بانك مركزي و دغدغه مراجع درباره اسلامي نبودن سيستم بانكي

بخش اقتصادی الف، 30 بهمن 95

30 بهمن 1395 ساعت 8:44


بحث ربوی بودن نظام بانکی یکی از موضوعات مهمی است که همیشه مردم، مراجع و علما نسبت به آن موضع گیری داشتند و نقدهای جدی نسبت به آن بيان كرده اند. بدون شك اين حساسيت نيز نشات گرفته از قرآن، احاديث و روايات اسلامي مي باشد. در نگاه اسلام كسب سرمايه و بدست آوردن ثروت زماني مشروع مي باشد كه از راه مشروع و درست بدست آمده باشد. با تامل در آيات و روايات مي توان گفت ربا داراي پيامدها و مفاسدي هست كه اثرات مخربي بر اقتصاد و جامعه رباخوار خواهد داشت و از اين رو در اسلام بر حرام بودن آن تاكيد شده است.

اين در حالي است كه با گذشت حدود سي و هشت سال از انقلاب بايد گفت جمهوري اسلامي موفق نشده سيستم بانكي مطابق با اصول اسلامي و بدور از ربا بوجود آورد. از اين رو در چند سال اخير حساسيت ها نسبت به اين موضوع افزايش يافته است و مراجع و علما به طور جدي و مكرر از دور بودن سيستم بانكي از اصول و قواعد اسلامي سخن گفته اند. در اين بين اعطاي وام بدون بهره و ربا و دريافت جريمه و ديركردهاي مكرر از جمله مواردي بوده كه هميشه مراجع نسبت به آن انتقاد داشته اند و خواستار اصلاح شيوه موجود بانك ها و موسسات مالي در اين باره شده اند تا اقتصادي اسلامي مبتني بر تقويت توليد پايه گذاري شود.  

آیات عظام امام خمینی(ره)، بهجت، سیستانی و وحید خراسانی به صورت صریح دریافت جریمه را حرام اعلام کرده اند. بقیه مراجع نیز آن را منوط به شروط سختی گذاشته اند که در نظام بانکی به سختی اجرایی می شود. با این حال از سال 1361 تا به امروز این جریمه دیرکرد به طرق مختلف دریافت می شده و مساله ای که توسط بسیاری از مراجع حرام اعلام شده مورد بی توجهی قرار گرفته است. مدتی قبل نیز حضرات آیات نوری همدانی، جوادي آملي، هاشمی شاهرودی، سبحانی و مکارم شیرازی نسبت به ربوی بودن فعالیت بانک‌ها انتقاد کردند و دریافت جریمه تاخیر از سوی بانک‌ها را مصداق ربای محض دانستند.

در اين راستا آیت‌الله نوری همدانی، چهارشنبه ۲۰ بهمن ۱۳۹۵ ، در درس خارج فقه در مسجد اعظم قم با انتقاد از ساز وكار فعلي حاكم بر بانك ها گفت: ربا، گناه کبیره‌ای است و خدای متعال در هفت جای قرآن نیز از آن انتقاد کرده است. وی با بیان این که ما مسلمان بوده و ربا در اسلام حرام است، خاطرنشان کرد: اگر در مقابل یک قرض، پول بیشتری گرفته شود، حرام و ربا است و متأسفانه این کار در بانک‌های ما انجام می‌شود. ايشان در ادامه با انتقاد از  جريمه هايي كه بابت ديركرد گرفته مي شود مي گويند: جریمه را فقط یک مرتبه می‌توان دریافت کرد؛ نه اینکه برای آن مدل‌های گوناگون ساخته و روی جریمه نیز مجددا جریمه دریافت کنند.

آیت‎الله عبدالله جوادی آملی، سه شنبه ۱۴ دی ۱۳۹۵ در درس خارج تفسیر خود در مسجد اعظم در تفسیر سوره مبارکه ذاریات گفت: این ربا را دیگران تیزهوشی و زیرکی می‎دانند و قرآن آن را کار مخبطانه عنوان می‎کند، در صورت عمل به قرآن ما نه کارتن‎خواب خواهیم داشت و نه فقیر خواهیم داشت و نه دیگر زندان‎های ما پر خواهد بود.

آیت‌الله سید احمد علم‌الهدی، نماینده ولی فقیه سه شنبه ۱۴ دی ۱۳۹۵ در دیدار با مدیر عامل یکی از بانک ها در خراسان رضوی اظهار داشت: سیستم بانکی ما عامل بسیاری از مفاسد اقتصادی و مانع بزرگ بر سر اقتصاد مقاومتی است.

آیت الله ناصر مکارم شیرازی  چهارشنبه ۲۴ آذر ۱۳۹۵ در دیدارپور ابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصاد مجلس شورای اسلامی که در دفتر این مرجع تقلید در قم برگزار شد به جایگاه بانکداری اسلامی اشاره کرد و گفت: نکته مهم اجرای بانکداری اسلامی است، بانک‌ها گوش به بانکداری اسلامی نمی‌دهند؛ هر چه می‌گوییم به قانون بانکداری اسلامی عمل کنید گوش نمی‌کنند، این مسئله را بارها تذکر دادیم ولی عملی نشد. وی گفت: مسئولان برخی بانک‌ها می‌خواهند درآمد بیشتر داشته باشند و مقید به بانکداری اسلامی نیستند.

آیت‎الله عبدالله جوادی آملی، پنجشنبه 6 آبان 95 در درس خارج تفسیر خود در مسجد اعظم در حالی که بغض گلوی وی را گرفته بود و اشک در چشمانش حلقه زده بود، مراتب تاثر و ناراحتی خود را از وجود ربا در سیستم بانکی ابراز کرد. وی گفت: ما دلمان می‎خواهیم اقتصاد مقاومتی درست بکنیم، این فقط با سفارش و توصیه که حل نمی‎شود؛ این(ربا) جنگ با خداوند است، الان این پولی که شما می‎گذارید می‎گویند چه تحریم باشد، چه نباشد، چه تورم باشد و چه تورم نباشد، می‎گویند سود دارد و سود علی‎الحساب دارد.

البته مقامات و مسئولان بانك مركزي نيز پاسخ هايي براي اين انتقادات داشته اند. چنانچه ولی اله سیف، 15 خرداد 93 در ديدار با تعدادي از مراجع در قم عنوان مي كنند: بنده این ادعا را ندارم که آثاری از ربا در نظام بانکی وجود ندارد، اما قطعا دستورالعمل ها و آئین نامه های اجرایی کاملا غیر ربوی است و هیچ گونه شبهه ای از ربا ندارند. اشکال گرفته شده در مورد شیوه اجرا در بعضی از شعب نظام بانکی است که شبهاتی از جنبه ربوی پیدا می کنند که ما وظیفه داریم جلوی فعالیت آن ها را در این زمینه بگیریم.  

گفته هاي رئيس بانك مركزي حاكي از اين است كه ايشان نيز وجود ربا در سيستم بانكي را قبول دارند ولي آن را به اجرايي شدن قوانين و دستورالعمل ها توسط شعب مرتبط مي داند. حال نكته اين است كه چه  قانون و آیین نامه ها مشکل داشته باشد، یا در فاز اجرایي و مکانیسم های عملياتي مشکل باشد می بایست اقدامی عاجل در اين ارتباط صورت گیرد. بخصوص این که نظام جمهوري اسلامي داعیه این را دارد که مبتنی بر احکام دین مبین اسلام و اجرای آن ها شکل گرفته است. لذا به نظر می رسد اگر اشكال در هریک از سه حوزه قانون، اجرای قانون یا فهم از قانون وجود دارد می بایست از کارشناسان حوزه های علمیه برای رفع این نقائص استفاده گردد.

در واقع بانک مرکزی و سیستم بانکی کشور موظف است به دغدغه و حساست مراجع در این زمینه توجه کند و پاسخ مناسبی به این در خواست ها که بدون شک از سوی قاطبه مردم نیز این موضوع و مشکل مطرح می باشد داشته باشند وعملا در راستاي اصلاح سازو كارهاي موجود گام بردارند.
 


کد مطلب: 446592

آدرس مطلب: http://alef.ir/vdchw-nki23nkmd.tft2.html?446592

الف
  http://alef.ir