الف - وضوی واقعی پیامبر (ص) چگونه بود؟

پیشنهاد کتاب/ «وضوی پیامبر (ص) بحث تاریخی»، علی شهرستانی، ترجمه سیدهادی حسینی؛ نشر دلیل ما

وضوی پیامبر (ص) بحث تاریخی
نویسنده: علی شهرستانی
ترجمه: سیدهادی حسینی
انتشارات دلیل ما، چاپ اول
۶۴۰ صفحه

****

شاید از اولین آموخته های هر یک از ما در بحث احکام عملی اسلامی، چگونگی گرفتن وضوست. آنچه ما در محیط خانه از پدر و مادر خود می آموزیم و یکی از بدیهیات در امور دینی برایمان جلوه می کند، یکی از امور اختلافی میان مسلمانان نیز هست. کافی ست در میان دوستان و آشنایان یا همسایگان خانواده ای اهل سنت وجود داشته باشد که ما از دیدن وضو گرفتن آنها و تفاوت هایی که با ما دارد متعجب شویم.

اما پرسشی که شاید به ذهن همه ما خطور کرده باشد این است که چطور مسئله ای تا این اندازه ساده که جزو امور هر روزه مسلمانان از آغاز تا امروز بوده و در واقع باید جزو بدیهیاتی باشد که همه مسلمانان روی آن توافق دارند اما محل چنین اختلافاتی شده است؟

کتاب حاضر می تواند منبع بسیار خوبی برای یافتن پاسخ چنین سوالاتی باشد، آن هم به شکلی جامع و با رویکردی کاملا پژوهشی که ابتدا به سابقه تاریخی این ماجرا پرداخته شده و سپس سراغ تبیین فقهی و ... رفته است.

نویسنده این کتاب مسئله وضو را از جمله مسائل اختلافي كلامي می داند كه در جريان حكومت خلفا با دگرگونی روبه رو شده و کیفیت انجام وضو نسبت به نص پيامبر(ص)، از تغيير مصون نمانده به طوری که هم اكنون چند وضوي متفاوت در جوامع اسلامي مشاهده مي شود.

نويسنده در كتاب حاضر پژوهش خود در اين زمينه را در چهار بُعد تاريخي ، روايي ، قرآني و لغوي ، فقهي و لغوي به تفصيل بيان داشته است. با توجه به چنین رویکردی به شکلی تفضیلی به جنبة تاريخي اين موضوع پرداخته و در اين بُعد با وارسي تاريخ اختلاف مسلمانان در وضو از عهد پيامبر (ص) تا پايان دوره عباسي اول (۲۳۲هـ ق) زمان اختلاف و انگيزه هاي آن را مشخص کرده است و در بيان مطالب ، حتی به مسائل پشت پردة آن نيز پرداخته و آن ها را از نظر دور نداشته است

. بخش اول كتاب با موضوع وضو در عهد پيامبر (ص) و خلفا آغاز مي شود و سپس پيدا شدن اختلاف در وضو از عصر عثمان و بدعت هاي دورة عثمان پيگيري مي شود . در پايان اين بخش، موضوع دوران خلافت امام علي (ع) و موضع آن حضرت در مورد وضو مطرح شده است .

دستمایه بخش دوم كتاب مبحث وضو در دوران امويان و عباسيان است كه نویسنده به شکلی تفضیلی بدين موضوعات پرداخته است: توجه امويان به فقه عثماني ، اختلاف مردم با دولت در وضو ، نظريه سازي ، نظرات صحابه در وضو هاي مختلف ، وضوي بعضي از تابعان و اهل بيت (ع)، وحدت فقهي علويان. اين بخش با پژوهشي در تاريخ دوران عباسي اول در موضوعات زير ادامه مي يابد : نقش حاكمان در فقه و تغيير مفاهيم روايي و ديدگاه حاكمان ، عباسيان و پايه گذاري مذاهب اربعه، وضوي ثُلاثي غَسْلي و ثُنايي مَسْحي در دوره عباسيان ، و بيان مسائل اختلافي در دورة اموي و عباسي .

روش نويسنده بيان باورها و دليل هاي مكتب اهل بيت (ع) است و اين كه ديگران نيز بتوانند نظرات مختلف در وضو را در كتاب به شيوه اي واقع گرايانه وارسي كنند، زيرا كتاب حاضر جستاري علمي با روشي نو و قابل عرضه در مراكز علمي است و نتيجة آن رسيدن به حقيقت فقه اسلامي خواهد بود .