الف - مناظره یا مجادله؟!

پلان اول؛ در سال های نه چندان دور، داربی پایتخت برگزار نمی شد مگر آنکه بعدش شیشه اتوبوس ها پایین می آمد، جماعتی یکدیگر را به قصد کشت میزدند، سنگ به سمت هم می انداختند و از خجالت صندلی های ورزشگاه در می آمدند. خلاصه طوری شده بود که داربی لاجرم با خود بی اخلاقی به همراه داشت. سال ها گذشت تا مسئولین امر به این نتیجه رسیدند که خشونت سکوهای ورزشگاه را حتی با نیروی انتظامی کثیر هم نمی شود سامان داد. چرا که رفتار تماشاگران در واقع برونداد و بازخورد خشونت ها و بی اخلاقی های صورت گرفته در وسط مستطیل سبز بود. رفتارهایی که در گود صورت می گرفت اثر تلقینی روی تماشاگران داشت و آن ها را هیجانی کرده و به رفتارهای زشت ترغیب می کرد. فهمیدند که برای نظم دادن به سکوهای ورزشگاه باید از پای بست واقعه را علاج کنند. به عبارت دیگر به این نتیجه رسیدند که اگر قرار است مردم کنترل شوند باید رفتار الگوهای وسط زمین بازی را اصلاح شود.

پلان دوم؛ این واقعیت اجتناب ناپذیراست که رفتارهای طرفداران کاندیداها در سال هشتاد و اشک از زمانی میل به هیجان کاذب و بی اخلاقی کرد، که وسط گود مناظره نامزدهای انتخابات اخلاق را ذبح کردند. وقتی مردم دیدند که طرفین بجای نقد دلسوزانه و محترمانه یکدیگر، حرمت ها را زیر پا میگذارند و چنگ به صورت احترام یکدیگر می اندازند. وقتی که تماشا کردند صحنه‌ی مناظره تبدیل شده به مجادله. تصمیم گرفتند آنها هم به تبع نامزدهای مورد حمایت خود بجای بحث، برای هم سیب زمینی و سنگ پرتاب کنند. و بجای شعار حمایتی شعار تخریبی و تحقیری سر بدهند. و خوب نتیجه هم آن شد که نباید.

برداشت؛ با این تجربه‌ های گرانسنگ توقع این است که مناظره کننده ها و طرفدارانشان عبرت گرفته و از رفتارهای خلاف اخلاق پرهیز کنند. زیبنده نیست که، نامزدهای انتخاباتی ایران اسلامی وسط مناظره به هم متلک بی اندازند کمر به تحقیر هم ببندند. برازنده‌ی ملت شریف ایران نیست که این رفتارها را بپذیرند و برای هم به اشتراک بگذارند. لازم است ما مردم با مطالبه ی جدی از نامزدهای مورد حمایت خود جلو رفتارهای هیجانی و تهی از اخلاق را بگیریم و نگذاریم خدایی نکرده فضای سال های هشتاد و اشک تکرار شود.

لازم است از لایک کردن و به اشتراک گذاشتن کل کل های سطح پایین و مشمئز کننده اجتناب کنیم. بی تردید در فضای بی اخلاقی نه پیشرفتی حاصل می شود و نه گره ای از گره های مردم حل می شود. در این فضا تنها کسانی اقبال بیشتری خواهند داشت که بی اخلاق تر باشند! و پوپولست تر.

لازم است به وعده ها نگاهی علمی و فراجناحی داشته باشیم. گرایش به حزب و جناح و اشخاص قرار است فرع گرایش ما به موضوعات ملی باشد. یعنی هرجا که رفتارهای حزبی در چهارچوب مصالح ملی نبود با حریت و جوانمردی از آن اعلام برائت کنیم.

پ ن؛ رعایت اخلاق البته به معنی حذف نقدهای جدی طرفین نیست. بلکه به معنی جمع اخلاق با نقد جدی است. همانقدر که مناظره به اخلاق نیازمند است به نقد جدی و چالشی هم نیازمند است.