الف - در رثای مظلومیت کارکنان صنعت نفت

اعلام دستیابی به نرخ رشد 7.4 درصدی در شش ماهه نخست سال 95 موجی از اظهارات ضدو نقیض از جانب کارشناسان و فعالان اقتصادی را به همراه داشت. اما همه فعالان بر یک موضوع اشتراک نظر داشتند و آن سهم بیش از 60 درصدی صنعت نفت در نرخ رشد اعلامی می باشد.

این سهم چشم گیر در نرخ رشد را می توان حاصل، فضای پسا برجام و نیز فرصت طلبی و پافشاری مجموعه صنعت نفت بر بازپس گیری سهم ایران از بازار جهانی نفت دانست. اما نکته مغفول مانده در تحلیل کارشناسان، رفتار جهادی کارگران و کارمندان رده های عملیاتی، بویژه عزیزان شاغل در صنایع بالا دستی نفت وگاز می باشد.

در واقع هیچ یک از سخنوران و اقتصاددانان در مورد نقش نیروی انسانی متخصص صنعت نفت در رسیدن به این نرخ رشد صحبتی به میان نیاورد. اسفناک تر آنکه، اندک مدیران و مسؤلانی را می توان نام برد که در مورد نقش کارکنان خدوم صنعت در افزایش تولید نفت، از 1.5 میلیون بشکه به 4 میلیون بشکه در روز، به ایراد سخنرانی پرداخته باشند. عدم التفات به نقش پر رنگ این عزیزان در شکوفایی و رونق اقتصادی کشور و نیز فقدان برنامه جامع انگیزشی، نه تنها موجب خروج گسترده نیروهای متخصص و عملیاتی از صنعت نفت و کشور می شود بلکه کاهش روند تولید بویژه در میادین مشترک نفت و گاز را به همراه خواهد داشت.

اما مشکل فراتر از ذکر نام کارکنان صنعت نفت و توجه به آنان در تحلیل چرایی نرخ رشد می باشد. برای درک بهتر معضلات و مظلومیت نیروی انسانی صنعت نفت، می توان مواردی چند را برشمرد.

بطور نمونه، مجلس محترم در تاریخ 1391/3/2 قانون "وظایف و اختیارات صنعت نفت" را جهت اجرا به دولت ابلاغ نمود.در ماده 10 این قانون آمده است: " نظام های اداری و استخدامی و پرداخت حقوق و مزایای آن دسته از کارکنان شرکت های تابعه وزارت نفت که در واحدهای عملیاتی و تخصصی شاغل می باشند با رویکرد تقویت رقابت پذیری و سرعت بخشیدن به بهره برداری از میادین مشترک و حفظ نیروی انسانی متخصص تابع آیین نامه خاصی است که بدون الزام به رعایت قانون مدیریت خدمات کشوری٬ با رعایت سایر قوانین و مقررات مربوطه و با پیشنهاد وزارت نفت و تأیید معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور تهیه می شود و حداکثر ظرف شش ماه پس از لازم الاجراء شدن این قانون به تصویب رئیس جمهور می رسد".

تصویب این قانون موجی از نشاط و امید را در میان کارکنان صنعت نفت بوجود آورد. اما بدلیل تغییر در دولت و تحریمهای ظالمانه ایی که صنعت نفت را هدف قرار داده بودند باعث شدند تا تمرکز کارکنان عملیاتی و ستادی بر روی مبارزه برای ملت و کشور جهت تولید و فروش هرچه بیشتر نفت قرار بگیرد. تا اینکه در آذر ماه 1393به یکباره خبر تصویب " آیین نامه نظام‌های اداری و استخدامی و حقوق و مزایای کارکنان صنعت نفت" نظر کارکنان را به خود جلب نمود. در ماده 42 این آیین نامه اشاره شده است که این آیین نامه اجرایی بر مبنای ماده 10 قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت تصویب و تنظیم شده است. ابلاغ و اجرای این آئین نامه نیز با تمام کاستی هایش همچنان ابتر مانده است.

همچنین وضعیت کارکنان قراردادی مدت موقت را می توان به عنوان مثالی دیگر مطرح کرد. برخی آمارها از وجود بیش از 45 هزار نیروی قرار دادی در صنعت نفت حکایت می کنند که علیرغم تحمل مشکلات، همچنان صادقانه و مخلصانه به خدمت مشغول می باشند. با نگاهی به برخی مواد قرارداد این عزیزان، می توان پی به برخی بی انصافی ها در برخورد با آنان برد. بطور نمونه، در یکی از بندهای قرارداد آمده است: " طبق بند-ز- ماده 21 قانون کار، شرکت می تواند به هر دلیل که به خدمات کارمند نیاز نداشته باشد، با دادن اخطار کتبی از یک ماه قبل و پرداخت مزایای پایان کار، طبق ماده 44 قانون کار به خدمت کارمند خاتمه دهد". در واقع با این بند، امنیت شغلی به پائین ترین میزان خود می رسد و کارمند در استرس مداوم اخراج از کار بسر می برد.

مورد دانش آموختگان گروه الف دانشگاه صنعت نفت را می توان به عنوان نمونه ایی دیگر از به محاق رفتن سرمایه های انسانی صنعت در نظر گرفت. در طول سالیان گذشته، فارغ التحصیلان گروه الف دانشگاه نفت، بر طبق قانون و موارد مندرج در دفترچه کنکور سراسری و با شرط اخذ تعهد محضری پیش از شروع تحصیل، بدون شرکت در آزمون، به استخدام وزارت نفت جمهوری اسلامی در می‌آمدند. از سال 1392 و با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، استخدام فارغ التحصیلان این گروه با مشکلات جدی روبرو گردید. این مشکل همچنان پابرجا مانده است و ظاهرا اراده ایی نیز برای برطرف کردن آن از جانب دولت محترم وجود ندارد. مکاتبات و رایزنی های این عزیزان با عالی ترین مقامات همچنان ادامه دارد.

درپایان نکته قابل ذکر اینست که تنها مقام مسؤلی که علاوه بردرک درست از شرایط نامناسب شغلی و معیشتی کارکنان صنعت نفت، توانایی حل مشکلات آن ها را نیز دارد، شخص وزیر محترم نفت می باشد. ایشان در برنامه "تیتر امشب" که در 30 تیرماه 1395 از شبکه خبر پخش شد؛ در پاسخ به این پرسش که:" مهمترین نقطه ضعف خودتان در دوران وزارت نفت در دولت تدبیر و امید را چه میدانید؟" پاسخ دادند:" من آنچیزی که برای پرسنل دلم می خواسته انجام ندادم. جوانگرایی و برای زندگی آنان کاری انجام نداده ام. در هم ریختگی زیاد بود. لذا اولویت بندی کردم. من مجبور بودم به کارهای دیگر مثل گازرسانی و تأمین بنزین و فروش نفت تمرکز کنم و امیدوارم هر چه زودتر به مسایل معیشتی پرسنل وزارت نفت بپردازم". امید است وزیر محترم و دیگر مسؤلان در جهت برطرف سازی این نقطه ضعف، گامهای استوارتری بردارند تا شاهد پیشرفت روز افزون صنعت و نیز آسودگی خاطر و آرامش کارکنان سرفراز صنعت نفت باشیم.