الف - از ناخشنودی عموم مسلمین پرهیز کن!

حارث همدانی از یاران مخلص امام علی علیه السلام و از فقهای بزرگ بود. شعر معروف:
یا حارثُ همدان من یَمُت یَرنی/ من مومن او منافق قُبُلا
را امیرالمومنین خطاب به او سروده اند و به او بشارت داده اند که هرکس بمیرد امام را می بیند.

امام علی علیه السلام در یکی از نامه های خود (نامه 69 نهج البلاغه) که خطاب به حارث همدانی نوشته اند، بخشی را به تبیین اخلاق کارگزاران حکومت اسلامی اختصاص داده اند که با عباراتی کوتاه، حکمتهایی بلیغ برای حاکمان و دولتمردان به میراث گذاشته اند. ایشان می فرمایند:

" ... از كارى كه تو را خشنود، و عموم مسلمانان را ناخوشايند است بپرهيز،
از هر كار پنهانى كه در آشكار شدنش شرم دارى پرهيز كن،
از هر كارى كه از كننده آن پرسش كنند، نپذيرد يا عذرخواهى كند، دورى كن،
آبروى خود را آماج تير گفتار ديگران قرار نده،
و هر چه شنيدى بازگو مكن، كه نشانه دروغگويى است
و هر خبرى را دروغ مپندار، كه نشانه نادانى است.
خشم را فرونشان، و به هنگام قدرت ببخش، و به هنگام خشم فروتن باش،
و در حكومت مدارا كن تا آينده خوبى داشته باشى،
نعمتهايى كه خدا به تو بخشيده نيكو دار، و نعمتهايى كه در اختيار دارى تباه مكن،
و چنان باش كه خدا آثار نعمتهاى خود را در تو آشكارا بنگرد."

"... وَ احْذَرْ كُلَّ عَمَل يَرْضاهُ صاحِبُهُ لِنَفْسِهِ وَ يُكْرَهُ لِعامَّةِ الْمُسْلِمينَ. وَاحْذَرْ كُلَّ عَمَل يُعْمَلُ بِهِ فِى السِّرِّ، وَ يُسْتَحى مِنْهُ فِى الْعَلانِيَةِ. وَ احْذَرْ كُلَّ عَمَل اِذا سُئِلَ عَنْهُ صاحِبُهُ اَنْكَرَهُ اَوِ اعْتَذَرَ مِنْهُ. وَ لاتَجْعَلْ عِرْضَكَ غَرَضاً لِنِبالِ الْقَوْلِ، وَ لا تُحَدِّثِ النّاسَ بِكُلِّ ما سَمِعْتَ بِهِ، فَكَفى بِذلِكَ كَذِباً، وَ لا تَرُدَّ عَلَى النّاسِ كُلَّ ما حَدَّثُوكَ بِهِ، فَكَفى بِذلِكَ جَهْلاً. وَ اكْظِمِ الْغَيْظَ، وَ تَجاوَزْ عِنْدَ الْمَقْدُرَةِ، وَ احْلُمْ عِنْدَ الْغَضَبِ، وَ اصْفَحْ مَعَ الدَّوْلَةِ تَكُنْ لَكَ الْعاقِبَةُ. وَ اسْتَصْلِحْ كُلَّ نِعْمَة اَنْعَمَها اللّهُ عَلَيْكَ، وَ لاتُضَيِّعَنَّ نِعْمَةً مِنْ نِعَمِ اللّهِ عِنْدَكَ، وَلْيُرَ عَلَيْكَ اَثَرُ ما اَنْعَمَ اللّهُ بِهِ عَلَيْكَ."