دیدار محمدجواد ظریف و عادل الجبیر وزیران امور خارجه جمهوری اسلامی و عربستان و دست دادن آنها توجه بسیاری از رسانه های عربی را به خود جلب کرد. برخی رسانه ها این دیدار را بارقه امیدی برای حل اختلافات تهران و ریاض و تنش های منطقه ای می دانند.
به گزارش ایرنا، در حاشیه نشست فوق العاده شورای همکاری کشورهای اسلامی در استانبول در دهم مردادماه، هنگام ورود وزرا به سالن نشست «عادل الجبیر» وزیر امور خارجه عربستان با هدف مصافحه به سوی «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان آمد و پس از در آغوش کشیدن وی با هم گفت و گو کردند.
محمد جواد ظریف در این باره گفت: این اقدام همتای سعودی را عادی و حرکتی در عرف دیپلماتیک می دانم و دلیل این کار هم احترام متقابل و هم دوستی دیرینهای بود که با عادل الجبیر داشتم. رسانه های عربی این دیدار را مهم ارزیابی کرده و به انتشار خبر و تحلیل های مختلف درباره آن پرداختند که این گزارش به آن می پردازد.
** عربستان به دنبال گشایش روابط با ایران
صفحه عربی روزنامه «هافینگتن پست» انگلیس و روزنامه «رای الیوم» چاپ لندن تلاش های عربستان برای بازنگری در مناسبات خود با ایران و دخالت های عربستان در کشورهای منطقه را بررسی کرد.
روزنامه رای الیوم در گزارشی به قلم «عبدالباری عطوان» نوشت: هنگامی که پیش از گفتیم عربستان سیاست گشایش در روابط با ایران ومحور آن را در منطقه در پیش گرفته است، درست بود. دعوت «مقتدی صدر» رهبر جریان شیعه صدر عراق برای سفر به عربستان و استقبال گرم از او در فرودگاه بیانگر این رویکرد عربستان است.
دست دادن محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران و عادل الجبیر همتای عربستانی وی نشان دهنده تغییر رویکرد عربستان است. ریاض اکنون سیاست گفت و گو و دیپلماسی را به جای رویایی، درگیری مستقیم و تشدید حملات رسانه ای در پیش گرفته است. شاید در پیش گرفتن این سیاست آن هم درست پس از سفر خاندان سعودی به مغرب برای سپری کردن تعطیلات طولانی تابستانی و سپردن همه مسئولیت ها به «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان می تواند پیام های بسیاری داشته باشد.
عطوان افزود: نمی خواهیم در مورد دست دادن وزیران امور خارجه ایران و عربستان، تحلیل و نتایج احتمالی آن چندان مبالغه کنیم. اما از زمانی که «محمد صالح بن طاهر بنتن» وزیر امور حج و اوقاف عربستان دعوتنامه ای را به رئیس سازمان حج و زیارت ایران برای دیدار از عربستان و بحث و رایزنی برای علت غیبت حجاج ایرانی برای انجام دادن فریضه حج در سال گذشته فرستاد، مشخص بود مسئولان عربستان از هر راهی خواهان گشایش روابط با ایران هستند.
این تحلیلگر افزود: همه موانع، مشکلات و سوء فهم هایی که باعث قطع اعزام حجاج ایرانی به عربستان شده بود بررسی و برطرف شد و همه شروطی که برای سفر حجاج ایرانی وضع شده بود، لغو شده و روند صدور روادید برای حجاج ایرانی از طریق سفارت سوئیس در تهران که حافط منافع ریاض در ایران است بدون هیچ مانعی پیش رفت. حتی اخباری شبه تایید شده نشان از آن دارد که عربستان پذیرفته است به خانواده های حجاج ایرانی که در حادثه منی در عربستان کشته شدند، غرامت بپردازد. همه این دستاوردها در صورتی که نرمشی از سوی دو طرف به ویژه عربستان وجود نداشت، امکان پذیر نبود.
به نوشته عطوان، تصاویر دست دادن وزیران امور خارجه ایران و عربستان درحاشیه نشست سران همکاری های اسلامی دراستانبول بلافاصله در صفحات شبکه های اجتماعی منتشر شد و وزیر خارجه ایران این اقدام همتای سعودی را عادی و حرکتی در عرف دیپلماتیک دانست و افزود دلیل این کار احترام متقابل و دوستی دیرینه بوده است.
سردبیر روزنامه رای الیوم افزود: دوستی دیرینه وجود داشت. اما این موضوع باعث هیچ دست دادنی طی سه سال گذشته نشده بود. زیرا روابط دو کشور شاهد تنش بوده وحتی به تهدیدات مستقیم و قطع روابط منجر شد.
وی افزود: به یقین وزیر خارجه عربستان با ظریف تنها در مقابل دوربین ها دست نداده است، بلکه چراغ سبز آن توسط مسئولان عربستان نشان داه شده و اقدامی در راستای رویکرد جدید ریاض برای کاهش تنش با تهران است. هرکس جز از این را باور دارد عربستان و چگونگی تصمیم گیری ها در این کشور را نمی شناسد.
روزنامه هافینگتن پست به نقل از «مجتهد» فعال توییتری عربستانی که از اسرار آل سعود آگاهی دارد، نوشت: استقبال گرم از مقتدی صدر و «قاسم الاعرجی» وزیر کشور عراق، در عربستان، دادن هزاران روادید حج به نیروهای داوطلب مردمی، برگزاری جشن آزادسازی موصل همه تلاش هایی برای دوستی با ایران است تا این کشور از گروه مردمی انصارالله یمن بخواهد که به «محمد بن سلمان» ترحم کنند.
روزنامه رای الیوم در گزارشی دیگر درباره سفر مقتدی صدر به عربستان و استقبال گرم مقام های عربستان از وی نوشت: عربستان عملیات «طوفان قاطعیت» علیه یمن را تجربه کرده است. این کشور در سوریه و لیبی هم دخالت کرده است. ریاض از جنگ آمریکا علیه عراق و اشغال این کشور هم حمایت کرد. این جنگ های نتایج مصیب باری برای منطقه به دنبال داشته است. اکنون زمان آن فرا رسیده که عربستان گفت و گو و همزیستی را بیازماید و به حکمت و تعقل پایبند باشد و شاید گشایش روابط با عراق در این زمینه آغازی برای تحرک عربستان باشد.
** ایران به دنبال برقراری روابط با همسایگان
صفحه عربی روزنامه هافینگتن پست انگلیس و تارنمای «الفجر» مصر با اشاره به دیدار وزیران امور خارجه جمهوری اسلامی و عربستان، سیاست تعامل گرای ایران را در کانون توجه قرار داد.
به نوشته روزنامه هافینگتن پست، با وجود اینکه ایران با بسیاری از سیاست های عربستان موافق نیست. اما سیاست ایران همواره بر برقراری روابط نیک با همسایگان استوار است. دیدار وزیران امور خارجه دو کشور ایران و عربستان در استانبول بسیار قابل توجه بود. این دیدار با اعزام نخسین کاروان ایران به سفر حج همزمان بود. افزون بر این عربستان به 10 دیپلمات ایران اجازه داد در سه شهر این کشور حضور داشته باشند و بر امور حاجیان ایران نظارت کنند. در شرایط کنونی میان دو کشور زمینه مشترکی وجود ندارد، اما برخی از گام ها می تواند شکاف میان دو کشور را کاهش دهد. عراق می تواند در این زمینه نقش مهمی را بازی کند. این در فضایی است که ایران در عراق دست برتر را دارد و شاید عربستان تلاش کند اهل سنت عراق در روند سیاسی این کشور وارد کند.
تارنمای الفجر با پوشش اخبار دیدار محمد جواد ظریف و عادل الجبیر در حاشیه نشست فوق العاده کشورهای همکاری اسلامی در استانبول به نقل از وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی نوشت: هر چند جمهوری اسلامی با بسیاری از سیاست های عربستان مخالفت است. اما سیاست ما همواره بر این بوده باید با همسایگان روابط خوب داشته باشیم.
وزیر امور خارجه ایران با بیان اینکه ما هیچ گاه دنبال نداشتن روابط با همسایگان نبودیم اظهار داشت: همواره سیاست ما این است که رابطه بر اساس احترام متقابل وعاقلانه باشد و برای مردم منطقه مشکل به بار نیاید.