الف - برجام، گزینه ای بی رقیب با دستاوردی هیچ؟

الف در گفت وگو با ایزدی دستاوردهای برجام پس از دوسال را بررسی کرد؛

دوسال از توافق هسته ای موسوم به برجام می گذرد اما همچنان تفسیر های متفاوتی از برجام ارائه می شود، از بهترین گزینه ممکن و بی رقیب تا توافقی با دستاوردی هیچ !

به گزارش الف،با گذشت دوسال از توافق هسته ای موسوم به «برجام» یا همان «برنامه جامع اقدام مشترک» همچنان بسیاری بر این باورند که این توافق یک بازی برد- برد به گفته موافقان، نبوده و ایران با دادن امتیازات ویژه ای هیچ چیز خاصی را نه تنها بدست نیاورد بلکه صنعت هسته ای را هم به امید توقف تحریم ها به حالت نیمه تعطیل درآورد. این ادعاها وقتی که ولی الله سیف، رئیس بانک مرکزی، سه ماه پس از اجرایی شدن برجام در گفتگو با بلومبرگ عبارت « تقریبا هیچ» را برای اثرات برجام در مبادلات پولی و بانکی به کار برد بیشتر رنگ واقعیت به خود گرفت و حساسیت ها از سوی افکار عمومی هم بیشتر شد.

اما دیری نپایید که سیف در واکنش به برخی مواضع منتقدان دولت که به استناد همان عبارت معروف تقریبا هیچ، دستاوردهای اقتصادی دولت پس از برجام را هیچ می خواندند گفت:«زمانی که دستاورد برجام را هیچ توصیف کردم در واشنگتن بودم و باید با تمام توان مطالبه‎گری می‎کردم تا آثار مثبتی را که از برجام انتظار داشتیم به حداکثر می‎رساندیم».

وی در ادامه بخشی از دستاوردهای اجرایی شدن برجام در حوزه پولی و بانکی را اینگونه توصیف کرد: « حجم ال سی، سوئیفت و امثالهم و بخشی از تجارت خارجی که قبلا در شبکه صرافی انجام می‎شد؛ امروز در نظام بانکی انجام می‎شود. اینها تفاوت‌های بزرگی است که اتفاق افتاده است»

انتقادات به نحوه مذاکرات به قدری بود که برخی از فعالان سیاسی معتقد بودند در مقابل آنچه دادیم دستاورد چشمگیری نداشتیم . نقوی حسینی نماینده عضو کمسیون امنیت ملی مجلس در اظهار نظری در همین خصوص گفته بود: «ما به 11 تعهد ذیل پیوست 5 برجام عمل کردیم، فردو جمع‌آوری شد، نطنز محدود شد، قلب رآکتور هسته‌ای اراک خارج و جای آن بتن ریخته شد؛ اورانیوم غنی‌شده‌مان را به خارج از کشور فرستادیم، تحقیقات‌مان متوقف شد، ما به تمام آن 11 بند عمل کردیم، یعنی داده‌های ما خیلی خیلی زیاد است، اما در این میان باید پرسید دستاوردهای ما چیست؟»

اعتماد به آمریکا، بزرگترین اشتباه برجام

دکتر فواد ایزدی کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با خبرنگار سیاسی الف در خصوص آینده برجام گفت: آمریکایی ها خودشان را متعهد به اجرای برجام نمی‌دانند و این را از ابتدا هم گفتند، در زمان مذاکرات آقای کری اعلام کرد که برجام برای آمریکا از نظر حقوقی الزام آور نیست. دغدغه آمریکایی ها این بود که از برنامه صلح آمیز هسته ای ایران خوششان نمی آمد والان هم به هدفشان رسیدند چراکه فعالیت های هسته ای کم و بیش متوقف شده است و علاقه مند هستند در حوزه های دیگر هم به ایران فشار وارد کنند.

وی در ادامه افزود: همانطور که وزیر خارجه و دفاع آنها گفت، آنها دوستدارند جمهوری اسلامی را سرنگون کنند و از این جهت برجام را اجرا نخواهند کرد و فشارها و تحریم هارا هم افزایش خواهند داد، تحریم های جدید S722 نشانه ای از این مسئله هست و تنها اتفاقی در این بین رخ داده، توقف نسبی فعالیت های هسته ای ایران است.

ایزدی در پاسخ به ادعای بهبود روابط ایران در جهان و از بین رفتن اجماع جهانی علیه ایران در دوران پسا برجام گفت: زمانی می توانیم بگوییم که اجماع جهانی برداشته شده که در عمل ما شاهد این مسئله باشیم، فقط در حرف که نیست. آیا در عمل بانکهای اروپایی با ما کار می کنند؟ خیر! چندتا صرافی در اروپا بود که کار نقل و انتقال پول را با ما انجام می دادند که الان اینها با درصد های بالایی که از ما می گیرند، به صورت محدود و کم همان کاری را که قبل از برجام انجام می دادند را انجام می دهند، ولی بانک های اصلی اروپایی کار نمی کنند. جاهای دیگر هم همینطور هست.

آیا ما می‌توانیم پول صادرات نفت را به داخل کشور بیاوریم؟ خیر نمی توانیم در حالی که یکی از منابع اصلی کشور فروش نفت است اما قبل از برجام هم نمی توانستیم پولش را به داخل کشور بیاوریم و بعد از برجام هم نمی توانیم.

این کارشناس مسائل آمریکا ضمن رد ادعای آن دسته از موافقان برجام می گویند الان پول فروش نفت را فقط با دلار نمی توانند وارد کنند ولی با سایر ارز ها این کار تحقق پیداکرده است تاکید کرد: هرکسی این حرف را زده نمیدانسته، شایعه کرده. ما در حوزه نقل و انتقال پول مشکل داریم وقتی به دلار فروختید نمی توان به یورو تبدیل کرد و به داخل کشور آورد. اگر کسی چنین ادعایی دارد باید بگوید کجا و کدام بانک این کار انجام شده؟

وی در ادامه در خصوص بهبود روابط ایران با اروپا تصریح کرد: اینکه برای خانم موگرینی نامه اعتراض آمیز بزنید که آمریکا برجام را نقض کرد و خانم موگرینی هم بگوید بله ما علاقه مند هستیم برجام اجرا شود، این کار ها در حد حرف انجام می شود ولی اینکه در عمل اتحادیه اروپا یا جاهای دیگر چه نفعی برای ما داشتند در حوزه اقتصادی همان حرف آقای سیف درست است، تقریبا هیچ! شاید رفت و آمد فلان مسول اتحادیه اروپا به ایران بیشتر شده باشد ولی در عمل اتفاق خاصی نیفتاده است.

ایزدی در پاسخ به این پرسش که چه گزینه بهتری جایگزین برجام را شما به موافقان برجام پیشنهاد می دهید گفت: ما در برجام امتیازهای گسترده ای را داده ایم و فقط روی کاغذ امتیاز های محدودی گرفتیم اما در عمل امتیازهای گسترده ای را هم باید می گرفتیم. اما همان امتیازات محدود روی کاغذ را هم به ما ندادند این برجام است! توافقی خوب است که وقتی طرف مقابل نقض کرد و اجرا نکرد شما دستتان به جایی بند باشد نه مثل برجام. بزرگترین مشکلی که ما با برجام داشتیم آن بود که براساس اعتماد به آمریکا طراحی شده بود و این اشتباه بزرگی بود.

از ذوق زدگی رسانه ای تا بی رقیب بودنِ برجام

تیتر های روزنامه های حامی دولت در فردای روز توافق را نمی شود از یاد برد که با عناوینی چون: «غوغای توافق» ، « گشایش طلایی در وین» و... به گسترش دامنه مطالبات مردمی دامن زدند و با ذوق زدگی رسانه ای حباب برجام را بزرگتر ساختند، در حالی که فراموش کرده بودند، طرف دیگر این توافق، ایالات متحده آمریکا هست، کشوری که در بد عهدی و نقض پیمان مسبوق به سابقه بوده و البته در روند اجرای برجام هم این کار را باردیگر تکرار کرد.

قانون داماتو درست در یک سالگی اجرایی شدن برجام تمدید شد و به اعتراف موافقان و مخالفان برجام چیزی نبود جز نقض عهد، چرا که 14 بند از این قانون معطوف به صنعت نفت است، اعم از ممنوعیت ارسال تجهیزات تولید بنزین و گازوئیل یا فروش بنزین و گازوئیل، در حالی که تحریم های نفت و گاز باید بر اساس برجام متوقف می شد اما آمریکایی ها با تمدید قانون داماتو آن را رسماً نقض کردند.

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه اخیرا در اظهار نظری رشد ۱۳۰۰ درصدی جذب سرمایه خارجی در بازار سرمایه یکی از نتایج برجام دانست و تصریح کرد: نتیجه مهم‌تر برجام، حرکت به سمت نظم مالی و شفافیت در اقتصاد ایران است، گم شدن دکل نفتی و بر باد رفتن میلیاردها دلار از منابع کشور توسط دلالان فرصت‌طلب نمونه دردناکی از آن بی‌نظمی و عدم شفافیت است.

اما سخنان دو روز گذشته ظریف در گفتگو با سی‌ان‌ان را باید مورد توجه قرار داد که گفت:دولت آمریکا تعهدات خود را انجام نداده و متن و روح برجام را نیز نقض کرده است.

ظریف افزود: «به عنوان نمونه، کاخ سفید چند روز پیش اعلام کرد که ترامپ از حضورش در هامبورگ برای نشست گروه ۲۰ استفاده کرده تا سران کشورها را نسبت به تجارت با ایران دلسرد کند. این نقض نه فقط روح، بلکه متن برجام است.»