کد مطلب: 491013
۸ پیامد امنیتی بحران آب در ایران
محمدحسین کریمی‌پور، 20 تیر 96
تاریخ انتشار : سه شنبه ۲۰ تير ۱۳۹۶ ساعت ۰۵:۲۴
«امنیت آبی» دسترسی پایدار انسان به میزان و کیفیت مناسب از آب برای انسان، دام و تولیدات غذایی و صنعتی مورد نیاز در کنار تامین سهم کافی برای پایداری طبیعت است.
به عنوان یک عدد سردستی می‌توان گفت سرانه سالانه آب کمتر از 1700 مترمکعب نشانه شروع مشکلات موقت یا ماندگار آبی و کمتر از 1000 به معنی ورود جدی به تنش آبی است.
بر اساس محاسبات بانک جهانی، کل میزان آب تجدیدپذیر دنیا، 42810 کیلومترمکعب-سال است. برزیل با 5661 کیلومترمکعب-سال (سرانه 27 هزار مترمکعب-نفر-سال) و روسیه با 4312 کیلومترمکعب-سال (سرانه 30 هزارمترمکعب-نفر-سال) دو ابرقدرت مطلق آب جهان‌اند.
کانادا با 2850 کیلومترمکعب-سال (سرانه 80 هزار مترمکعب-نفر-سال)، آمریکا با 2818 کیلومترمکعب-سال (سرانه 9 هزار مترمکعب-نفر-سال)، چین با 2813 کیلومترمکعب-سال (سرانه دو هزار مترمکعب-نفر-سال)، اندونزی با 2019 کیلومترمکعب-سال (سرانه هشت هزار مترمکعب-نفر-سال)، کلمبیا با 2145 کیلومترمکعب-سال (سرانه 45 هزار مترمکعب-نفر-سال) قدرت‌های آبی بعدی‌اند. در انتهای لیست، تعداد فقرای آبی نیز قابل توجه است. بحرین، کویت و قطر عملاً آب ندارند.
کاهش سرانه آبی بشر
سرانه آب دنیا در سال 1962 میلادی 14 هزار مترمکعب بود و امروز کمتر از 5500 مترمکعب است. ایسلند با سرانه 519 هزار مترمکعب، گویان 315 هزار مترمکعب و نیوزیلند با 72500 مترمکعب در سال، قارون‌های دنیای آب هستند. در حالی که اهالی آمریکای لاتین با سرانه 21500 مترمکعب جایشان راحت است، اتحادیه اروپا با سرانه سه هزار دخل‌وخرج می‌کند و دنیای عرب با سرانه 291 مترمکعب، له‌له می‌زند.
ابعاد بی آبی در ایران
ایران، بارشی ثلث و تبخیری سه برابر میانگین دنیا دارد. مصرف خانگی‌اش از متوسط جهانی و حتی اروپا بالاتر است. در بهره‌وری آب کشاورزی نیز فاصله زیادی با رقبای منطقه‌ای دارد. پتانسیل آب شیرین تجدیدپذیر که در نیمه اول دهه 50 شمسی، 135 کیلومترمکعب تخمین زده می‌شد، اکنون در اظهارات اخیر مسوولان 110 کیلومترمکعب و گاهی کمتر برآورد می‌شود.
در حالی که لزوم حفظ سهم طبیعت اجازه مصرف بیش از 70 کیلومترمکعب را نمی‌دهد، اما فقط مصرف بخش کشاورزی بیش از این مقدار است. اضافه‌برداشت تجمیعی از منابع زیرزمینی از 110 کیلو مترمکعب گذشته و بیش از دوسوم دشت‌های کشور با افت مخرب سطح آب درگیر و بیش از نیمی از آنها ممنوعه‌اند. حجم روان‌آب‌ها 60 درصد کاهش یافته و تلاش برای وصول به اهداف تعادل‌بخشی برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه، یکسره با شکست روبه‌رو شد. سرانه آب که در سال 40 معادل 5500، در سال 56 معادل 3400 و در سال 67 معادل 2100 بود، در پایان دهه 80 مرز خطر 1700 را رد کرده و حالا به 1400 مترمکعب در سال رسیده و کشور را در آستانه تنش آبی قرار داده است. در چنین شرایطی، کشور نیازمند کاهش یک‌سوم مصرف ملی است و تحقق این امر بسیار دشوار به نظر می‌رسد. چالش‌های آب ایران ممکن است، چه پیامدهای امنیتی در پی داشته باشد؟
1- مشکلات اقتصادی- جمعیتی ناشی از افت تولید کشاورزی و تخلیه روستاها و مشکلات امنیتی ناشی از تخلیه جمعیتی.
2- ناآرامی‌های اجتماعی ناشی از بی‌ثباتی در تامین پایدار آب خانگی یا تنش‌های قومی ناشی از اختلال در آب کشاورزی.
3- کاهش قابلیت زیستی سکونتگاه‌های ایرانیان (دشت‌های کهن بینالود و همدان)
4- کاهش جاذبه سرمایه‌گذاری صنعتی معدنی: چراکه ایجاد واحدهای تولیدی جدید، نیازمند تامین پایدار آب است. واحدهای موجود قدیم نیز ممکن است به دلیل صدور دستور تعطیلی مقطعی برای اختصاص آب آن به شرب، متضرر شوند.
5- اختلال در امنیت آبی اقوام مرزی به علت عدم رعایت قواعد بین‌المللی حقابه ایران از طریق افغانستان و قطع سهم آب سیستان و خراسان.
6- کاهش استاندارد زندگی و طول عمر انسان و تولیدات گیاهی ناشی از عدم رعایت حقوق همسایگان در قطع آب دجله و فرات. همچنین اثرات بی‌ثبات‌کننده این اقدام بر سوریه و بالاخص عراق که باز سبب وارد آمدن خدشه به امنیت ایران خواهد شد.
7- اجبار به تامین هفت کیلومترمکعب آب وارداتی یا شیرین‌سازی که به دلیل هزینه بالا، وابستگی آبی ممکن است، توجیه‌پذیر نباشد.
8- کاهش قابلیت تامین امنیت غذایی در روز مبادا و محاصره.
...و تبعات نامبارک دیگری که به کاهش اقتدار ملی و رفاه ایران می‌انجامد. از این‌رو باید در فرصت باقی‌مانده با اتخاذ تدابیری از تشدید این بحران جلوگیری کرد.
منبع: تسنیم
به عنوان یک عدد سردستی می‌توان گفت سرانه سالانه آب کمتر از 1700 مترمکعب نشانه شروع مشکلات موقت یا ماندگار آبی و کمتر از 1000 به معنی ورود جدی به تنش آبی است.
بر اساس محاسبات بانک جهانی، کل میزان آب تجدیدپذیر دنیا، 42810 کیلومترمکعب-سال است. برزیل با 5661 کیلومترمکعب-سال (سرانه 27 هزار مترمکعب-نفر-سال) و روسیه با 4312 کیلومترمکعب-سال (سرانه 30 هزارمترمکعب-نفر-سال) دو ابرقدرت مطلق آب جهان‌اند.
کانادا با 2850 کیلومترمکعب-سال (سرانه 80 هزار مترمکعب-نفر-سال)، آمریکا با 2818 کیلومترمکعب-سال (سرانه 9 هزار مترمکعب-نفر-سال)، چین با 2813 کیلومترمکعب-سال (سرانه دو هزار مترمکعب-نفر-سال)، اندونزی با 2019 کیلومترمکعب-سال (سرانه هشت هزار مترمکعب-نفر-سال)، کلمبیا با 2145 کیلومترمکعب-سال (سرانه 45 هزار مترمکعب-نفر-سال) قدرت‌های آبی بعدی‌اند. در انتهای لیست، تعداد فقرای آبی نیز قابل توجه است. بحرین، کویت و قطر عملاً آب ندارند.
کاهش سرانه آبی بشر
سرانه آب دنیا در سال 1962 میلادی 14 هزار مترمکعب بود و امروز کمتر از 5500 مترمکعب است. ایسلند با سرانه 519 هزار مترمکعب، گویان 315 هزار مترمکعب و نیوزیلند با 72500 مترمکعب در سال، قارون‌های دنیای آب هستند. در حالی که اهالی آمریکای لاتین با سرانه 21500 مترمکعب جایشان راحت است، اتحادیه اروپا با سرانه سه هزار دخل‌وخرج می‌کند و دنیای عرب با سرانه 291 مترمکعب، له‌له می‌زند.
ابعاد بی آبی در ایران
ایران، بارشی ثلث و تبخیری سه برابر میانگین دنیا دارد. مصرف خانگی‌اش از متوسط جهانی و حتی اروپا بالاتر است. در بهره‌وری آب کشاورزی نیز فاصله زیادی با رقبای منطقه‌ای دارد. پتانسیل آب شیرین تجدیدپذیر که در نیمه اول دهه 50 شمسی، 135 کیلومترمکعب تخمین زده می‌شد، اکنون در اظهارات اخیر مسوولان 110 کیلومترمکعب و گاهی کمتر برآورد می‌شود.
در حالی که لزوم حفظ سهم طبیعت اجازه مصرف بیش از 70 کیلومترمکعب را نمی‌دهد، اما فقط مصرف بخش کشاورزی بیش از این مقدار است. اضافه‌برداشت تجمیعی از منابع زیرزمینی از 110 کیلو مترمکعب گذشته و بیش از دوسوم دشت‌های کشور با افت مخرب سطح آب درگیر و بیش از نیمی از آنها ممنوعه‌اند. حجم روان‌آب‌ها 60 درصد کاهش یافته و تلاش برای وصول به اهداف تعادل‌بخشی برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه، یکسره با شکست روبه‌رو شد. سرانه آب که در سال 40 معادل 5500، در سال 56 معادل 3400 و در سال 67 معادل 2100 بود، در پایان دهه 80 مرز خطر 1700 را رد کرده و حالا به 1400 مترمکعب در سال رسیده و کشور را در آستانه تنش آبی قرار داده است. در چنین شرایطی، کشور نیازمند کاهش یک‌سوم مصرف ملی است و تحقق این امر بسیار دشوار به نظر می‌رسد. چالش‌های آب ایران ممکن است، چه پیامدهای امنیتی در پی داشته باشد؟
1- مشکلات اقتصادی- جمعیتی ناشی از افت تولید کشاورزی و تخلیه روستاها و مشکلات امنیتی ناشی از تخلیه جمعیتی.
2- ناآرامی‌های اجتماعی ناشی از بی‌ثباتی در تامین پایدار آب خانگی یا تنش‌های قومی ناشی از اختلال در آب کشاورزی.
3- کاهش قابلیت زیستی سکونتگاه‌های ایرانیان (دشت‌های کهن بینالود و همدان)
4- کاهش جاذبه سرمایه‌گذاری صنعتی معدنی: چراکه ایجاد واحدهای تولیدی جدید، نیازمند تامین پایدار آب است. واحدهای موجود قدیم نیز ممکن است به دلیل صدور دستور تعطیلی مقطعی برای اختصاص آب آن به شرب، متضرر شوند.
5- اختلال در امنیت آبی اقوام مرزی به علت عدم رعایت قواعد بین‌المللی حقابه ایران از طریق افغانستان و قطع سهم آب سیستان و خراسان.
6- کاهش استاندارد زندگی و طول عمر انسان و تولیدات گیاهی ناشی از عدم رعایت حقوق همسایگان در قطع آب دجله و فرات. همچنین اثرات بی‌ثبات‌کننده این اقدام بر سوریه و بالاخص عراق که باز سبب وارد آمدن خدشه به امنیت ایران خواهد شد.
7- اجبار به تامین هفت کیلومترمکعب آب وارداتی یا شیرین‌سازی که به دلیل هزینه بالا، وابستگی آبی ممکن است، توجیه‌پذیر نباشد.
8- کاهش قابلیت تامین امنیت غذایی در روز مبادا و محاصره.
...و تبعات نامبارک دیگری که به کاهش اقتدار ملی و رفاه ایران می‌انجامد. از این‌رو باید در فرصت باقی‌مانده با اتخاذ تدابیری از تشدید این بحران جلوگیری کرد.
منبع: تسنیم
کلمات کلیدی : امنیت آبی، بحران آب، بی آبی
۱۳۹۶-۰۴-۲۰ ۰۷:۲۲:۵۵
جمعیت ایران باید به زیر 30 میلیون کاهش داده بشود (4468104) (alef-11)
۱۳۹۶-۰۴-۲۰ ۱۹:۳۶:۴۷
يك جاهايي مثل هنگ كنگ و سنگاپور و .. شرط مي بندم با آن همه جمعيت و تراكم جمعيت ميانگين مصرف آب و برق و گازشون از نصف ميانگين مصرف ما هم كمتره
تو ايران پنج ميليون هم ساكن باشند و درست مصرف نكنند همين وضعيت داريم
اگر هم درست مصرف كنيم مثل كشور هايي كه بالا گفتم مي تونيم ده ميليون نَفَر تو ده كيلومتر جا بديم (4469439) (alef-11)
تو ايران پنج ميليون هم ساكن باشند و درست مصرف نكنند همين وضعيت داريم
اگر هم درست مصرف كنيم مثل كشور هايي كه بالا گفتم مي تونيم ده ميليون نَفَر تو ده كيلومتر جا بديم (4469439) (alef-11)
۱۳۹۶-۰۴-۲۰ ۰۷:۴۳:۵۲
چرا در مورد سد گتوند تحقیق و تفحصی انجام نمیشود. آب شیرین را شور کردند و زمینهای حاصلخیز خوزستان را نابود کردند. چرا عاملین انتخاب محل سد (با اطلاع از وجود معدن نمک) معرفی و محاکمه نمی شوند (4468125) (alef-11)
۱۳۹۶-۰۴-۲۰ ۰۸:۱۵:۵۴
کمبود و کسری میلیاردها متر مکعب در آینده بسیار بزرگ است و چند صد مترمکعب آب نیست که بشود تامین کرد و در کنار فرو رفتن زمینها به علت برداشت از سفره های زیرزمینی، پیامدها و هزینه های بساری را برای کشور دارد. برای مثال نواحی سرسبز فعلی که با چاه مشروب می شوند به بیابانهای خشک و لم یزرع پهناور با تعدادی واحه کوچک تبدیل می شود. و اگر هزینه های دقیق بسیاری از کارهای فعلی را در نظر بگیریم بسیاری از کارها اقتصادی نمی باشد و همچنین هزینه های کارهای اصلاحی مقرون به صرفه می شود. برای مثال درحالي‌كه در كشور ما بازاي مصرف يك مترمكعب آب، يك كيلوگرم محصول توليد مي‌شود در كشورهاي توسعه يافته به ازاي همين مقدار مصرف، 3كيلوگرم محصول توليد مي‌شود. و همچنین جایگزینی محصولات کم آب بر و یا کشاورزی گلخانه ای و حتی وارادات و یا کشاورزی در خارج از کشور مناسب می باشد. (4468154) (alef-11)
۱۳۹۶-۰۴-۲۰ ۰۸:۲۲:۴۸
ارائه خدمات مثلا کارهای مهندسی و یا تولید نرم افزار و تعمیرات و حتی تولید محصولات پیشرفته، با مصرف حداقل آب و حتی دیگر مواد درآمدی چندین برابر صادرات بهترین محصولات کشاورزی دارد و در نواحی غیر رودخانه ای که از ذخیره آب هزاران سال گذشته و غیر قابل جایگزینی سفرهای زیر زمینی استفاده می شود می توان از آنها هم استفاده کرد (4468161) (alef-11)
۱۳۹۶-۰۴-۲۰ ۰۸:۴۲:۵۲
بحران آب را در بخش کشاورزی با شیوه های نوین آبیاری و ایجاد استراتژی صحیح حل کنید مشکلات مرتفع می شود. (4468192) (alef-11)
۱۳۹۶-۰۴-۲۰ ۰۸:۴۶:۳۸
جنگلها با افزایش نفوذ آب به زمین، خنکتر بودن هوا و خاک جنگل و کاهش تبخیر و حتی افزایش رطوبت و افزایش باران جلوگیری از فرسایش خاک (پر شدن سدها با گل و رسوبات و کاهش ظرفیت آنها) نقش مهمی در تامین آب کشور دارند و به طوری که گفته می شود 40 درصد آب کشور توسط جنگلهای زاگرس تامین می شود. و در نبود این جنگلها بسیاری از رودها به مسیل تبدیل می شوند. ولی این جنگلها به علت شرایط نامناسب و انواع فشارها و تنشها دچار بیماری و پیری و عدم زادآوری شده اند و برای تامین آب پایدار به توجه و نهال کاری با گونه های مناسب و تیمار و استراحت و قرق نیاز دارند. (4468199) (alef-11)
قاسم ابوطالبی
۱۳۹۶-۰۴-۲۰ ۰۹:۲۹:۰۴
کل آب مصرفی ایران در بخش شرب، فضای سبز و صنعت با فرض سرانه 220 لیتر به ازای هر ایرانی در یک روز، با احتساب جمعیت 80 میلیونی ایران، سالانه حدود 6 میلیارد متر مکعب خواهد شد، که در حدود 10 درصد ظرفیت سدهای ایران میباشد. علاوه بر این عمده آب مصرفی در بخش های شرب و صنعت به فاضلاب تبدیل میگردد که قابلیت استفاده مجدد در صنعت و کشاورزی را دارد. پس مشکل اصلی آب در ایران بخش کشاورزی و محیط زیست می باشد، البته اسراف در هر زمینه ای از جمله آب که یک مایه حیاتی می باشد عقلانی نیست. (4468255) (alef-11)
محمدمهدی
۱۳۹۶-۰۴-۲۰ ۰۹:۳۸:۱۸
تو همین شمال یک حرکتی شده به نام استخر سازی ... عزیزان تهرانی اکثرا دارند استخر می زنند. نزدیکانمون که در کار ساختمانی هستند ... تغییر شغل دادند و رو به استخرسازی اوردند. اولین کاری که باید بشه ممنوع شدن ساختن استخر در کل ایران است. فقط استخر های عمومی ... (4468269) (alef-11)
۱۳۹۶-۰۴-۲۰ ۰۹:۴۱:۱۹
کافیه دولت با استفاده از منابع صندوق توسعه سیستم ابیاری کشاورزی و روش های کشاورزی رو مدرن کند و همچنین نسبت به انجام و اتمام طرح های فااضلاب و واحد های تصویه همت بیشتری بخرج دهید .
اگر منابع صندق توسعه برای این امر مهم صرف نشه ، دراینده چیزی نیست و باقی نمیمونه که بخوایم توسعه بدیم (4468274) (alef-11)
اگر منابع صندق توسعه برای این امر مهم صرف نشه ، دراینده چیزی نیست و باقی نمیمونه که بخوایم توسعه بدیم (4468274) (alef-11)
عباس
۱۳۹۶-۰۴-۲۰ ۱۰:۳۷:۰۱
هیچ شخص یا سازمانی هیچ اهمیتی به این موضوع نمی دهند وسرگرم کارهای دیگری هستند .وخدا به داد این مردم برسد. فقط شعار میدهند وهیچ عملی در کار نیست .گویا در ایند خودشان ویا فرزندانشان نمی خواهند در این کشور زندگی کنند . (4468338) (alef-11)
۱۳۹۶-۰۴-۲۰ ۱۰:۳۷:۱۰
به جای تولید محصول زیاد و درهم و صادرات فله ای آن، می توان محصول کمتر و با کیفیت تر تولید کرد و بخشی از بیکاری حاصله را برای بسته بندی باکیفیت به کار گرفت و همان درآمد را به دست آورد. (4468339) (alef-11)
۱۳۹۶-۰۴-۲۰ ۱۱:۵۹:۱۶
دولت به تنها چیزی که اهمیت نمیده پدیده خشکسالی و بی آبیه. واقعا اگر یه فکری نشه و مردم هم همت نکنن خطر بزرگی در انتظار همه ماخواهد بود (4468501) (alef-11)
۱۳۹۶-۰۴-۲۰ ۱۲:۱۵:۴۳
امیدوارم این نظر منتشر شود. متاسفانه بذل توجه به مسائلی چون هسته‌ای ما را از مسائل بنیادی‌تری چون اقتصاد، آسیب‌های اجتماعی و صد البته. آب غافل کرد و امروزه در همه زمینه‌ها به مرحله بحران رسیده‌ایم. (4468538) (alef-11)
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
