سخنگوی کاخ سفید روز چهارشنبه گفته در صورتی که دولت دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا در بررسیهای بینسازمانی از برجام متوجه شود که ایران «روح توافق هستهای» را نقض کرده به این اقدام پاسخ مناسب خواهد داد.
شان اسپایسر که با شبکه خبری فاکسنیوز گفتوگو میکرد در پاسخ به این سوال که آیا دولت ترامپ تمایل دارد توافق هستهای با ایران را ابطال کرده و درباره آن بار دیگر وارد مذاکره شود گفت: «تیم رئیسجمهور هر 90 روز بایستی این موضوع را که ایران به تعهداتش پایبند مانده یا خیر را مورد بررسی قرار دهد.»
اسپایسر اضافه کرد: «در حال حاضر رئیسجمهور یک تیم بینسازمانی از سراسر دولت را برای بررسی برجام گرد هم جمع کرده تا این توافق را ببینند و تعیین کنند که آیا ایران دقیقاً به آن جنبههایی که گفته عمل میکند یا خیر- نه فقط آن جنبههایی که امضا کردند بلکه روح توافق.»
سخنگوی کاخ سفید با بیان این ادعا که دولت ایران در دوران اوباما پول نقد زیادی را دریافت کرده است گفت: «ما باید ضمانت کنیم که آنها به تعهداتشان پایبند میمانند.»
سخنان جدید سخنگوی کاخ سفید در حالی عنوان شده که اعضای کمیسیون برجام شامل ایران و نمایندگان کشورهای پنج به علاوه یک، روز سهشنبه ۲۵ آوریل در وین دیدار کردند. عباس عراقچی نماینده ایران این جلسه را بسیار خوب ارزیابی کرده است.
عراقچی درباره موضع آمریکا در نشست وین گفت: «طرف آمریکایی به عنوان موضع رسمی گفت که درحال ارزیابی برجام است اما در طول این ارزیابی کماکان به تعهدات خود پایبند هستند.»
نشستهای این کمیسیون هر سه ماه یک بار برگزار میشود و نشست ۵ اردیبهشت در وین، نخستین دیدار نمایندگان ایران و ۶ قدرت جهانی پس از ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید محسوب میشود.
یکی از مسائلی که در نشست مشترک وین به بحث گذاشته شد درخواست ایران برای خرید ۹۵۰ تن کیک زرد از قزاقستان بود که مورد موافقت قرار نگرفت. عباس عراقچی تائید کرده که مذاکرات روز سهشنبه در وین برای خرید کیک زرد از قزاقستان به دلیل مخالفت برخی کشورها به نتیجه نرسید اما رایزنیها همچنان ادامه دارد. کیک زرد، همان اکسید اورانیوم است که پس از طی مراحلی از سنگ معدن اورانیوم طبیعی به دست میآید و از مواد اولیه در چرخه غنیسازی محسوب میشود. معادن اورانیوم طبیعی ایران بسیار فقیر به شمار میروند و کانادا و قزاقستان از تولیدکنندگان مهم کیک زرد در جهان هستند.
اتهام ترامپ و واکنش ظریف
رئیس جمهور آمریکا هفته گذشته ایران را متهم کرد که به روح توافق هستهای پایبند نیست. رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا نیز از برنامه دولت ترامپ برای بازبینی کامل توافق هستهای وین خبر داده است. ترامپ بارها مخالفت خود را با توافق هستهای با ایران اعلام کرده و وعده داده این توافق را مجددا بررسی کند. در عین حال مقامهای ارشد آمریکا گفتهاند که در حال حاضر قصد نقض این توافق و عدم اجرای تعهدات خود را ندارند.
محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران چند روز پیش در یک پیام توئیتری به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و نوشت: «خواهیم دید که آیا آمریکا آماده است به متن برجام پایبند باشد یا نه، چه برسد به روح آن! تاکنون که از هر دو سرپیچی کرده است.»
ظریف در پاسخ به سخنان همتای آمریکایی خود درباره لزوم بازنگری در برجام نیز نوشته است: «اتفاقا برجام نتیجه بازنگری اسلاف آقای تیلرسون در سیاستهای سراپا اشتباه آمریکا در گذشته در مقابل ایران و منطقه بوده است.»
این در حالی است که قبلاً روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال به نقل از یک مقام کاخ سفید گفت که دونالد ترامپ به وزارت خارجه دستور داد تا پیشنویس نامه خود به کنگره آمریکا در مورد رویکرد ایران نسبت به برجام را تغییر دهد و لحنی تندتر و هشدارآمیزتری را به کار بندد. به گفته این مقام کاخ سفید، پیشنویس نامه که توسط وزارت خارجه تهیه و برای تایید به کاخ سفید ارسال شده بود« بیش از اندازه ملایم بود زیرا فعالیتهای بیثبات ساز ایران در خاورمیانه و حمایت این کشور از گروههای تروریستی منطقه را نادیده می گرفت».
براساس این گزارش، آقای ترامپ شخصا در این مورد مداخله کرد و دستور تجدید نظر در متن اولیه را داد. نسخه نهایی ضمن تاکید بر رفتار تهدیدآمیز منطقه ای ایران حمایت آمریکا از توافق هستهای در بلندمدت را نیز زیر سئوال برد. رئیس جمهوری همچنین به رکس تیلرسون، وزیر خارجه، دستور داد تا روز بعد از ارسال نامه، هشدار دهد که دولت جدید آمیر در صدد تجدید نظر در سیاست این کشور نسبت به ایران است.
روز ۱۸ آوریل، رکس تیلرسون در نامهای به رئیس مجلس نمایندگان آمریکا گزارشی از برداشت دولت این کشور از نحوه اجرای برجام توسط ایران به کنگره ارائه کرد. در پاراگراف اول این نامه که متن آن در وبسایت وزارتخارجه آمریکا منتشر شده، آقای تیلرسون گفته است که طی ۹۰ روز منتهی به تاریخ ارسال نامه، ایران به تعهدات خود در چارچوب برجام پایبند بوده است.
وزیر خارجه آمریکا سپس در پاراگراف دوم افزوده است: در عین حال، ایران همچنان یکی از دولتهای اصلی حامی تروریسم به اشکال و رویههای مختلف باقی مانده است. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری، دستور بازبینی برجام توسط نهادهای مربوطه به رهبری شورای امنیت ملی را صادر کرده تا این موضوع را ارزیابی کنند که آیا تعلیق تحریمهای آمریکا به تبع برجام با منافع حیاتی ایالات متحده همسو بوده است. پس از تکمیل این بازبینی، دولت خواستار همکاری کنگره در این زمینه خواهد بود.
سوء استفاده از برجام برای عقب نشینی ایران
گقفتنی است کشورهای عضو 1+5 از روند اجرای برجام ابراز رضایت می کنند و در چارچوب این توافق به همکاری هسته ای خود با ایران گسترش می دهند اما ترامپ تحت فشار برخی مخالفان برجام به بهانه گیری و اظهارنظرهای تنش زا روی آورده است. رژیم صهیونیستی با فشار بر دولت ایالات متحده و با استفاده از لابی پرقدرت خود می خواهد این توافق را برهم بزند و موجبات تنش در منطقه و فشار بیشتر بر ایران را پدید آورد.
تارنمای نشریه «واشنگتن اگزماینر» چند روز پیش در گزارشی نوشت «بنیامین نتانیاهو» بر ترامپ فشار می آورد تا توافق هسته ای را لغو کند یا اینکه آن را با طرحی جدید جایگزین کند.
به نوشته این گزارش، نخست وزیر رژیم صهیونیستی در گفت وگو با شبکه آمریکایی «فاکس نیوز» اعلام کرده است خواسته وی از آمریکا در دو نکته خلاصه می شود، ایالات متحده یا توافق هسته ای با ایران را «جایگزین» یا «لغو» کند. وی با استفاده از جمهوریخواهان در کنگره در تلاش است بر دولت آمریکا فشار وارد سازد تا اهداف خود را پیش ببرد.
پس از این اظهارنظر مقام صهیونیستی بود که ترامپ هم اعلام کرد ایران روح توافق هسته ای را نقض می کند. وی از شورای امنیت ملی آمریکا خواست تا دقیق تر در مورد برجام بررسی هایی را به عمل بیاورند.