الف - خاکی‌ترین آئین عاشورایی جهان

مردم استان لرستان برای عرض ارادت به امام حسین(ع) در روز عاشورا سرتاپای خود را آغشته به گِل کرده، خاکی‌ترین آئین عاشورایی جهان را به نام «گل مالی» در استان لرستان به وجود آورده‌اند و این آئین چند صد ساله مردم لرستان است.

به گزارش ایسنا، عزاداری‌ سنتی مردم استان لرستان در ایام محرم روایت‌گر اوج حزن و اندوه مردمان این سرزمین است. آئین سوگواری سنتی و کهن سیدالشهدا(ع) در روز عاشورای حسینی که «در گل افتادن» است توسط پیر و جوان و زن و مرد در شهرستان خرم‌آباد و شهرستان‌های استان به نمایش گذاشته می‌شود، به‌گونه‌ای که مردم این دیار سرتاپای خود را به نشان غم و ماتم «گل مالی» می‌کنند.

«گِل‌مالی»، آئینی به یادگار مانده از پیشینیان قوم لـر است که مردم خرم‌آباد در مواقع مصیبت از دست دادن عزیزترین افراد انجام می‌دهند و شور مراسم گل مالی در روز عاشورای حسینی و عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) دیده می‌شود که مردم این شهرستان از روزها قبل از عاشورا خود را برای این مراسم آماده می‌کنند.

آئین دیرینه گل‌مالی مردم لر از اوج ارادت خالصانه‌شان برخاسته است، در روز تاسوعا عزاداران در مقابل خیمه‌ها و تکیه‌های شهر که از نخستین روز محرم برپا کرده‌اند، حوضچه‌هایی بزرگ و کوچک با آجر درست می‌کنند و سپس خاک نرم و الک شده را مهیا کرده و در آن می‌ریزند، بطری‌های گلاب را بر تپه‌ای از خاک رس در میان حوضچه‌ها می‌چینند تا در روز عاشورا این خاک را با گلاب مخلوط کرده و گل روز عاشورا را درست کنند.

سنت‌های عزاداری در لرستان قدمتی بسیار طولانی برای عرض ارادت به امام حسین (ع) دارد، عزاداران حسینی صبح عاشورا و همزمان با طلوع آفتاب در محل تجمع هر یک از دسته‌ها برای عزاداری حضور پیدا می‌کنند.

سر و روی گل‌مالی شده چهره عزاداران سرور و سالار شهیدان در روز عاشوراست که همه عاشقان حضرت سرتاپای خود را با گلی که معطر به گلاب است، آغشته می‌کنند و دور آتش می‌ایستند تا گل روی لباس‌شان خشک شود.

بعد از خشک شدن، عزاداران با اشعاری ازجمله «امروز عاشوراست یا عید قربان است» شروع به سینه‌زنی می‌کنند.

سینه‌زن‌ها دسته‌دسته گرد هم می‌آیند، با سینه زدن دست‌جات گردوغباری به آسمان بلند می‌شود و روی چهره همه عزاداران حسینی می‌نشیند که غم و ماتم از چهره یک‌یک عزاداران حسینی دیده می‌شود.

بهزاد پاکدل، مسئول انجمن آئین سنتی لرستان می‌گوید: گل مالی یکی از آئین‌ها و فرهنگ مردم لرستان است که قدمت و تاریخچه چند هزار ساله دارد.

وی ادامه داد: این آئین در بدو تاریخ و حضور بشر(حضرت آدم) آغاز شد.

مسئول انجمن آئین سنتی استان تصریح کرد: گل‌مالی فرهنگی است که از بدو حضور بشر برجای‌مانده، به‌طوری‌که فرشته مرگ، روح انسان را می‌گیرد و جسم را به خاک و آب برای حیاتی دیگر می‌سپارد.