الف - خطر کلاهبرداری در کمین شماست!

آخرین روز سال 1387 در حالی که می‌خواستم نگاهی به وبلاگ‌هایم بیاندازم آگهی تبلیغاتی سایت بلاگفا توجه من را به خود جلب نمود. بر روی آن کلیک کردم و وارد سایتی شرکتی به نام «تردینگ فیاض کیش» شدم. در صفحه اصلی سایت مزبور زیر عنوان «درباره ما» آمده بود:
«تردینگ فیاض کیش یک شرکت سرمایهپذیر و فعال در زمینه امور IT و نماینده فیاض بریتیش تردینگ در ایران است. فعالیت این شرکت به صورت آنلاین و 24 ساعته می‌باشد که فقط در مورد مسایل مالی تابع امور بانکی ایران از نظر فعالیت بوده و در ایام تعطیل به دلیل عدم فعالیت بانکهای ایران هیچ گونه واریز پولی انجام نمی‌شود. شرکت تردینگ فیاض کیش علاوه بر اعطای سود مضاربه و کارمزد به افرادی که عضو شرکت بوده و دوستان خود را تشویق به سرمایه‌گذاری در این شرکت نمایند یک امتیاز جدید هم قایل شده و آن عبارت است از اینکه برای سرمایه ورودی به حساب شرکت به ازای هر 100 هزار تومان 5 پوند انگلیس جایزه تعلق می‌گیرد که معادل ریالی آن واریز می‌شود و اگر سرمایه‌گذار بیشتر از 500 هزار تومان به حساب شرکت واریز کند به ازای هر 500 هزار تومان یک ربع سکه جایزه تعلق می‌گیرد که معادل ریالی ان واریز می‌شود.
به عنوان مثال اگر سرمایه گذار 230 هزار تومان در شرکت سرمایه‌گذاری نماید معادل 10 پوند انگلیس جایزه ریالی واریز می‌شود و اگر 820000 هزار تومان سرمایه‌گذاری کند علاوه بر دریافت یک ربع سکه جایزه . 15 پوند انگلیس هم جایزه می‌گیرد که معادل ریالی ان واریز می‌شود. با توجه به اینکه دفتر شرکت در انگلیس قرار دارد و کشور ایران یکی از شعبات سرمایه‌گذاری شرکت فیاض بریتیش تردینگ می‌باشد خواهشمند است پیام‌های خود را همانند سرمایه‌گذاران کشورهای دیگر به زبان انگلیسی از طریق قسمت *تماس با ما* ارسال نمایید تا در اسرع وقت مورد ترتیب اثر قرار گیرد».
برایم جالب بود. در زمانی که رکود اقتصادی سراسر جهان را فراگرفته است شرکتی سودی نزدیک به 40 درصد در سال بابت سرمایه‌گذاری پرداخت نموده و افزون بر این برای افرادی که سرمایه‌گذار معرفی نمایند نیز جایزه‌های چشمگیری پرداخت نماید. از آن جایی که مبلغی سرمایه بدون استفاده داشتم که هم اکنون در بانک‌های داخلی با سودی به مراتب کمتر از سود اعلام شده از سوی شرکت مزبور سرمایه‌گذاری نموده‌ام با کنجکاوی بیشتری به بخش‌های دیگر سایت مراجعه کردم. اما هر چه بیشتر جستم کمتر یافتم. هیچ اطلاعات خاصی در مورد شرکت تردینگ فیاض کیش جز شماره ثبت آن-که دردی را دوا نمی‌کند- و ابعاد حقوقی سرمایه‌گذاری (قرارداد، تضمین‌های بازگشت اصل و سود سرمایه و …) در سایت مزبور وجود نداشت. تنها اطلاعاتی که وجود داشت در مورد نحوه واریز پول به حساب شرکت مزبور، سیستم پرداخت سود، کارمزد معرفی عضو جدید، فرم درخواست مشارکت سرمایه‌گذار بود. نکته قابل توجه این که در قسمت پایانی فرم درخواست مشارکت سرمایه‌گذار، بدون این که اطلاعات خاصی درباره شرایط شرکت در سایت درج شده باشد، آمده بود:
«با آگاهی کامل از شرایط شرکت و با تایید صحت اطلاعات فوق مایل به سرمایه گذاری می‌باشم».
تجربه ده‌ها و صدها مورد کلاهبرداری تحت عنوان مضاربه هنوز که هنوز است پیوسته تکرار می‌گردد و شوربختانه افرادی قربانی این کلاهبرداری‌ها می‌شوند که سرمایه‌ اندکی داشته و حال به هر دلیلی می‌خواهند یک شبه ره صد ساله را طی کنند. جالب این که شرکت تردینگ فیاض کیش نیز شاید با علم به این موضوع حداقل سرمایه برای سرمایه‌گذاری را 100 هزار تومان اعلام نموده است. به هر حال، به قسمت «سوالات متداول» رفتم. با خود گفتم لابد پاسخ بسیاری از پرسش‌های خود را در آن قسمت خواهم یافت. زهی خیال باطل! پرسش و پاسخ‌ها چنین بود:
س:حداقل و حداکثر میزان سرمایه گذاری چه مقدار است؟
ج: حداقل میزان سرمایه گذاری 1.000.000 ریال است و حداکثر ندارد.
س: سرمایه من در چه بازاری مورد استفاده قرار میگیرد؟
ج: عمده فعالیت این شرکت در بازار بورس بورس کالا و همچنین مبادلات خارجی می باشد. اما به تناسب بازار و زمان در حیطه های دیگر اقتصادی (در داخل و خارج از کشور) نیز فعالیت های مختلف دارد.
س: آیا امکان دارد که شرکت ورشکسته شود و من به اصل سرمایه ام نرسم؟
ج: متخصصان اقتصادی شرکت با بهره گیری از جدیدترین روش های اقتصادی، فعالیت های اقتصادی را بگونه ای اداره می کنند که علی رغم بازدهی زیاد، هیچ وقت اصل سرمایه شرکت به خطر نمی افتد و نهایتا سود کمتری عاید شرکت می شود. عملکرد چندین ساله شرکت که خوشبختانه همراه با رضایت کامل مشتریان بوده موید این مطلب است.
س: من هنوز سوالات دیگری دارم؛ چطور میتوانم جوابم را بگیریم؟
ج:شما می توانید از بخش ارتباط با ما ، سوالات خود را مطرح نموده و در کوتاه ترین زمان ممکن از طریق ایمیل جوابتان را دریافت کنید
دیدم این سراب نمی‌تواند رفع تشنگی کند. به بخش «تماس با ما» رفتم. در این بخش خواسته شده بود که پرسش‌ها به زبان انگلیسی ارسال گردد. چنین کردم. پرسش‌های من چنین بود: (1) قانون حاکم بر قرارداد مضاربه چه قانونی است؟؛ (2) آیا متن قرارداد نمونه‌ای وجود دارد و اگر جواب مثبت است متن آن چیست؟ و (3) اگر شرکت مادر (فیاض بریتیش تردینگ) شعبه‌ای در ایران دارد آدرس و شماره تلفن آن چیست؟ با توجه به این که پاسخ به این پرسش‌ها نه سخت و نه زمان‌بر است تأخیر در پاسخ به آنها سبب گردید تا جایی که می‌توانم خود پاسخی برای آنها بیابم. جستجو را شروع کردم. سری به سایت شرکت مادر زدم. همان اطلاعات ارایه شده در سایت شرکت «فیاض تردینگ کیش» بی هیچ کم و کاستی به زبان انگلیسی در سایت شرکت مادر بود. جالب آن که با توجه به شباهت اسمی میان دو شرکت مادر و شعبه آن در ایران به نظر می‌رسید که هر دو شرکت متعلق به افراد یکسانی باشند. نکته خیلی خیلی جالب آن که در جستجوی نام شرکت مادر در موتور جستجوی گوگل در هیچ جایی به جز سایت خود شرکت مادر اسمی از شرکت «فیاض بریتیش تردینگ» دیده نمی‌شد!!! ادامه جستجو نشان داد که تعدادی وبلاگ بسیار غیر حرفه‌ای از سوی افراد ناشناخته‌ای جهت تبلیغات جلب سرمایه‌گذار و نیز اعطای وام خرید خودرو راه‌اندازی گردیده‌اند. یک شماره تلفن تهران (22024351) در یکی از این وبلاگ‌ها به عنوان شماره تلفن شرکت تردینگ فیاض کیش اعلام گردیده بود که در سایت خود شرکت به چشم نمی‌خورد. در یکی از وبلاگ‌ها شرکت تردینگ فیاض کیش یک شرکت سرمایه‌گذاری بین‌المللی معرفی گردیده بود:
«فیاض کیش یک شرکت خصوصی سرمایه‌گذاری بین‌المللی عضوپذیر است که با هدف فراهم کردن امن‌ترین و سالم‌ترین محیط سرمایه‌گذاری خارجی با بهترین سود ممکن و کمترین ریسک برای اعضا بوجود آمده است. هیچ وعده‌ی غیر واقعی و خیالی در این جا داده نشده است- فقط نتایج پایدار و مستحکم را در فیاض کیش خواهید دید».
موضوع جالب‌تر می‌شد. در ادامه جستجو به نمونه متن قرارداد مضاربه شرکت تردینگ فیاض کیش نیز دست یافتم که متن آن به شرح زیر است:
«این قرارداد بین شركت تردینگ فیاض کیش به عنوان کارگزار و هر شخص حقیقی یا حقوقی به عنوان سرمایه‌گذار جهت انجام امور تجاری ـ اقتصادی توسط كارگزار در قالب عقد مضاربه منعقد می‌گردد.
ماده 1.شروع قرارداد: هرگاه مبلغی توسط هر شخص حقیقی یا حقوقی به حساب جاری سیبای ... به نام شرکت تردینگ فیاض كیش واریز گردد به عنوان امضای قرارداد و قبول تمامی شرایط و مفاد مندرج در سایت این شرکت از سوی سرمایه گذار تلقی می‌گردد. براین اساس مبلغ...ریال توسط آقای/خانم...در تاریخ...به حساب فوق واریز گردید.
ماده2.مدت قرارداد:مدت قرارداد از زمان واریز وجه تا تاریخ...می‌باشد
ماده3.پرداخت سود:
الف) سیستم پرداخت سود بنا بر انتخاب سرمایه گذار، از نوع...می‌باشد.
ب) سهم سرمایه‌گذار...درصد از سود حاصل از مضاربه می باشد كه كارگزار متعهد می‌شود سهم وی را به صورت علی الحساب در... قسط پرداخت نماید.
تبصره1 . سرمایه‌گذار بر طبق این قرارداد وکالت شرعی می‌دهد چنانچه پس از اتمام مدت قرارداد معلوم شود که سهم سرمایه‌گذار از سود واقعی بیشتر از مبلغی بوده که دریافت نموده است کارگزار می‌تواند مابه‌التفاوت سود واقعی را به ملکیت خود در آورد.
تبصره 2. کارگزار نیز به سرمایه‌گذار وکالت شرعی می‌دهد تا مبلغ احتمالی مازاد بر سودش از سود واقعی دریافت نموده به ملکیت خود در آورد.
ماده 4 . تعهدات كارگزار: وی متعهد می‌شود سفته ای به شماره...به عنوان وثیقه اصل سرمایه به سرمایه‌گذار تسلیم نماید.
ماده 5 . تعهدات سرمایه گذار:
الف) سرمایه‌گذار متعهد می‌شود وثیقه دریافتی از كارگزار را پس از اتمام مدت قرارداد به وی عودت دهد.‌
ب) بر اساس این قرارداد سرمایه‌گذار حق برداشت سرمایه را از خود سلب نموده و متعهد می‌شود تا پایان قرارداد به مفاد آن پایبند بماند»
خودتان نگاه کنید. قرارداد از این بدتر امکان‌پذیر است؟ از یک طرف شما پولتان را به عنوان سرمایه‌گذار داده‌اید و دیگر کنترلی بر آن ندارید و از سوی دیگر قراردادی دارید که بر اساس آن در صورت عدم بازگشت اصل و سود سرمایه دستتان به هیچ جا بند نیست. جالب این که متن چنین قراردادی در سایت شرکت تردینگ فیاض کیش وجود ندارد و سفته‌ای نیز قرار نیست به عنوان وثیقه اصل سرمایه به سرمایه‌گذار تسلیم شود که اگر هم بشود راه به جایی نخواهد برد.
در سایت بی نام و نشان دیگری اعلام آگهی تبلیغاتی به شرح زیر جلب توجه می‌کند:
شرکت تردینگ فیاض کیش هر ده روز به سه سرمایه گذار خوش شانس سکه ی طلا جایزه می‌دهد
این شرکت به جهت جذب سرمایه‌های کوچک (حداقل ده هزار تومان) اقدام به طراحی سیستم سرمایه‌گذاری جدیدی در امور مضاربه با عنوان «گلدن کوین» Golden Coin)) نموده است.
شما در این نوع از سرمایه‌گذاری، هر ده روز شاهد اهدای «سه ربع سکه‌ی بهار آزادی» به «سه امتیاز ده هزار تومانی» به صورت قرعه‌کشی از سوی شرکت تردینگ فیاض کیش خواهید بود.
برای سرمایه‌گذاری در طرح جدید باید حداقل مبلغ ده هزار تومان (یکصد هزار ریال) را در قالب عقد شرعی مضاربه به حساب جاری سیبای 0102283030008 به نام شرکت تردینگ فیاض کیش واریز نمایید.
پس از واریز مبلغ و تکمیل فرم اینترنتی ثبت‌نام، حساب شما فعال می‌شود و قرارداد مکتوب آن به آدرس شما ارسال می‌گردد.
سرمایه ی واریزی شما به مدت یکسال نزد شرکت تردینگ فیاض کیش به عنوان مضاربه محفوظ است. پس از گذشت یکسال از سرمایه‌گذاری، مبلغ واریزی به همراه پنجاه درصد سود علی‌الحساب مضاربه به حسابتان واریز خواهد شد.
در فرم ثبت‌نام، حتما شماره‌ی حساب خود (سیبا یا سپهر یا عابر) را جهت واریز اصل و سود ذکر نمایید.
در قسمت «نام کاربری» و «کلمه‌ی عبور» (در داخل فرم ثبت نام) به دلخواه خود، شش کاراکتر (اعم از حروف کوچک و بزرگ و عدد) وارد نمایید.
تذکر 1: در صورت عدم دسترسی به اینترنت، می‌توانید پس از واریز وجه در ساعات اداری با روابط عمومی شرکت، تماس گرفته و اطلاعات لازم را تکمیل فرمایید.
تذکر 2: هر ده هزار تومان در هر روز یک امتیاز محسوب می‌شود.
تذکر 3: برای سرمایه‌ی بالاتر از یکصد هزار تومان، سفته از طرف شرکت صادر می‌شود».
چنان که دیده می‌شود از قرار معلوم شرکت تردینگ فیاض کیش حتی از خیر حداقل مبلغ 10 هزار تومان هم به عنوان سرمایه نگذشته و برای جذب آن با دادن جایزه تلاش می‌کند که البته شایسته تقدیر است!
جستجو همچنان ادامه دارد و سرنخ‌های تازه‌ای درباره شرکت تردینگ فیاض کیش به دست می‌آید. بر اساس اطلاعات موجود در اداره ثبت شرکت‌ها و مالکیت صنعتی شرکت تردینگ فیاض کیش با نام اولیه «شرکت پردینگ فیاض کیش» در تاریخ 7/3/84 در واحد ثبت شرکتها و مالکيتهاي صنعتي و معنوي منطقه آزاد کيش به ثبت رسیده است. در آگهی تأسیس شرکت مزبور سرمايه شرکت مبلغ 1،100،000 ريالي منقسم به 110 سهم با نام 10،000 ريالي اعلام که 35% آن به موجب گواهي شماره 731 مورخ 4/3/84 بانک ملي شعبه کيش به حساب جاري شرکت واريز گرديده و مابقي در تعهد سهامداران مي‌باشد. موضوع فعالیت شرکت «خريد و فروش و صادرات و واردات کليه کالاهاي مجاز بازرگاني و استفاده از تسهيلات مالي و اعتباري از بانکها به صورت ارزي و ريالي» و مديران شرکت عبارت از «خانم ب... م... به عنوان رئيس هيئت مديره» و «آقاي ع... ف... به سمت نايب رئيس هيئت مديره و مدير عامل» می‌باشند. جالب است نه؟ شرکتی که سرمایه‌ آن معادل 110 هزار تومان بوده و با پرداخت 35% آن با موضوع خرید و فروش و صادرات و واردات کلیه کالاهای مجاز بازرگانی تشکیل گردیده اکنون به عنوان یک شرکت فعال در زمینه امور IT و سرمایه‌گذار بین‌المللی فعالیت می‌نماید که بدون داشتن جا و مکان مشخص و تنها با اعلام یک شماره حساب به دنبال جذب سرمایه‌های اندک مردم می‌باشد. نکته‌های جالب در مورد شرکت مزبور تمام شدنی نیست. در یکی از وبلاگ‌ها اعلام گردیده است:
«…در ضمن شرکت سرمايه گذاري فياض كيش در راستاي فعاليتهاي خود به 40 درصد ارزش سندهاي مسكوني تهران و 30 درصد ارزش سندهاي مسكوني شهرستان وام مي دهد. مدت باز پرداخت اصل و سود وام يك ساله (قابل تمديد) و سود سالانه 30 درصد مي‌باشد»
که با توجه به موضوع شرکت روشن نیست چگونه این اقدام، بر فرض درستی، در راستای فعالیت‌های شرکت مزبور است.
جهت اطلاع خوانندگان عرض می‌شود که گردانندگان شرکت تردینگ فیاض کیش، که به نظر یک شرکت خانوادگی می‌رسد، شرکت دیگری نیز به نام «شرکت فياض اينوست کيش» راه‌اندازی نموده‌اند که اطلاعات مربوط به آن را می‌توانید در این صفحه ببینید.
نتیجه‌گیری:
هدف من از نگارش این نوشتار تنها جلب توجه شهروندان به طرح‌های کلاهبردارانه‌ای باشد که ممکن است با وعده‌های فریبنده در سر راه آنها کمین کرده باشند. ابهام‌های فراوانی که در مورد شرکت تردینگ فیاض کیش طرح گردید به معنای کلاهبردار بودن شرکت مزبور نیست بلکه بدین معنا است که شهروندان در برخورد با چنین شرکت‌هایی با سرلوحه قرار دادن تجربه‌های تلخ کلاهبرداری با عنوان مضاربه و پرداخت سود زیاد جانب احتیاط را نگاه داشته و تا روشن شدن تمام جنبه‌های حقوقی سرمایه‌گذاری خود اقدامی انجام ندهند. به قول انگلیسی‌ها: پرنده‌ای در دست بهتر از هزاران پرنده در آسمان است!

* دانشجوی دکتری حقوق دانشگاه شهیدبهشتی