طرح های فرهنگی و اجتماعی خصوصاً در حوزه مهم و اثرگذاری همچون حجاب، عفاف و همچنین تعریف حدود شرعی و قانونی سطوح ارتباطی بین زنان و مردان همواره مورد نقد و تحلیل بسیاری از کارشناسان و مردم در کشور ما قرار می گیرد. در این رابطه چون خط کش دقیقی برای ارزیابی کیفیت طراحی و چگونگی اجرای این گونه طرح ها وجود ندارد بسیاری از افراد خود را در این عرصه صاحب نظر می دانند. به قسمی که در این راستا نظرات افراطی و یا تفریطی بسیاری در حوزه های مختلف ارائه می گردد. از این رو روزی عده ای اصلاح بی حجابی و بدحجابی در جامعه را تنها در حوزه ی اقدامات انتظامی و سرهنگی می بینند و روز بعد گروهی دیگر آن را کاری فرهنگی و آموزشی می خوانند!

آنچه مسلم است در سال های اخیر مقوله ی حجاب و عفاف و مدیریت و کنترل فعالیت های مترتب بر آن تا حد زیادی از اختیار دست اندرکاران و مدیران حوزه های فرهنگی خارج شده است و اگر در این راستا اقدامات عاجل و مؤثری صورت نپذیرد دیری نخواهد پایید که بسیاری از پیامدها و دغدغه هایی که مراجع دینی، ائمه جمعه و دیگر صاحب نظران مکرر نسبت به وقوع آن هشدار داده اند گریبان جامعه خواهد را خواهد گرفت. کما این که متأسفانه بسیاری از اثرات و پیامدهای بی حجابی و بدحجابی را چه در قالب آسیب های اجتماعی و چه در قامت مشکلات خانوادگی ناشی از ان اکنون می توانیم در جامعه به چشم خود ببینیم.

بدیهی است بعد از پیروزی انقلاب و در دوره های مختلف مدیریتی، در فضاهای عمومی کشور همچون ادارات، دانشگاه ها، وسایل حمل و نقل عمومی و ... نسبت به تعریف حدود حجاب اسلامی و سطح ارتباطات میان زنان و مردان در جامعه نگاه های متفاوتی حاکم بوده به قسمی که در برخی موارد شیوه ای همراه با تساهل و تسامح فراوان و در دوره هایی اقدامات کنترلی شدید اجرایی گردیده است که اکثر آن ها به دلیل عدم شناخت کافی از اقتضائات و واقعیات اجرایی و همچنین عدم بهره مندی از مبانی نظری مناسب به توفیق چندانی دست نیافته اند.

حال شهرداری تهران در قالب طرحی با عنوان «تکریم و ارتقای جایگاه زنان» اقدام به اجرای مواردی از قبیل؛ تفکیک محیط فیزیکی کار برای کارمندان خانم و آقا، اختصاص بعضی از پست ها که نیاز به کار طولانی مدت و سخت دارد صرفاً جهت آقایان، همچنین کاهش سطوح ارتباطی زنان و مردان با ایجاد تغییراتی در ساختار و پست های سازمانی و ... نموده است. که در این رابطه مثل همیشه بازار اظهار نظر، تحلیل و مباحثه بین موافقین و مخالفین داغ داغ است.

موافقان، اجرای این طرح را در راستای «ارتقاء جایگاه زنان و امن کردن محیط کار» برای آنان می‌دانند و منتقدان نیز طرح را این گونه به چالش می کشند که «مگر در این محیط‌های کاری چه اتفاقاتی رخ می دهد که نیاز به اجرای چنین طرح هایی داشته باشیم؟» نگارنده در این نوشتار بنا ندارد موضع موافق یا مخالف هر یک از این گروه ها را تأیید یا رد نماید بلکه معتقد است اظهار نظر و آنالیز مواردی این چنینی نیازمند رعایت یک سری پیش نیازهاست. تا بر اساس آن از ارائه نظرات، تحلیل ها و سخنان دور از منطق و بیهوده پرهیز گردد. لذا چند مورد از مهمترین پیش نیازهای لازم برای اظهار نظر در ارتباط با این طرح به شرح زیر ارائه می گردد؛

اول اینکه برای اظهار نظر در ارتباط با هر طرحی ابتدا باید مبانی نظری آن مورد قضاوت قرار گیرد که در این رابطه نظر اسلام در رابطه با حدود ارتباط بین زن و مرد و اقتضائات آن مهترین سند خواهد بود.

مورد دوم اینکه نقد و نظر در حوزه ی مقدسی همچون تکریم زنان و حجاب و عفاف باید فارغ از نگاه های سیاسی و بدون غرض ورزی صورت پذیرد. لذا آنالیز این طرح باید در بستر معارف دینی و در چارچوب مسائل اجتماعی صورت پذیرد نه در حوزه سیاسی!

و همچنین برای نقد و بررسی مسائلی از این دست که هم اثرات سازمانی و هم اجتماعی فراوانی دارد نیاز به حداقل هایی از دانش و تجربه می باشد. از این رو اظهار نظر بی محابا در این رابطه منطقی به نظر نمی رسد. حیف است که موضوع مهم تکریم زنان و عفاف و حجال به دلیل عدم رعایت پیش نیازهای لازم در نقد منصفانه و دلسوزانه در اجرا به توفیقی دست نیافته و با شکست مواجه شود.

الف