کد مطلب: 235154
راهنمای کتاب/ «تاریخ کهگیلویه و ایلات آن»؛ محمود باور، تصحیح سید ساسان منصوری‌طباطبایی؛ نشر نوید شیراز
حکایت آن مردان رشید
بخش فرهنگی الف، 30 تیر 93
تاریخ انتشار : دوشنبه ۳۰ تير ۱۳۹۳ ساعت ۱۲:۴۷
تاریخ کهگیلویه و ایلات آن
نوشته: محمود باور
تصحیح و تعلیقات: سید ساسان منصوری‌طباطبایی
نشر نوید شیراز، چاپ اول ۱۳۹۲
شمارگان ۱۵۰۰ نسخه
۲۷۸ صفحه، ۱۱۵۰۰ تومان
فروشگاه اینترنتی شهر کتاب، این کتاب را تا یک هفته پس از معرفی، با ۱۰% تخفیف ویژه عرضه می‌کند، در صورت تمایل اینجا کلیک کنید.
****
کهگیلویه و بویراحمد در طول تاریخ همواره از توابع بهبهان بوده و حتی در دوران صفویه، یک فرد عنوان به بیگلربیگی کهگیلویه و بهبهان منصوب می‌شد، چنان‌که تا دوران قاجاریه نیز حاکم بهبهان بر کهگیلویه نیز حکمرانی می‌کرده، و در این دوره شهرستان بهبهان که امروزه در استان خوزستان قرار دارد، مرکز این منطقه به شمار می‌رفته است. اما در دوره محمد رضا شاه این دو ناحیه از هم جدا شدند (۱۳۳۸). کتاب حاضر که تاریخ کهگیلویه و ایلات آن نام دارد، در زمانی نوشته شده است (دهه بیست) که هنوز این جدایی به وجود نیامده بوده، بنابراین شهرستان بهبهان هم بخشی از کتاب را به خود اختصاص داده است.
درباره جزییات نویسنده کتاب اطلاعات زیادی در دست نیست، به روایت منصوری طباطبایی (مصحح کتاب)، محمود باور سرپرست یا کارمند ارشد شرکت نفت گچساران بوده و این اطلاعات را در سال‌های فعالیتش از منابع گوناگون گردآوری کرده است. خود نویسنده نیز در مقدمه کتاب به این نکته اشاره دارد که اطلاعات مختلف درباره کهگیلویه و ایلات آن را به دلیل علاقه شخصی جمع‌آوری کرده، اما بعد از ماجرای جنگ جهانی دوم به تشویق دیگران و به نیت نشان دادن رشادت‌های مردم این ناحیه، دست‌به‌قلم برده و آن را در قالب کتاب تألیف کرده است.
مرحوم محمود باور کتاب حاضر را به سال ۱۳۲۴ نوشته، اما چاپ اول آن‌که گویا در گچساران انجام‌شده تاریخ دقیق ندارد؛ اما بر اساس تاریخ آخرین نقشه‌ای که در آن آمده، به نظر می‌رسد مربوط به سال ۱۳۲۷ باشد.
کتاب در اصل از پنج فصل کتاب با عنوان‌های «کهگیلویه و اوضاع جغرافیایی آن»، «شهرستان بهبهان»، «ایلات کهگیلویه»، «ایلات لُر کهگیلویه» و «معادن، آثار گذشته و طبیعت کهگیلویه» تشکیل‌شده است که در چاپ فعلی تصحیح کننده بخشی هم با عنوان «تعلیقات» بر آن افزوده که علاوه بر بازنگری مطالب کتاب، اطلاعات جدیدی به آن افزوده است. «تعلیقات» زیر عنوان‌های بسیاری را در برمی‌گیرد. همچنین شهرستان بهبهان، رامهرمز و بخشی از شهرستان امیدیه را نیز معرفی کرده است. همچنین بخشی از کتاب به بویراحمد اختصاص دارد. تاریخ و پیشینه ایلات به‌طورکلی از حدود ۹۰۰ سال پیش بررسی‌شده اما به‌صورت تخصصی این ایلات از ۲۵۰ سال پیش توضیح داده‌شده‌اند. همچنین کتاب همراه با عکس‌ها و تصویرهای قدیمی از این منطقه است.
فصل نخست کتاب به کهگیلویه و اوضاع جغرافیایی آن می‌پردازد، حدود و مساحت کهگیلویه، وجه تسمیه کوه‌گیلویه (نام نخستین کهگیلویه)، هشت ناحیه مختلف آن، شهرستان ارگان، کرسی کوره قباد و ناحیه‌ی دهدشت، بخش‌های مختلف فصل اول را تشکیل می‌دهند.
فصل دوم به شهر بهبهان اختصاص دارد که اشاره کردیم در زمان نگارش کتاب، در تقسیمات کشوری، مرکز آن منطقه محسوب می‌شد، گوشه‌ای از ویژگی‌های اقلیمی، جغرافیایی و تاریخی این شهر فصل دوم کتاب را تشکیل می‌دهند.
فصل سوم کتاب به ایلات کهگیلویه پرداخته و در کنار آداب‌ورسوم گوناگون این منطقه ، اهمیت ایلات و عشایر و گوشه‌هایی از تاریخ آن این فصل از کتاب را تشکیل می‌دهند.
فصل چهارم به ایلات لر کهگیلویه اختصاص‌یافته و طایفه‌ها و تیره‌های مختلف بویراحمد سرد سیری و بور احمد گرمسیری چرام، دشمن‌زیاری و نوئی، ایل‌های بابوئی، آقاجری (آغاجری)، لیراوی، بهمئی، شیرعالی (شیرعلی)، یوسفی و طیبی مومرد در این بخش مورد توجه قرارگرفته‌اند یکی دیگر از مسائل جالب توجه در کتاب شجره‌نامه‌های افراد مهم این منطقه است که در همین بخش نمایش داده‌شده‌اند.
معادن (کانهای طبیعی)، رودخانه‌های مشهور، چشمه‌سارها، کوه‌ها، صحراها، دریاچه‌ها، درخت‌های جنگلی، میوه‌های کوهستانی، راه‌های کاروانرو در زمان پیش، دژهای طبیعی و کوهستانی، همچنین قضیه میرزا قوام‌الدین بهبهانی عناوین فرعی و مختلف فصل پنجم را تشکیل می‌دهند.
محمود باور، مؤلف کتاب در یادداشت پایان کتاب نوشته است: «ما در کشوری زیست می‌کنیم که نیمی از جمعیت آن را عشایر «ایلات»، مردمان کوچ‌نشین، کشاورز و دیه نشین تشکیل می‌دهند. ایلات هر کشور نسبت به موقعیت آن دارای اهمیت و ارزش سیاسی خاص هستند و ممکن است این اهمیت با اندک لغزشی در مشی سیاسی به سود یا زیان کشور تمام شود. پس بر دولت و اولیا امور است که نهایت مراقبت را به کار بسته تا این مردمان ساده و شریف و اصیل آلت دست واقع نشوند.»
باید توجه داشت مؤلف کتاب، نویسنده و پژوهشگر حرفه‌ای نبوده و تنها با توجه ذوق و سلیقه و البته دانش خود نسبت به تاریخ و آداب‌ورسوم منطقه دست به تألیف این کتاب زده و از این منظر حاصل کار او پژوهشی به سبک آکادمیک و علمی نیست و امکان خطا و افتادگی در کار او وجود داشته که بخشی از آن‌ها توسط مصحح مرتفع شده است.
در یک جمع بندی کلی کتاب کتاب «کهگیلویه و ایلات آن» به دلیل برخی اطلاعات دست‌اول و سودمندی و همچنین تصاویر و نقشه‌هایی که در آن در آن دیده می‌شود، می‌تواند به‌عنوان منبعی برای شناخت ایلات و طایفه‌های کهگیلویه و بویراحمد استفاده قرار گیرد. علاقمندان به آداب و رسوم و باورهای نواحی مختلف کشور نیز در کتاب حاضر نکات خواندنی بسیاری خواهند یافت که از ساختار ایلات و اهمیت آن گرفته تا باورهای جمعی و عادات رسوم در زمینه سوگواری ها، ازدواج و زناشویی و حتی مقام و منزلت زن در میان ایلات و عشایر.
نوشته: محمود باور
تصحیح و تعلیقات: سید ساسان منصوری‌طباطبایی
نشر نوید شیراز، چاپ اول ۱۳۹۲
شمارگان ۱۵۰۰ نسخه
۲۷۸ صفحه، ۱۱۵۰۰ تومان
فروشگاه اینترنتی شهر کتاب، این کتاب را تا یک هفته پس از معرفی، با ۱۰% تخفیف ویژه عرضه می‌کند، در صورت تمایل اینجا کلیک کنید.
****
کهگیلویه و بویراحمد در طول تاریخ همواره از توابع بهبهان بوده و حتی در دوران صفویه، یک فرد عنوان به بیگلربیگی کهگیلویه و بهبهان منصوب می‌شد، چنان‌که تا دوران قاجاریه نیز حاکم بهبهان بر کهگیلویه نیز حکمرانی می‌کرده، و در این دوره شهرستان بهبهان که امروزه در استان خوزستان قرار دارد، مرکز این منطقه به شمار می‌رفته است. اما در دوره محمد رضا شاه این دو ناحیه از هم جدا شدند (۱۳۳۸). کتاب حاضر که تاریخ کهگیلویه و ایلات آن نام دارد، در زمانی نوشته شده است (دهه بیست) که هنوز این جدایی به وجود نیامده بوده، بنابراین شهرستان بهبهان هم بخشی از کتاب را به خود اختصاص داده است.
درباره جزییات نویسنده کتاب اطلاعات زیادی در دست نیست، به روایت منصوری طباطبایی (مصحح کتاب)، محمود باور سرپرست یا کارمند ارشد شرکت نفت گچساران بوده و این اطلاعات را در سال‌های فعالیتش از منابع گوناگون گردآوری کرده است. خود نویسنده نیز در مقدمه کتاب به این نکته اشاره دارد که اطلاعات مختلف درباره کهگیلویه و ایلات آن را به دلیل علاقه شخصی جمع‌آوری کرده، اما بعد از ماجرای جنگ جهانی دوم به تشویق دیگران و به نیت نشان دادن رشادت‌های مردم این ناحیه، دست‌به‌قلم برده و آن را در قالب کتاب تألیف کرده است.
مرحوم محمود باور کتاب حاضر را به سال ۱۳۲۴ نوشته، اما چاپ اول آن‌که گویا در گچساران انجام‌شده تاریخ دقیق ندارد؛ اما بر اساس تاریخ آخرین نقشه‌ای که در آن آمده، به نظر می‌رسد مربوط به سال ۱۳۲۷ باشد.
کتاب در اصل از پنج فصل کتاب با عنوان‌های «کهگیلویه و اوضاع جغرافیایی آن»، «شهرستان بهبهان»، «ایلات کهگیلویه»، «ایلات لُر کهگیلویه» و «معادن، آثار گذشته و طبیعت کهگیلویه» تشکیل‌شده است که در چاپ فعلی تصحیح کننده بخشی هم با عنوان «تعلیقات» بر آن افزوده که علاوه بر بازنگری مطالب کتاب، اطلاعات جدیدی به آن افزوده است. «تعلیقات» زیر عنوان‌های بسیاری را در برمی‌گیرد. همچنین شهرستان بهبهان، رامهرمز و بخشی از شهرستان امیدیه را نیز معرفی کرده است. همچنین بخشی از کتاب به بویراحمد اختصاص دارد. تاریخ و پیشینه ایلات به‌طورکلی از حدود ۹۰۰ سال پیش بررسی‌شده اما به‌صورت تخصصی این ایلات از ۲۵۰ سال پیش توضیح داده‌شده‌اند. همچنین کتاب همراه با عکس‌ها و تصویرهای قدیمی از این منطقه است.
فصل نخست کتاب به کهگیلویه و اوضاع جغرافیایی آن می‌پردازد، حدود و مساحت کهگیلویه، وجه تسمیه کوه‌گیلویه (نام نخستین کهگیلویه)، هشت ناحیه مختلف آن، شهرستان ارگان، کرسی کوره قباد و ناحیه‌ی دهدشت، بخش‌های مختلف فصل اول را تشکیل می‌دهند.
فصل دوم به شهر بهبهان اختصاص دارد که اشاره کردیم در زمان نگارش کتاب، در تقسیمات کشوری، مرکز آن منطقه محسوب می‌شد، گوشه‌ای از ویژگی‌های اقلیمی، جغرافیایی و تاریخی این شهر فصل دوم کتاب را تشکیل می‌دهند.
فصل سوم کتاب به ایلات کهگیلویه پرداخته و در کنار آداب‌ورسوم گوناگون این منطقه ، اهمیت ایلات و عشایر و گوشه‌هایی از تاریخ آن این فصل از کتاب را تشکیل می‌دهند.
فصل چهارم به ایلات لر کهگیلویه اختصاص‌یافته و طایفه‌ها و تیره‌های مختلف بویراحمد سرد سیری و بور احمد گرمسیری چرام، دشمن‌زیاری و نوئی، ایل‌های بابوئی، آقاجری (آغاجری)، لیراوی، بهمئی، شیرعالی (شیرعلی)، یوسفی و طیبی مومرد در این بخش مورد توجه قرارگرفته‌اند یکی دیگر از مسائل جالب توجه در کتاب شجره‌نامه‌های افراد مهم این منطقه است که در همین بخش نمایش داده‌شده‌اند.
معادن (کانهای طبیعی)، رودخانه‌های مشهور، چشمه‌سارها، کوه‌ها، صحراها، دریاچه‌ها، درخت‌های جنگلی، میوه‌های کوهستانی، راه‌های کاروانرو در زمان پیش، دژهای طبیعی و کوهستانی، همچنین قضیه میرزا قوام‌الدین بهبهانی عناوین فرعی و مختلف فصل پنجم را تشکیل می‌دهند.
محمود باور، مؤلف کتاب در یادداشت پایان کتاب نوشته است: «ما در کشوری زیست می‌کنیم که نیمی از جمعیت آن را عشایر «ایلات»، مردمان کوچ‌نشین، کشاورز و دیه نشین تشکیل می‌دهند. ایلات هر کشور نسبت به موقعیت آن دارای اهمیت و ارزش سیاسی خاص هستند و ممکن است این اهمیت با اندک لغزشی در مشی سیاسی به سود یا زیان کشور تمام شود. پس بر دولت و اولیا امور است که نهایت مراقبت را به کار بسته تا این مردمان ساده و شریف و اصیل آلت دست واقع نشوند.»
باید توجه داشت مؤلف کتاب، نویسنده و پژوهشگر حرفه‌ای نبوده و تنها با توجه ذوق و سلیقه و البته دانش خود نسبت به تاریخ و آداب‌ورسوم منطقه دست به تألیف این کتاب زده و از این منظر حاصل کار او پژوهشی به سبک آکادمیک و علمی نیست و امکان خطا و افتادگی در کار او وجود داشته که بخشی از آن‌ها توسط مصحح مرتفع شده است.
در یک جمع بندی کلی کتاب کتاب «کهگیلویه و ایلات آن» به دلیل برخی اطلاعات دست‌اول و سودمندی و همچنین تصاویر و نقشه‌هایی که در آن در آن دیده می‌شود، می‌تواند به‌عنوان منبعی برای شناخت ایلات و طایفه‌های کهگیلویه و بویراحمد استفاده قرار گیرد. علاقمندان به آداب و رسوم و باورهای نواحی مختلف کشور نیز در کتاب حاضر نکات خواندنی بسیاری خواهند یافت که از ساختار ایلات و اهمیت آن گرفته تا باورهای جمعی و عادات رسوم در زمینه سوگواری ها، ازدواج و زناشویی و حتی مقام و منزلت زن در میان ایلات و عشایر.
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
