کد مطلب: 257333
تحولات اخیر در علوم کامپیوتر و تاثیرات آن بر آینده زندگی بشری
مهندس اسدالله نوروزی*، 3 بهمن 93
تاریخ انتشار : جمعه ۳ بهمن ۱۳۹۳ ساعت ۰۹:۵۹
طی سالهای اخیر پیشرفتها و دستآوردهای چشمگیری در علوم مختلف به وقوع پیوسته است. اما مهمترین اینها مربوط به علوم کامپیوتر و رباتیک میباشد. این موضوع از این جهت قابل اهمیت است که امروزه دستآوردهای اکثر محققان دنیا در زمینههای مختلف وابسته به قدرت محاسباتی کامپیوترها میباشند. تقریبا در همه رشتههای مختلف، محاسبات، شبیهسازی، آزمایش، و غیره توسط پردازشگرها و ماشینهای محاسبهگر انجام میشوند. بنابراین پیشرفت در علوم کامپیوتر تاثیر مستقیمی بر پیشرفت در علوم دیگر نیز خواهد داشت.
به عنوان نمونه محققین شرکت IBM موفق به تولید پردازشگری (CPU) شدهاند که نحوه عملکرد پردازشگرهای کنونی را دگرگون نموده است. این پردازشگر در قالب پروژه TrueNorth تولید گردیده است که برگرفته از عملکرد مغز انسان میباشد. در زیر توضیحات مختصری در مورد این پردازشگر ارایه میگردد:
ماشینهایی که بتوانند عملکردی همچون مغز انسان داشته باشند از زمان جمله معروف آرنولد در فیلم Terminator۲ که گفت: «پردازشگر من یک پردازنده شبکه عصبی است و یک کامپیوتر یادگیر است»، آرزوی بشر بوده است. شش سال پیش شرکت IBM به همراه تعدادی از دانشگاههای آمریکا پروژهای را جهت تولید ماشینی آغاز نمودند که از مغز انسان الهام گرفته باشد. در زمان آغاز این پروژه دست یابی به همچین ماشینی غیر ممکن به نظر میرسید. اما به هر صورت این پروژه تحت حمایت بخش تحقیقات دفاعی آمریکا (DARPA) آغاز شد. اکنون چنین پردازندهای تولید شده است و شرکت IBM تراشه سیناپس عصبی (Neurosynaptic) دارد که متشکل از یک میلیون نورون (Neuron) قابل برنامه ریزی و ۲۵۶ میلیون سیناپس (Synapse) قابل برنامه ریزی است که سیگنالها را بین نورونهای دیجیتالی منتقل میکنند. هر تراشه شامل ۴۰۹۶ هسته سیناپس عصبی است که هر هسته خود یک کامپیوتر کامل شامل حافظه، محاسبه، و ارتباط میباشد. همه اینها به صورت همزمان فعالیت میکنند که به این روش معماری کنونی پردازشگرها دگرگون میشود و تمامی محدودیتهای محاسبات موازی پردازشگرهای فعلی از بین میروند. جزییاتی از این پردازشگر در تاریخ ۸ ماه اوت ۲۰۱۴ میلادی منتشر گردید: این پردازشگر شامل ۵. ۴ بیلیون ترانزیستور است که بزرگترین تراشه CMOS میباشد. این تراشه TrueNorth نامیده شده است. این تراشه تنها با ۷۰ میلی وات کار میکند و چگالی توان آن ۲۰ میلی وات در هر سانتی متر مربع میباشد. این بدان معناست که میتواند با یک ده هزارم (۱۰۰۰۰/۱) توان مورد نیاز پیشرفتهترین میکرو پردازندههای کنونی کار کند. چنین قابلیتی راندمان این تراشه را به توان مصرفی مغز انسان که ۲۰ وات کمتر از یک لامپ معمولی میباشد نزدیکتر میکند. در واقع شرکت IBM ابرکامپیوتری تولید نموده است که به کوچکی یک تمبر پست، به سبکی یک پر، و توان مصرفی یک سمعک میباشد. بک گفته مسوول این پروژه، مبلغ ۵۳ میلیون دلار از سال ۲۰۰۸ برای این پروژه مصرف شده است. شرکت IBM همچنان بر روی این پروژه فعالیت مینماید. این شرکت قصد دارد تعداد سیناپسها را به ۱۰۰ بیلیون برساند و تنها با ۱ کیلو وات قدرت مصرفی.
به زبان سادهتر، شرکت IBM معماری فعلی پردازندهها که بر اساس طراحی John von Neumann مبتنی بر مغز چپ انسان بوده راکاملا متحول نموده و برای اولین بار پردازندهای مبتنی بر مغز راست انسان طراحی نموده است. این موضوع از آن جهت حائز اهمیت میباشد که چنین دست آوردی منجر به وقوع انقلاب بزرگی در دنیای کامپیوتر، رباتیک، و هوش مصنوعی خواهد شد. انقلابی که تاثیر آن میتواند به مراتب بیشتر از انقلاب صنعتی باشد. انقلاب صنعتی بین ۶۰ تا ۸۰ سال به طول انجامید (از سال ۱۷۶۰ تا بین سالهای ۱۸۲۰ الی ۱۸۴۰)، در حالی که با توجه به پیشرفتهای چشمگیر سالهای اخیر، پیش بینی میشود که انقلاب کامپیوتری کمتر از ۱۰ سال آینده به وقوع بپیوندد.
نکته مهم در ارتباط با این دست آورد مهم شرکت IBM این است که دیگر کشورهای توسعه یافته همچنان هزینه زیادی را صرف تحقیق برای دست یابی به چیزی میکنند که شرکت IBM موفق به تولید آن شده است. به عنوان نمونه اتحادیه اروپا سالانه میلیونها یورو به تحقیقات برای دست یابی به پردازندههای شبیه به مغز انسان اختصاص میدهد. حال این سوال مطرح میشود که چرا پول هنگفتی (علی رغم وجود بحرانهای اقتصادی) صرف چیزی میگردد که به دست آمده است؟
با نگاهی به گذشته و تاثیر انقلاب صنعتی بر زندگی بشر در مییابیم که حضور و نقش موثر در انقلاب جدید کامپیوتری بسیار مهم میباشد. انقلاب صنعتی زندگی بشر را از همه لحاظ (اقتصادی، سیاسی، اجتماعی،...) متحول کرد. اما جوامعی که از همان ابتدا تحت تاثیر آن انقلاب قرار گرفتند توانستند فاصله پیشرفت خود را از دیگر جوامعی که دیرتر به دست آوردهای انقلاب صنعتی رسیدند بیشتر کنند. پیش از انقلاب صنعتی جوامع پیشرقتهای وجود داشتند از جمله در یونان، چین، ایران، مصر، و دیگر کشورهای اسلامی. این کشورها در تولید فلسفه، علوم ریاضی، پزشکی، نجوم و از این قبیل نقش بسزایی داشتند. در حالی که پس از انقلاب صنعتی کشورهایی از جمله انگلستان که تا قبل از آن به لحاظ فرهنگی، اقتصادی، و اجتماعی در درجه بسیار پایینی نسبت به کشورهای اشاره شده در بالا قرار داشتند توانستند به قدرتی مطلق مبدل گشته و در همه زمینهها به پیشرفتهایی دست یابند که عملا کشورهایی که خود صاحب علم، تفکر، و تمدن بودند در سراشیبی سقوط قرار گرفتند.
بنابراین با توجه وسعت تاثیر انقلاب صنعتی در زندگی بشر کشورهای پیشرفته به خوبی دریافتهاند که اگر در روند وقوع انقلاب کامپیوتری قرار نگیرند، نخواهند توانست ثبات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، و امنیتی خود را حفظ نمایند. وابستگی به دست آورد شرکت آمریکایی IBM قطعا برای کشورهای پیشرفته دنیا قابل قبول نخواهد بود و تلاش خواهند کرد که خود نیز تاثیر مستقیم در پیشرفت این دانش داشته باشند، به جای آنکه تنها به مصرف کننده آن مبدل گردند.
در حال حاضر شکافی بین کشورهای در حال توسعه و کشورهای توسعه یافته وجود دارد. این شکاف در اثر وقوع انقلاب کامپیوتری بسیار بیشتر خواهد شد تا حدی که این خطر وجود دارد که برخی از کشورهای در حال توسعه تبدیل به کشورهایی بسیار فقیر و کاملا منزوی از دنیا گردند. شاید کشورهای در حال توسعه در حال حاضر نتوانند نقش مستقیمی در پیشرفت و توسعه علوم کامپیوتر داشته باشند اما میبایست هوشمندانه بستر را برای پذیرش انقلاب در پیش رو فراهم آورند. از جمله میبایست با ایجاد تغییرات در محتوای دروس (در همه مقاطع) شرایط آموزش و آگاهی را در کشور خود فراهم آورند. همچنین میبایست از طریق ایجاد ارتباطات مستمر با کشورهای توسعه یافته در روند تغییرات و دریافت پیشرفتهای حاصله در زمینه علوم کامپیوتر قرار بگیرند. کشور ایران نیز از این قاعده مستثنا نبوده و میبایست قدمهای جدی در این زمینه بردارد.
کشور ایران در حال حاضر در برخی زمینهها از جمله پزشکی و سلولهای بنیادیبه پیشرفتهای قابل توجهی دست یافته است، اما در برخی علوم دیگر و از جمله در علوم کامپیوتر کمی کندتر پیش میرود. شاید اکنون فاصله ایران با کشورهای توسعه یافته در حد قابل قبولی باشد، اما میبایست توجه داشت که اگر ایران استراتژی موثری را در این زمینه در پیش نگیرد این فاصله به یکباره به حدی زیاد خواهد شد که جبران آن ممکن است غیر ممکن گردد که در این صورت تبعات آن میتواند فاجعه بار باشد. در نیمه دوم سال ۲۰۱۴ میلادی و در پی دست آوردهای گسترده در علوم کامپیوتر بحثهایی در مورد تحول در سیستمهای آموزشی آغاز گردیده است. در پی آن بسیاری کشورها تدریس علوم کامپیوتر در مقطع ابتدایی را اجباری کردهاند. به نحوی که اکنون علوم کامپیوتر به عنوان علوم پایهای همچون ریاضی در نظر گرفته میشوند. بنابراین ایران نیز میبایست همسو با این تغییرات گسترده به سرعت نسبت به ایجاد تحول در سیستم آموزشی خود اقدام نماید. میبایست توجه داشت که هیچ کدام از کشورهای توسعه یافته در دنیا به تنهایی قادر به ایجاد چنین تغییراتی نبوده و نخواهند بود. این کشورها همواره به نحوی در ارتباط با یکدیگر بوده و از منابع و نیروی انسانی یکدیگر بهره بردهاند. با توجه به این مهم، ایران نیز میبایست بسترهای لازم در ایجاد چنین ارتباطاتی را فراهم آورد تا بتواند نه تنها مانع ازگستردهتر شدن شکاف خود با کشورهای توسعه یافته گردد، بلکه بتواند این شکاف را کمتر بنماید. این امر برای ایران با وجود منابع طبیعی گسترده و نیروی انسانی موثر دور از ذهن نخواهد بود، اما نیازمند برنامه ریزی دقیق و همچنین ایجاد تغییرات کلان در سیاست داخلی و خارجی خود هست. بسیاری از هموطنان ایرانی در جایگاههای علمی بالایی در سراسر دنیا قرار دارند که میتوانند یکی از کلیدهای انتقال آخرین دستآوردهای علمی دنیا به ایران باشند. اما نحوه استفاده از این نیروی مفید نیازمند یک همت و برنامه ریزی موثر میباشد. با ایجاد پل ارتباطی بین این دانشمندان در خارج از ایران و دانشمندان داخلی، قطعا شاهد تحولات عظیمی در داخل کشور خواهیم بود. همانطور که اشاره شد، ایران همچنین میبایست درهای خود را به سوی همه کشورهای جهان بگشاید تا بتواند راه ورود و تبادل علم خصوصا در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی را هموار نماید. همچنین بتواند موانع ورود آخرین دست آوردهای فن آوری (چه سخت افزاری و چه نرم افزاری) به کشور را برطرف نماید.
یکی دیگر از نتایج پیشرفتهای اخیر علوم کامپیوتر که ایران میبایست توجه ویژه به آن داشته باشد، تاثیرات و تهدیدات آن پیشرفتها بر امنیت ملی کشور میباشد. این تهدیدات شامل امور اقتصادی، اجتماعی، و نظامی میگردند. در حال حاضر توان تدافعی ایران چه در فضای سایبری و چه درفضای فیزیکی قابل توجه میباشد. اما این تعادل در پی دستآوردهای اخیر و پیشرو در آینده به ناچار به هم خواهد خورد. دلیل اصلی آن این است که دستآوردهای جدید کامپیوتری تنها حکم معرفی یک فنآوری جدید را ندارند، بلکه انقلابی را ایجاد خواهند کرد که دنیای فنآوری کنونی را دگرگون خواهند ساخت. به عنوان نمونه، نحوه برنامهنویسی نرمافزارها تغییر خواهند کرد، پروتکلهای شبکهای و امنیت شبکه تغییر خواهند کرد، مفاهیم جدید در علوم کامپیوترمعرفی خواهند شد، سختافزارهای جدیدی به وجود خواهند آمد، و از این قبیل. میبایست توجه داشت که حتی اگر فرض گردد که ایران به دانش نرمافزاری این تحولات دست پیدا کند، بدون در اختیار داشتن سختافزار مربوط نمیتواند با دارندگان این فنآوریها به رقابت بپردازد. بنابراین قرار گرفتن در مسیر این پیشرفتها و تغییرات عمده در دنیای علوم کامپیوتر برای ایران میبایست از اهمیت ویژهای برخوردار باشد.
در پایان مجددا یادآور میگردد که یکی از شاخصههای مهم انقلاب در علوم کامپیوتر که باعث میگردد بتوان آنرا باانقلاب صنعتی مقایسه کرد این است که گستره تاثیر آن محدود به فنآوریهای کامپیوتری نمیگردد بلکه کم و بیش همه فنآوریها را تحتالشعاع قرار خواهد داد و فنآوریهای جدیدی را نیز معرفی خواهد کرد. این انقلاب منجر به تحولات عظیمی در پردازشگرها خواهد شد که امکانات جدیدی را برای پیشبرد هوش مصنوعی فراهم خواهند آورد. این امر نه تنها رباتها را هوشمندتر خواهد کرد، بلکه همه ابزارهای بشری ازجمله خانه، لوازم خانگی، ماشین، هواپیما، و غیره را هوشمند خواهد ساخت. در نتیجه دستآوردهای شگفتی را زمینههای دیگر از جمله پزشکی، شیمی، نجوم، انرژی، و غیره شاهد خواهیم بود. در نهایت همانند انقلاب صنعتی، زندگی بشر به کلی دگرگون خواهد شد و مفاهیم جدیدی به وجود خواهند آمد. به عنوان مثال، مشاغل تعریف جدیدی پیدا خواهند کرد، حرفه و فن و تواناییهای شخصی افراد دگرگون خواهند شد، قابلیت ارتباط با افراد کشورهای مختلف بدون نیاز به دانستن زبان آنها مهیا خواهد شد، و هزاران تغییر دیگر. حال درمییابیم که اگر جامعهای نتواند خود را آماده این تغییرات کند و همچنین نتواند بستر لازم را از لحاظ زیرساختارها، فرهنگ، و آموزش آماده کند، صدمات جیرانناپذیری را متحمل خواهد شد.
مقاله جالب و تفکر برانگیزی بود (2630680) (alef-3)
درعین حالی که یک مطلب علمی را به سادگی بیان کرده ؛ به ادبیات نوشتاری هم مسلط می باشد (2650342) (alef-3)