برای کشف و شهود در جهانی ذهنی و عینی، تصویر خود از آن ارائه کرده و واقعیتی متناسب با دنیای خود ساخته و به نمایش گذاشته است. پس برای رهیافت به چنین جهانی، هم باید عناصر سینما را شناخت، و هم شیوه‌های گوناگون بررسی و تحلیل آن را.
موضوع سینما گستردگی بسیار دارد؛ به‌تناسب همین گستردگی، پرداختن به آن و درک زبان سینما نیز راه‌های گوناگون دارد. سالهای سال در مطالعات سینمایی، رویکرد غالب نظریات روان‌شناختی و نشانه شناسانه بوده. این نظریات به‌عنوان واسطهای برای درک و تحلیل فیلم‌ها بکار گرفته شده و تا مدتها جدی‌ترین ملاک ارزشگذاری فیلم‌ها نیز محسوب میشدند. این نظریات در دو دهه‌ی گذشته تازگی خود را تا حد زیادی ازدست‌داده‌اند و در عوض نظریات تازه‌ای مطرح شده‌اند که هر چه زمان می‌گذرد بر اهمیت این نظریات افزوده شده و دامنه‌ی آن‌ها به دیگر حوزه‌ها نیز کشیده می‌شود.
کتاب «تصویر و ذهن» نوشته‌ی گریگوری کری که چاپِ ویراسته و پیراستهای از آن توسط نشر مینوی خرد به بازار آمده، اثری است که راهی متفاوت و تازه, برای پرداختن به سینما، در اختیار خواننده قرار می‌دهد. به همین دلیل خواندن آن از دیگر کتاب‌های ریزودرشتی که در سالهای اخیر درباره سینما و الزامات درک آن، منتشرشده اهمیت بیشتری دارد.
«تصویر و ذهن» که یکی از مهم‌ترین آثار گریگوری کوری محسوب می‌شود، او یکی از برجستهترین نویسندگان و صاحبنظرانِ حال حاضر در زمینه‌ی مطالعات سینماییست که متاسفانه هنوز آثارش چنان که باید در ایران مورد توجه قرار نگرفته است. کتاب حاضر توسط محمد شهبا به فارسی درآمده که نقشی کلیدی در ترجمه آثار کلاسیک در حوزه ادبیات سینمایی و همچنین تازه‌ترین رویکردها در این زمینه داشته است.
«تصویر و ذهن» کتابی خواندنیست، چراکه حرفی تازه و خورندِ زمانه دارد. طرح کلی این کتاب بر اساس «علوم شناختی» بنانهاده شده، شیوه‌ای از تحلیل و بررسی که در جهان چند دهه‌ای ست که اهمیت بسیار یافته اما در ایران علمی کم‌وبیش نوبنیاد محسوب می‌شود و شاید دهه‌ای بیش نیست که اهمیت آن آشکارشده، هرچند دور از انتظار نیست که در آینده در حوزه‌های مختلف وزنی چشمگیر را به خود اختصاص دهد.
در دهه‌های گذشته در مداری واحد و شیوه‌های مشابه، آن‌قدر به سینما پرداخته‌شده که گشودن افقی نو به روی آن فی‌نفسه خود هنر است! بنابراین اتخاذ رویکرد «علوم شناختی» به مقوله‌های مختلف سینما از سوی گریگوری کوری، به این کتاب تازگی خاصی بخشیده که نخستین جلوه جذابیت بخش آن محسوب می‌شود. نویسنده این کتاب اگر از روایت در سینما، زمان در سینما و حتی تصویر در سینما صحبت می‌کند، دریافتی از این مقوله‌ها را پیش روی خواننده می‌گذارد که حاصل تجربه مخاطب از آن‌ها با توجه به فرایند‌های درون ذهنی‌ست. بنابراین به استخراج شاخص‌ها و ساختارهایی می‌پردازد که در تجربه‌ی مشترک ذهن و تصویر (و درواقع ادراکی که ذهن از سینما دارد) معنا می‌یابد.
ديدگاه شناختي، هم در زمينه‌ی فلسفه فيلم حرفهاي تازهاي دارد و هم درزمینه‌ی نظريه فيلم. دلیل اهمیت و تازگی این نظریات این است که از گسستی آشکار در نظریه‌های روانکاوانه و روان‌شناختی سخن به میان آورده و بر همین مبنا، گسترده شدن دایره آن به هنر و به‌خصوص سینما (در دو سه دهه اخیر)، موجب دگرگونی نظام نشانه‌شناختی مرسوم در مطالعات سینمایی شده و این حوزه را از سلطه‌ی این نظریه‌های قدیمی بیرون آورده است.
در دیدگاه شناختی، فعالیت‌های ادراکی و شناختی مخاطبِ اثر هنری و تأثیرهای شناختی واکنش‌های مخاطب، در مرکز توجه قرار دارد و بحث درزمینه‌ی توهم و واقعیت در سینما، با ارجاع به چنین نقطه‌نظرهایی موردبررسی قرار میگیرد. به‌این‌ترتیب کتاب حاضر میکوشد از منظر تازه‌ای که اتخاذ کرده به ماهیت فیلم، ماهیت تصاویر متحرک، رابطه تماشاگر و فیلم و انواع روایت‌های سینمایی بپردازد.
نویسنده کتاب بر این باور است که فیلم رسانه‌ای تصویری بوده و حرکت تصاویر سینمایی واقعی است، نه توهمی. به‌این‌ترتیب گریگوری کوری از همان آغاز راهی مخالف با نظریه‌پردازانی چون هوگو مانستربرگ در پیش میگیرد که به‌زعم او سنگ بنای نوعی از بدفهمی درباره سینما را گذاشتهاند. این رویکرد متفاوت و تازه تنها به این محدود نمیشود، چراکه درزمینه‌ی زبان شناسانه وامدار نظریات نوام چامسکیست تا فردیناند دو سوسور و در زمینه‌ی روان‌شناختی نیز به‌جای دیدگاههای فروید و مقلدانش، وامدارِ فلسفه‌ی ذهن و علوم شناختیست.
تصویر و ذهن، علاوه بر مقدمه مفصلی که درباره جوهره سینما دارد، از سه فصل کلی تشکیل‌شده: بازنمایی در فیلم؛ تخیل و تفسیر. اما این سه بخش درمجموع ۹ فصل را در برمی‌گیرد که این فصول نیز ۶۴ عنوان موضوعی مختلف را در خود جای‌داده. تقسیمبندی بخش‌ها و فصلهای کتاب با ساختاری حسابشده و به‌شدت هوشمندانه پیریزی شده‌اند تا درمجموع به شکلی نظامند چهارچوبی کلی برای تجزیه‌وتحلیل انواع فیلم به وجود بیاورد. این ساختمان محکم برای متنی تئوریک نشان‌دهنده تسلط و احاطه‌ی نویسنده بر موضوع و شیوه‌ی علمی او در به سامان رساندن طرحی است که میخواهد به‌عنوان یکی از سنگ بناهای استوار برای شکل دادن به شیوه جدیدی از مطالعات سینمایی، ارائه کند. همچون نظامی فلسفی که برای حوزه‌ی سینما طراحی شده تا پاسخ هر سؤال در این زمینه را در خود داشته باشد.
تصویر ذهن کتابی است که هر علاقه‌مند پیگیر مطالعات سینمایی باید آن را بخواند، چراکه از تغییر و تحولات تازه در حوزه مطالعات سینمایی سخن می‌گوید. تغییر و تحولاتی که برای درک سینمای پیشرو امروز و سینمای آینده، نیازمند فهم آن‌ها هستیم. البته ناگفته پیداست که خواندن کتاب‌هایی ازاین‌دست، همان‌قدر که سودمند است زحمت هم دارد، به‌عبارت‌دیگر هیچ‌چیز بدرد بخوری بی‌زحمت به دست نمی‌آید.
تکمله:
چاپ اول کتاب «تصویر و ذهن» در سال ۱۳۸۸ توسط انتشارات مهرنیویشا با همکاری انتشارات دانشکده صداوسیما به چاپ رسید، باوجود پاره‌ای شتاب‌زدگی‌ها در هنگام نشر و مشکلاتی که به متن راه‌یافته بود، چاپ اول کتاب در بازار نایاب شد. خوشبختانه نشر مینوی خرد، ویراست تازه و منقحی از آن را با چاپ مقبول به بازار داده تا پاسخگوی نیاز علاقه‌مندان باشد.
کد مطلب: 244114
آدرس مطلب: http://alef.ir/vdcdfo0xoyt0of6.2a2y.html?244114