کد مطلب: 249297
نقد فیلم/ نگاهی به «شیار ۱۴۳»
محمد رزاقی، 26 آبان 93
تاریخ انتشار : دوشنبه ۲۶ آبان ۱۳۹۳ ساعت ۱۹:۲۹
نویسنده و کارگردان: نرگس آبیار
امتیاز ما به این فیلم: ۷ از ۱۰
«حرکت بر خلاف جریان آب» تعبیریست که سالاری، منتقد سینما، از فیلم شیار ۱۴۳، دومین تجربه بلند نرگس آبیار، در اکران دانشگاه امام صادق بیان کرده بود. «شیار ۱۴۳»، در سی و دومین جشنواره فیلم فجر نیز حاشیههای مختلفی همراه داشته. در این متن سعی دارم بدون در نظر گرفتن این حاشیهها نگاهی بیندازم به صورت و محتوای آن و اینکه فیلم بر خلاف کدام جریان حرکت میکند.
شیار ۱۴۳ به نسبت فیلمهای دیگر دفاع مقدس ساده و کمهزینه ساخته شده است. در اینجا از پلانهای پرهزینهی توپ و تفنگ خبری نیست و جای آنها را footageهای( تصاویر آرشیوی) کوتاهی گرفته که به ما تنها اطلاع میدهند که جنگی در کار است. تنها صحنهای که از مناطق عملیاتی دیده میشود، وانت تویوتاییست که در بیابانی میگذرد و سنگری که محل دیدبانیست. فیلم تصمیم خودش را گرفته: اگر میخواهد انتظار بیپایان مادر را روایت کند، پس نیازی به هیجان انفجار باروت و شلیک گلوله ندارد. در عوض، جلوه بصری فیلم محوطه عظیم معدن مس است. هیولای گودالی خالی که بیکران مینماید؛ تجسم انتظار الفت. دوزخِ کورهای که مس را ذوب میکند و الفتی که دلش را به این کوره مثال میزند.
فیلم ساختار استواری دارد. در نیم ساعت اول تکلیف مخاطب روشن است، جوانهای آبادی به جبهه رفتهاند و خانوادهّها – و در مرکز توجه، الفت (مریلا زارعی)، مادر یونس – را در بیخبری و نگرانی گذاشتهاند و این داستانِ فیلم است که ۵۰ دقیق بعدی درگیر آن هستیم. روایت فیلم نسبتا ساده است و پیچیدگیهایی که مخاطب عام را از فیلم جدا کند ندارد. با این حال از سکانس آغازین فیلم و جمله «الفت! [...] یونس برگشته.» پیشآگهیهایی (foreshadow) در کار هستند که ذهن مخاطب را درگیر پایانبندی فیلم کند و حدس بزند که این بازگشت به چه صورتی میتواند رخ بدهد. همینطور برای درک موقعیتِ سربازی که در آغاز فیلم معرفی میشود، بایستی تا انتهای فیلم صبر داشته باشیم. نمادپردازی فیلم هم ساده و روان است، مانند گودال و کورهی معدن مس، قالی که بافت آن با کودکی یونس شروع میشود و اتمامش در پایانبندی فیلم است و رادیویی که تنها هدیه و یادگاری یونس به الفت بوده. در نتیجه فیلم در مقام نخستْ مخاطب عام را برای خود برگزیده است و با دریافت جایزهی فیلمِ برگیزدهی تماشاگران جشنواره فیلم فجر، به هدفش رسیده.
فصل پایانی فیلم تقریبا در ۱۰ دقیقه بسته میشود که به نسبت سایر فیلمهای داستانی زمان کوتاهتری دارد. در نتیجهی کوتاهی این زمان، ضربآهنگ فیلم بالاتر میرود و اضطراب و بیقراری الفت، بیننده را در خود حل میکند. شیار ۱۴۳ در خلق لحظههای احساسی کاملا موفق است؛ بازی فوقالعاده مریلا زارعی (سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن)، تدوین بجا و سکوتهای عمیق و در ورای همه اینها متن واقعگرایانه و ملموس فیلم، باعث این موفقیت شدهاند.
بازی باورپذیر و کارگردانی سلامت، هرچند از فضایل یک فیلم است ولی آن چنان نادر و نایاب نیست که صِرف اینها فیلم را از جریان کلی سینمای دفاع مقدس ایران بیرون بیاورد و در یادها باقی بگذارد. نرگس آبیار از منظری به مسئله دفاع مقدس میپردازد که کمتر در فیلمهای بعد از جنگ دیده شده است و همین است که «شیار ۱۴۳» را از جریان کلی سینمای دفاع مقدس ممتاز میکند.
جنگی که در فیلم آبیار وجود دارد، آنی نیست که صحنههایی از رشادت و فتح و سربلندی داشته باشد. هشت سال دفاع مقدس در فیلم شیار ۱۴۳ از فاصلهای دور دیده که نه، شنیده میشود. اطلاعات ما از جنگ محدود میشود به گزارشهای کوتاهی که رادیو پخش میکند و اطلاعاتی که پایگاه بسیج روستا ندارد. و اینها همه چیزهاییست که الفت میداند و نمیداند. علاوه بر این، نه الفت نه چهار جوانی که عزم رزم کردهاند و نه حتی مسئول بسیج روستا هیچ کدام حرفی راجع به محتوای جنگ و دفاع نمیزنند. جنگ برای الفت چیزی نیست مگر جای خالی یونس. نه شکایتی دارد نه میتواند شرایط را تغییر دهد. چارهای نیست مگر انتظار بر لبهی این گودال خالی بیکران. الفت میلّهای مادرانه خودش را نیز سرکوب میکند. حتی نمیخواهد آرزو کند که پسرش مثل بقیه جوانها که درسشان را خواندهاند، کسی شده باشد. او وظیفه خود را تحمل این شرایط میداند یا به قول خودش «[مگه] میتونم راضی نباشم؟»
شیار ۱۴۳ سرگذشت جوانانی است که جانشان را فدا کردند و مادرانی که در انتظار جانشان به لب رسید. کسانی که از انتظارشان امیدی به چیزی نبستند مگر پارهای از تن کسی که پارهای از تنشان بوده.
یه فیلم متوسط هم نبود ... یه کارگردانی تلویزیونی با یه قصه سطحی و تکراری که میشه اسمش رو گذشت فیلم هندی با ریتم کند! خیلی کند
اینهمه تبلیغ و ... واسه چی؟ میخوایم مردم رو از سینما جنگ و دفاع زده کنیم؟ (2494472) (alef-10)
اگر میخوای بدونی این همه تبلیغ برا چی هست ببین منابعش از کجا میاد (2494652) (alef-13)
بسیار فیلم خوبی بود. ضمن اینکه خانم آبیار جوان هستند و در ابتدای کار قرار دارند و آینده درخشانی می توانند داشته باشند. (2494856) (alef-9)
برخلاف نظر شما، هم از نظر تکنیکی و هم سناریو، اثر قابل تعمقی است. اما متاسفانه در جشنواره قبل از سوی دبیر هیئت داوران جشنواره (آقای علی معلم) بسیار ناپسند به این فیلم حمله شد.
استقبال خوب مردم از این فیلم مضافا نشاندهنده توفیقش است.
امیدوارم کابینه آقای روحانی عزیز اجازه دخالت به اینگونه افراد که هر زمان به رنگی در میایند ندهد. (2494901) (alef-9)
سلمان شکیبا
۱۳۹۳-۰۸-۲۶ ۲۳:۲۳:۱۴
من موندم شما اگه به این فیلم میگی متوسط هم نبود به آشغال هایی که شب و روز در سینمای ایران اکران میشه چی میگی. چشم بسته میگم یا فیلمو ندیدی و چون ارزشی هستش از روی بغض نظر میدی، یا اصلا معنای ارزش گذاری فیلم رو نمیدونی چیه؟
من تو سینما خودم دیدم که بسیاری از مردم از ته دل داشتن برای فیلم اشک میریختن. سکانس هایی از فیلم مثل گریۀ مهران رجبی با سیگار کنار لبش یا خوشحالی الفت بخاطر بازگشت بچه اش تو کوچه و وداع آخر فیلم، اگه نگیم بی نظیره کم نظیره.
دست نرگس ابیار درد نکنه و خدا نگه دارش باشه از ده نمکی هزار کیلومتر جلوتره. (2494912) (alef-9)
خیلی هم عالی بود تو احتمالا خوابت برده بوده
خدا وکیلی، حضرت عباسی همۀ اونهایی که بهت مثبت دادن فیلمو دیدن؟!
نه بابا یکی هستن مثل تو (2494917) (alef-9)
شیار یک کلمه فرانسوی است.
چرا همچین نامی بر این فیلم نهاده شده است؟؟؟ (2494500) (alef-13)
ناشناس
۱۳۹۳-۰۸-۲۶ ۲۱:۱۵:۱۷
بسیار فیلم پر محتوا و جالبی بود . (2494656) (alef-13)
علیرضا
۱۳۹۳-۰۸-۲۶ ۲۱:۱۸:۱۷
خانم مریلا زارعی را خیلی دوست دارم . هم خودشان و هم بازیشان را... (2494661) (alef-13)
از فیلم هایی نظیر اتش بس 2 که بهتره
طرف کجاش شبیه زوج های جوان میمونه...همه اول مشکل مالی دارن تا ... (2494692) (alef-13)
این فیلم با تبلیغات به شهرت رسیده و نظر تماشاگران را جلب نمیکند، مگر اینکه بلیت مجانی به مدارس و نهادها بدهند. (2494770) (alef-13)
شما برو فیلم های مورد علاقه خودتو ببین کسی مجبورت نکرده عزیزم در ثانی خواهشا بنظر دیگران هم احترام بزار (2494879) (alef-9)
برو عمو خدا روزیت رو جای دیگه بده!
فیلم به این زیبایی رو چندتا سراغ داری؟ فکر کردی اخراجی های 3 هستش؟! (2494915) (alef-9)
خوب عزیز من ما به یک فیلم به عنوان یک فیلم نگاه نمی کنیم به عنوان یک فیلم با فیلم نامه قوی یا کارگردانی حرفه ای یا تصویر بداری خواص یا موزیک یا چیز جالب توجه دیگه این فیلم که در ایران همیشه به ان روی می اورند یک موج احساسات است و به چیزهای دیگر به عنوان یک فیلم خوب اصلا توجه نمی شود این فیلم یک فیلم نسبتا خوب با نمره ضعیف شاید در سطح فیلم های ایرانی باشد اما یک فیلم مانند نجات سرباز رایان یا حتی full metal jacket نیست ما نیاز به کارگردانی داریم که بتواند در سطح بین المللی فیلم بسازد نه برای خاله خامباجی ها فیلم بسازد
ما به یک فینچر اسکورسیزی یا نولان نیاز داریم یا حتی فرهادی نه خاله شادونه ای (2494795) (alef-13)
فرهادی با همه هنرش، حرفش همسو با غربه و بهترین و خوش ساخت ترین فیلم دنیا رو هم بسازه به نظر من مفت هم نمی ارزه! (2494989) (alef-9)
باشه من برات یک مثال بهتر می زنم مثلا فیلم ملکه با اینکه ایرادات زیادی داشت ولی یک فیلم حداقل خوب بود (2497223) (alef-10)
يكي از وظايف و كاركرد هنر بيداري مخاطب است؛ در اين راستا خانم آبيار ذهن خفته بعضي ها كه هنوز دل بسته گذشته انقلاب اسلامي هستند، اما بعضي حوادث را فراموش كردند ،بيدار كردند. بازي خوب خانم مريلا زارعي در بيدار شدن اين ذهن خفته كم نيست. (2494803) (alef-13)
نمیدونم چرا بعضی ها با این فیلم مشکل دارند،درسته فیلم دوباره در رابطه با جنگه ولی این بار واقعا فرق میکنه.همیشه گفتند فلانی در فلان مکان شهید شد.هیچ کس نپرسیده مادرش لحظه ی اول تا آخر زندگی فرزندش چه حسی داشته.این فیلم به پاس مادر شهدا ساخته شده و زندگی در جریان را بسیار زیبا نشان میدهد.زارعی در فیلم غوغا کرده چنان زیبا که باورت نمیشه فقط یه فیلمه...
متاسفم که این فیلم ارزشی با فیلم هندی مقایسه میشه !! (2494832) (alef-9)
ببوگلابی
۱۳۹۳-۰۸-۲۶ ۲۳:۰۹:۲۶
ندیدم. (2494881) (alef-9)
به نوبه خودم از خانم ابیار بابت فیلم زیباتون
ممنون که به روشنفکران پر مدعای سینما اموختیت که یک فیلم میتونه متعهد به آرمان ورزشها باشه دور عین حال هم مردمش رو دروغ گو معرفی نکنه (2494961) (alef-9)
فیلم بسیار عالی و خوب بود، ممنون از خانم آبیار و ممنون از خانم زارعی بابت بازی بسیار عالی.
این فیلم اگر هر ضعف تکنیکی داشته باشه، هر مشکلی در زمینه فیلم سازی داشته باشه، چیزی میگه که ارزشش از 1000 تا اسکار بالاتره، بهمون میگه که برای امروز ما چه فداکاری هایی شده و چه رنج هایی تحمل شده. اگر مشغله زندگی مارو در حال و هوای خودش گم کرده، حال و هوای مارو عوض می کنه تا بتونیم کمی هم به وظایف مون در قبال مملکتمون فکر کنیم. (2494987) (alef-9)
این فیلم درباره ی مادر بود . مادری که یکباره مسأله ای مثل جنگ بچه ش رو ازش دور میکنه سرآخر هم ازش میگیره . اما انتظار مادر برای برگشتن پسرش یه حماسه است . به نظر من موضوع فیلم فقط مادر و چشم انتظاری مادر ه . جای جنگ هر چیز دیگه ای میشد بذارن . و البته بازی بی نظیر خانم زارعی به این مادر عینیت و واقعیت داده . جا داره که به خانم آبیار و خانم زارعی خسته نباشید بگیم. (2554928) (alef-3)