داخلی صفحه یادداشت بینندگان آرشيو يادداشت

اخلاق سیاسی

بخش تعاملی الف - محمود صباغی

اصولآ یکی از نتایج مستقیم حضور سیاست در زندگی روزمره، داغ شدن بازار شایعات و نقل قول ها است. گفته ها و شنیده ها و عملکرد سیاسیون عمدتآ زیرذره بین قضاوت افکار عمومی است و با کوچکترین بهانه نقل محافل مختلف قرار می گیرد. از قضاء در مسیر تضعیف رقبا کارکرد شگرفی هم دارد.

کم نمی شنویم و نمیخوانیم: فلان کس که وابسته به فلان جناح سیاسی است، حرفی خلاف اخلاق برزبان آورده و یا مرتکب چنان رفتار نامناسبی شده و قس علیهذا. رفتاری بدیهی که مختص جوامعی است که تفکر سیاسی در زندگی روزمره آنان نهادینه شده و هر پدیده ای را ازمنظر سیاست و طبقه فکری خود به تحلیل می کشد. در این میان هستند افراد و منابعی که با رویکردی خاّص از شایعه سازی و نقل قول های غیر واقع و خلاف، بعنوان یک ابزار تاثیر گذار برای تضعیف رقیب سیاسی استفاده کنند و شاید بعضآ حد و مرزی را هم قائل نباشند. پس عجیب نیست که رواج بازارتکذیب ها و تائید ها از اجزای اجتناب ناپذیرصحنه سیاسی کشور شود. اما برای درک اینکه تا چه حد قادر به تصحیح ذهنیت منفی ایجاد شده ناشی از شایعات می شوند، باید کمی به عقب تر نگریست.

اصولآ صحنه سیاست با هر نگرش و از هر نحله فکری که باشد، آداب و رسومی نانوشته دارد. میزان متانت در رفتار، گفتار، منش اجتماعی، شیوه پاسخگوئی به افکارعمومی و معیارهائی از این دست است که تصویر جامعی از یک فرد بدست می دهد و همین تصویر هم ملاک شناخت نسبی افراد قرار می گیرد. این باور پذیری از شخصیت سیاسیون گاه تا آنجا متقن و دقیق است که افکار عمومی بخوبی و گاه بدرستی قادر به تشخیص سره از ناسره و شایعه از واقعیت باشد.

می گویند درمثل مناقشه نیست. بفرض محال اگر بشنویم که فردی با خصوصیات آقای علی لاریجانی ( بدون توجه به تعلقّات جناحی ) یک خبرنگار را " تو" خطاب کرده، اولین واکنش، ناباوری و پس زدن این سخن و سپس رد کامل آن است با این توجیه که شخصیتی که از ایشان به جامعه منتقل شده با چنین نقل قولی مغایرت دارد. چرا؟ چون شناخت شخصیت لاریجانی در اندیشه شنونده مغایر با باور چنین نقل قولی است بدون اینکه نیاز به تکذیب داشته باشد. حال همین سخن را در مورد فردی مانند آقای زیبا کلام بشنویم. واکنش ابتدائی ناباوری و سپس تردید که: "واقعآ چنین گفته؟" و تکذیب آن انتظار افکار عمومی است. اما اگر همین سخن را در مورد فردی بکار ببرند که همواره ادبیات نامناسب بکار برده و استفاده از واژه های کوچه بازاری ازعادات خاصه و روزمره ایشان باشد، آنگاه واکنش چیست؟ چند درصد باور نمی کنند؟ و تکذیب احتمالی این انتساب تا چه اندازه درافکارعمومی باورپذیر است؟

فارغ از اینکه فعالان کدام جناح سیاسی مورد داوری عمومی قرار گرفته اند تا حدودی می توان نتیجه گرفت که شایعه سازی ها و انتساب رفتارهای نامناسب، پیش از آنکه به اهداف و نیّات ضّد اخلاقی ارتباط داشته باشد، منوط به رفتار و کردار شخصی فرد در صحنه های مختلف سیاسی و اجتماعی است. اگر قوانین نانوشته ای که در ابتدای این یادداشت نام بردیم مورد توجه قرار گیرد تردید نیست که نسبت نا مناسبی داده نخواهد شد. اگر داده شود کسی باور نخواهد کرد. اگر هم باور کنند با تکذیبیه اثرات منفی شایعات و نقل قول ها خنثی خواهد شد.

شدّت گرفتن وقایع، شایعات، نقل قول های خلاف واقعیت، انتساب رفتارهای نامناسب به رقبا – از سوی هر دو جناح سیاسی - که پس از انتخابات اسفند ماه آغاز و این روزها به اوج رسیده، فضای عمومی گفتگو را ملتهب و هیجانی نموده است. وقت آن رسیده که سیاستمداران، فعالان، کارشناسان سیاسی و دست اندرکاران رسانه، از هر جناح نسبت به رعایت اخلاق، منش، ادبیات زیبای محاوره ای، مباحثه و مصاحبه اهتمامی ویژه داشته و بطور کلی با رعایت قوانین نانوشته ای که جزو لاینفک یک شخصیت سرشناس و محترم بحساب میآید، صحنه سیاسی کشور را طرحی نو در اندازند.