در سال های اخیر قبولی دانش آموزان و رفتن آن ها به پایه ی بالاتر در هر شرایطی، سیاست اصلی حاکم بر آموزش و پرورش شده است. با اجرای این سیاست درصد بسیار بالایی از دانش آموزان دیپلم می گیرند و عموما به جای وارد شدن به بازار کار در دانشگاه های پولی که بسیار آسان گیر هم هستند ثبت نام کرده و مدرک دانشگاهی نیز می گیرند. واضح است که تبعات این سیاست پایین آمدن اعتبار دیپلم و مدارک دانشگاهی است.

ظاهرا مجریان این سیاست، با ترک تحصیل دانش آموز در هرشرایطی ( چه از لحاظ انضباطی مشکل داشته باشد و چه از لحاظ درسی ) مخالفند. توجیه مجریان و طرفداران این سیاست این است که اگر دانش آموزان از چرخه ی آموزش و پرورش رسمی خارج شوند، به دنبال خلاف رفته و برای جامعه معضل درست می کنند.

در عالم واقعیت اگر به افراد جامعه ی اطراف خود نگاه کنیم بسیاری از آن ها مدرسه را به پایان نبرده اند. یعنی در یک مقطعی از مقاطع تحصیلی ترک تحصیل کرده و یا اخراج شده اند. پرسش این است آیا تمام آن ها خلاف کار یا معتاد شده اند و معضلی برای جامعه شده اند؟ واضح است که چنین نیست. قریب به اتفاق آن ها انسان های شریف و مفیدی برای جامعه هستند.

مجریان و طرفداران این سیاست با تغییر در نظام آموزشی و برداشتن مردودی از دبستان و توصیه به مدیران عملا همه ی دانش آموزان ابتدایی به دبیرستان دوره اول و اخیر با برداشته شدن امتحان مردودی در سوم راهنمایی و آسان گیری در ارزشیابی دانش آموزان و توصیه های رسمی و غیر رسمی به معلمان جهت نمره دادن و بالا رفتن درصد قبولی، تقریبا درصد قبولی را به صد نزدیک کرده اند! حالا اینکه این نوع آموزش چه کیفیتی دارد اصلا برای سیستم مهم نیست. مهم این است که دانش آموزان از سطح خیابان جمع شوند و در مدرسه ساعاتی را بگذرانند.

تا سه سال پیش مردودی در سال اول دبیرستان اعمال می شد. تعداد کمی از دانش آموزانی که خیلی ضعیف بودند و با همه ی آسان گیری در ارزشیابی ها باز هم نمی توانستند قبول شوند، رد شده و بعضا مدرسه را ترک می کردند. ولی متاسفانه از سه سال پیش شرط قبولی را از اول برداشتند و دانش آموزانی با معدل حتی زیر ده در کلاس بالاتر حضور پیدا کردند. البته اکثریت بزرگی از این دانش آموزان به هنرستان ها و بعضا رشته های علوم انسانی هدایت می شوند.

با توجه به اینکه دانش آموزی که در هنرستان می بایست تحصیل کند ضمن اینکه باید از پایه علمی لازم برای گذراندن دروس تئوری برخوردار باشد باید از استعداد و علاقه ی لازم به رشته ای که در آن تحصیل می کند نیز برخوردار باشد. در عین حال باید آن رشته در شهرستان بازار کارش نیز فراهم باشد. متاسفانه در حال حاضر به هیچ یک از این ها توجه نمی شود. دانش آموزان بدون در نظر گرفتن علاقه و استعدادشان و نیاز جامعه و پایه درسی لازم در هنرستان ثبت نام می شوند. هنر آموزان و دبیران هنرستان با دانش آموزی که ریاضی را در حد پنجم ابتدایی هم نمی داند چگونه محاسبات و فیزیک و ریاضی برنامه نویسی و... یاد بدهد؟ وقتی دانش ادبیات فارسی دانش آموز از ابتدایی بالاتر نیست چگونه دبیر ادبیات به او زبان و ادبیات ۲ دبیرستان را بیاموزد؟ دروس دیگر به همچنین. معلم معجزه گر که نیست. دم عیسوی هم ندارد (حالا این بماند که از لحاظ مالی هنرستان ها در سال های اخیر با چه مشکلاتی روبرو هستند)

باید ورودی به سیستم با رشته ثبت نامی و محتواها ی آموزشی متناسب باشد تا کار آموزش به درستی انجام گیرد. حضور این دانش آموزان باعث می شود جو رخوت و سستی بر کلاس حاکم شود و معلمان دلسرد افسرده و دانش آموزانی نیز که شرایط لازم را دارا هستند در چنین جوی سرد شده و دیگر شوقی برای درس خواندن ندارند.

اگر قرار باشد همه دانش آموزان ضعیف در مدرسه حضور پیدا کنند باید رشته ای جدید متناسب با علاقه مندی و استعداد و نیاز جامعه برای آن ها تعرف شود. چیزی شبه کاردانش فعلی با این تفاوت که در آن به جای ریاضی دبیرستان ریاضی پنجم و ششم ابتدایی و نهایتا هفتم آموزش داده شود. ادبیات هم همچنین. زبان هم در حد هفتم و هشتم اموزش داده شود. دروسی هم مثل عربی حذف شود و دینی آن ها هم در حد احکام و تاریخ اسلام و سرگذشت هایی از پیامبران و ائمه و پند و اندرزهای اخلاقی ساده ی قرانی باشد. دیپلمه های این رشته ها دیگر اجازه ی ادامه تحصیل دانشگاهی را نیز نباید داشته باشند. دانش آموزان ضعیف در این رشته ها با توجه به اینکه دروس با ظرفیت یادگیری آن ها مطابقت دارد احساس بهتری خواهند داشت و علاقه مندتر به امر یادگیری خواهند پرداخت. از لحاظ انضباطی نیز چنین دانش آموزانی کمتر مشکل ساز خواهند بود.

در هنرستان های فنی اگر قرار است محتواهای آموزشی، همان محتواهای سابق باشد نباید دانش آموز ضعیف در آن ثبت نام گردد و با آسانگیری در امتحان و ارزشیابی و اعمال تبصره های زیاد (چهار درس را دانش آموز می تواند تبصره بزند ) حیثیت مدرک دیپلم فنی را در جامعه پایین بیاوریم و معلمان را را نیز دلسرد و فرسوده کنیم. در عین حال هر ساله در هنرستان ها منابع مالی فراوانی برای آموزش دانش آموزان ضعیف و بی علاقه هدر می رود که جای بسی تامل است.

به امید روزی که در نظام آموزش و پرورش ما بحث هدایت تحصیلی و ارزشیابی جدی گرفته شود.

* دبیر رشته ی ساخت و تولید - ساوه

الف