به گزارش الف؛ اقتصاد ایران، اقتصادی بانک محور است و به‌نوعی می‌توان گفت 80 درصد تأمین مالی از سمت بانک‌های انجام می‌شود؛ اما عملکرد بد نظام بانکی باعث شد، تولید در ایران به‌صرفه نباشد و دلیل آن نرخ‌های بالای سود بانکی است.
 
کارشناسان با انتقاد از به عملکرد نظام بانکی، اعتقاددارند که نظام بانکی یکی از عوامل و شاید اصلی‌ترین عامل مشکلات کنونی اقتصاد ایران است و به دلیل عملکرد نظام بانکی، عمده بانک‌های کشور ورشکسته و زیان ده هستند.
 
مسئولین اما اعتقاد داشتند که نظام بانکی زیان ده نیست تا اینکه ولی ا... سیف رئیس‌کل بانک مرکزی همین سه هفته گذشته از زیان ده بودن بانک‌ها خبر داد، به‌نوعی مهر تائید بالاترین نهاد حاکم بر بازار پول را بر موضوعی زد که کارشناسان از مدت‌ها پیش بر زیان ده بودن بانک‌ها تأکید کرده بودند.
 
یکی از دلایلی که امروز رکود عمیق‌تر شد و تولید در حال خُشک شدن است، نرخ‌های بالای سود بانکی است که مورد انتقاد همه قرار گرفته است که وقتی نرخ رشد تورم در حدود 8 درصد است چرا باید نرخ سود بانکی بالای 20 درصد باشد.
 
مسئولین بانک مرکزی و کارشناسان معتقدند که باید بین نرخ تورم و سود بانکی رابطه متعادلی باشد. منظور این است که اگر نرخ رشد تورم 8 درصد است نرخ سود بانکی باید 3 و یا 4 درصد بیشتر از آن باشد، اما بانک‌ها به دلیل تنگنای اعتباری و انجماد منابع خود، برای اینکه بتوانند وضعیت خود را مناسب نشان دهند فعلاً از این موضوع تبعیت نمی‌کنند.
 
نظام بانکی برای جذب منابع و پول‌های مردم وارد رقابت باطلی شدند که نتیجه آن جز زیان چیزی نیست. امروز بانک‌ها به سپرده‌های مردم نرخ سود بالایی پرداخت می‌کنند و همین نرخ بالا باعث شده تا نرخ سود تسهیلات هم بالا باشد و همین امر باعث افزایش نرخ سود به بالای 25 درصد شده است.
 
البته این‌که چه تعداد سپرده‌گذار در کشور وجود دارد، عدد دقیق نیست، ولی گفته می‌شود حدود یک‌میلیون نفر سپرده‌گذار کلان در بانک‌ها وجود دارد، مابقی سپرده‌گذاران با پول‌های خرد هستند و سپرده‌گذاران کلان برای نظام بانکی تصمیم‌گیری می‌کنند. این افراد با تهدید بانک به خروج پول خود و سپرده‌گذاری در بانک رقیب، بانک را وادار به پرداخت سود سپرده با نرخ بالا می‌کنند.
 
حتی تاکنون دو با در یک سال اخیر شورای پول و اعتبار نرخ سود سپرده و تسهیلات بانکی را کاهش داد، اما بانک‌ها به نه‌تنها این موضوع را رعایت نکردند، بلکه به روش‌های مختلف مانند ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری و یا توافق‌های پنهانی، بانک مرکزی و مصوبه شورای پول اعتبار را دور زدند.
 
البته برخی بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری ابتدا این مصوبه را اجرایی کرده اما به دلیل اینکه بانک‌ها و مؤسسات رقیب از اجرای آن سر باز زدند، باعث شد، بانک‌های منضبط هم از اجرای مصوبه شورای پول و اعتبار خودداری کنند، زیرا منابع از این بانک‌ها به سمت بانک‌های دیگر سرازیر شده بود.
 
یکی از دلیل دیگری که بانک‌ها نمی‌توانند سود سپرده را کاهش دهند، مطالبات معوق و بدهی دولت به این بخش است که باعث انجماد حدود 50 درصد منابع نظام بانکی شده است و امروز بانک‌ها نمی‌توانند مطالبات معوق خود را وصول کنند و برای تأمین و جذب منابع اقدام به اعطای سود بالا به سپرده‌گذاران می‌کنند این موضوع و موارد فوق از دلایل زیان ده شدن بانک‌ها و حتی ورشکستگی آن‌ها شده و خواهد شد.
 
امروز موضوع موسسه کاسپین مطرح است و سپرده‌گذاران آن به دنبال برداشت پول خود از این موسسه دارای مجوز بانک مرکزی هستند که موسسه از بازگرداندن پول به سپرده‌گذاران سر باز می‌زند. هرچند گفته می‌شود نظام بانکی با زیان مواجه است که خود آقای سیف سال گذشته عنوان کردند در بررسی بانک‌ها مشخص شد برخی بانک‌ها نرخ سود علی‌الحسابی که به سپرده‌گذاران پرداخت می‌کنند، بدون حساب‌وکتاب است و مشاهده‌شده که نرخ سود واقعی کمتر از نرخ علی‌الحساب است.
 
نرخ سود سپرده بالا، آب شوری است که تشنگی می‌آورد
حسن روحانی رئیس‌جمهوری که همین روز دوشنبه به بانک مرکزی رفته بود، گفت: ممکن است کسی فکر کند اگر بانک من می‌توانست پول بیشتری کسب کند، نشانه موفقیت من است. گاهی اوقات آدم تشنه است و نمی‌فهمد آبی که جلوی آن است، شور است و خوردن آن تشنگی را بیشتر می‌کند. اگر در سود سپرده به رقابت ناسالم رفتیم، این آب‌شور است. سود تسهیلات بانک اگر افزایش پیدا کرد، اولین ضرر کننده آن، خود بانک است. چرا بخشی از دارایی‌ها منجمد است؟ نباید از این آب‌شور استفاده کنیم.
 
وی افزود: باید سود تسهیلات پایین بیاید و بهینه و متعادل شود تا اقتصاد رونق پیدا کند. بانک‌ها در این زمینه باید پیشتازی کنند. بانک‌های ما باید طبقه‌بندی شوند و بانک مرکزی باید به‌طور منظم به مردم اعلام کند، نمی‌شود همه را مثل هم نگاه کنیم. مبنای ما تورم است، تورم نیز یک‌رقمی است، پس باید سود سپرده‌ها هم متعادل باشد، سود تسهیلات هم همین‌طور. رقابت تخریبی باهم نکنیم، این به نفع ما نیست. همه باید متعهد به قانون باشیم.
 
رئیس‌جمهور در حالی از کاهش نرخ سود بانکی خبر داد بانک‌ها با رقابت ناسالم در دور باطلی افتادند که خروج از آن برایشان سخت است و در این بخش نظارت بانک مرکزی ضعیف و ناکارآمد است. بررسی نرخ سود در شبکه بانکی نشان می‌دهد، اغلب بانک‌ها برای سپرده‌های بیش از 100 و 200 میلیون تومان سودهایی با نرخ 20 تا 23 درصد پرداخت می‌کنند.
 
در ماه‌های اخیر که بانک مرکزی در برابر اضافه برداشت بانک‌ها از منابع (بانک مرکزی) سخت‌گیری‌ کرده است، بانک‌ها مجدداً نرخ‌های سود سپرده را افزایش داده‌اند که نتایج بررسی یک خبرگزاری به‌صورت ذیل است:
 
بانک گردشگری: نرخ سود سپرده یک‌ساله برای سپرده‌های 100 میلیون تومان و بیشتر 22 درصد و برای سپرده‌های کوتاه‌مدت در همین سقف 20 درصد است.
 
بانک آینده: برای سپرده‌های بیش از 5 میلیون تومان، نرخ سود سپرده‌ یک‌ساله 21 درصد و در قالب طرح آینده‌ساز تومان 23 درصد و است.
 
بانک پارسیان: در قالب صندوق لوتوس پارسیان نرخ سود 20 درصد به‌صورت روزشمار برای هر میزان سپرده پرداخت می‌شود.
 
بانک پاسارگاد: نرخ سود برای سپرده‌های بالای 200 میلیون تومان 20 درصد و سپرده سه‌ماهه 18 درصد است. سود سپرده‌های زیر 200 میلیون تومان 15 درصد است.
 
بانک ملی: سود سپرده کوتاه‌مدت روزشمار با مبلغ 200 میلیون تومان 18 درصد تا 500 میلیون تومان 20 درصد، سود سپرده یک‌ساله بیش از 500 میلیون تومان 22 درصد است. نرخ سود سپرده‌های یک‌ساله زیر 200 میلیون تومان 15 درصد است.
 
بانک کشاورزی: نرخ سود برای سپرده‌های 200 میلیون تومان و بیشتر 20 درصد، کمتر از 200 میلیون 18 درصد، بیش از یک میلیارد تومان 22 درصد، بیش از 5 میلیارد تومان 23 درصد و بیش از 10 میلیارد تومان 24 درصد است.
 
بانک تجارت: فعلاً طرح نداریم و نرخ سود سپرده‌ها همان 15 درصد است.
 
بانک ملت: به سپرده‌گذاری تا سقف 200 میلیون تومان 20 درصد سود تعلق می‌گیرد که این سود ماهانه پرداخت می‌شود.
 
بانک صادرات: سود سپرده 15 درصد است اما برای سپرده‌های بالای 100 میلیون تومان تا سقف 20 درصد هم سود پرداخت می‌شود. البته این نرخ فقط برای سپرده‌‌هایی است که تا پایان اسفندماه این سپرده‌گذاری را انجام دهند.
 
بانک سپه: برای سپرده‌های یک‌ساله 100 میلیون تومان و بیشتر، نرخ سود 20 درصد است.
 
ماحصل این پیگیری و بررسی نشان می‌دهد که بانک‌ها به‌استثنای یک بانک، برای سپرده‌های 100 میلیون تومان و بیشتر و یا 200 میلیون تومان و بیشتر نرخ‌های مصوب شورای پول و اعتبار را رعایت نمی‌کنند. درواقع بانک‌ها به کسانی که پول قابل‌توجهی را نزد آن‌ها سپرده‌‌گذاری کنند، بدون توجه به محدوده‌ای که شورای پول و اعتبار تعیین کرده سود می‌دهند؛ به‌عبارت‌دیگر قانون (نرخ سود) برای سپرده‌گذاران خرد فقط اجرا می‌شود.
 
درواقع همه تلاش‌های دولت و بانک مرکزی برای افزایش نرخ رشد اقتصادی با مؤلفه نرخ سود سپرده به هیچ تبدیل می‌شود چرا که در وضعیت تورم تک‌رقمی سود بیست‌وچند درصد برای تسهیلات، هیچ توجیهی برای ایجاد انگیزه سرمایه‌گذاری و شروع یک کسب‌وکار جدید ایجاد نمی‌دهد و شاهد این ادعا هم آمار مرکز آمار ایران از کاهش نرخ سرمایه‌گذاری و افزایش موجودی انبار در 6 ماهه اول امسال و سال 94 است.
 

الف