پیشروی نیروهای کرد در شمال سوریه و کنترل شهر تل ابیض و گذرگاه مرزی آن با شهر اقچه قلعه ترکیه به معنای از دست رفتن یکی از مهم ترین گذرگاه های داعش در مرز با ترکیه است. با سقوط تل ابیض، هدف بعدی کردها آزادسازی گذرگاه جرابلس و قطع کامل دسترسی داعش به مرز ترکیه خواهد بود.
پيشرويهاي اخير از اين نظر حائز اهمیت است كه عبور و مرور افراد و تداركات داعش از خاك تركيه به شهر رقه مركز داعش را مسدود ميكند. از سوی دیگر، حوادث اخیر کوبانی و حمله نظامی ناموفق داعش به این شهر در راستای باز کردن جبهه جدید و درگیر کردن کردها در مناطق مختلف با هدف کاهش توانایی مانور آن ها و سرپوش گذاشتن بر شکست های اخیر می باشد.
نکته مهم تر این است که عملیات اخیر داعش در کوبانی، با کمک همه جانبه سران و ارتش ترکیه از عملیات این گروهک تروریستی همراه بود، به حدی که فعالان در شبکه های اجتماعی فیلمی را از لحظه ورود یک خودروی بمب گذاری شده از خاک ترکیه به سوریه و انفجار آن در گذرگاه مرزی در شهر کوبانی و ورود عناصر داعش از آنجا منتشر کرده اند که نشان از هماهنگی وسیع ترکیه با داعش دارد.
تركيه ۹۰۰ كيلومتر مرز مشترك با سوريه دارد. در واقع قدرت یابی کردها در نزدیکی مرز ترکیه، باعث واهمه و ترس بیش از حد سیاستمداران آنکارا شده است.
در همین راستا رجب طیب اردوغان که همواره منتقد نفوذ کردها در مرز ترکیه و سوریه است، پیشروی کردهای سوریه علیه داعش را زنگ خطری جدی برای خود و کشورش می داند. نگرانيهاي اردوغان از دو موضوع ناشي ميشود؛ موضوع اول، ارتباط نيروهاي يگانهاي مردمي كرد با حزب كارگران كردستان و موضوع دوم استقلال كردهاي سوريه. موضوع دوم ميتواند همچنين محرك كردهاي تركيه براي مستقل شدن باشد.
اردوغان در تازهترين واكنش خود بعد از آنكه كردها را تروريست ناميد، گفت كه هرگز اجازه نميدهد كردها در شمال سوريه منطقهاي خودمختار و حاكميتي مستقل تشكيل دهند.
در همين حال رسانههاي تركيه از تصميم آنكارا براي ساخت ديوار حائل در مرز سوريه با هدف افزايش امنيت داخلي و همچنين ورود غيرقانوني مهاجرين خبر ميدهند. روزنامه حریت ترکیه فاش کرد که اردوغان خواستار دخالت ارتش در سوریه شده است. برای این منظور ۱۲ هزار نظامی ترکیه باید وارد شهرهای مرزی سوریه شوند تا به بهانه حفاظت از امنیت مرزها در برابر تهدیدات تروریستها که نامی از آنها برده نشده منطقه ای حائل ایجاد کنند.
این اتفاقات در روزهايي درحال وقوع است كه حزب عدالت و توسعه سختترين دوران خود را طي يك دهه گذشته ميگذراند و ترکیه با احتمال برگزاري انتخابات مجدد روبهرو است. سیاستهای ترکیه در سوریه و بهویژه حمایت آشکار و پنهان از داعش، نقشی بسیار مهم در کاهش آرای این حزب در انتخابات اخیر بازی کرد. از سوی دیگر، ورود حزب کردی دموکراتیک خلق ها به پارلمان ترکیه با ۸۰ کرسی، شرایط را در داخل ترکیه برای جریان حاکم نسبتبه قبل دشوارتر کرده است.
احتمالات آیندهبا توجه به این اوصاف وشرایط می توان دو احتمال را در رابطه با سیاست خارجی آینده ترک ها در ارتباط با سوریه در نظر گرفت.
اول این که با توجه به اتفاقات اخیر، حزب عدالت و توسعه امکان کمتری برای ادامه پیشبرد سیاستهای خود در سوریه خواهد داشت؛ چرا که اقدام بر مدار و سبک وسیاق گذشته ممکن است هزینههای سیاسی قابل توجهی برای اردوغان و حزبش در پی داشته باشد.
اردوغان در حال حاضر در شرایط برزخی قرار دارد و تلاشهاي او براي تشكيل دولت ائتلافي با شروط سخت سه حزب معارض (حزب جمهوريخواه خلق، حركت ملي، حزب دمكراتيك خلقها) مواجه شده است. انتظار می رود در دولت ائتلافی احتمالی، موضع شدیدتر علیه داعش اتخاذ شود، در مرزها کنترل سختگیرانه تری اعمال شود و به مسئله مهاجرت بهتر پرداخته شود.
علاوه بر اين شكستها، نشانههاي سرپيچي نهاد نظامي تركيه از دولت متبوع و مخالفت ژنرال نجدت اوزل، رئيس ستاد ارتش تركيه براي مداخله زميني و هوايي در سوريه به بهانه مناسب نبودن فضاي بينالمللي و پيشگيري از واكنشهاي سوريه يا روسيه يا ايران با اين اقدام يكي از بارزترين سرپيچيهاي بي سابقه در تركيه بوده است.
روزنامه سوزجو که مطالبی در مخالفت با دولت آنکارا منتشر می کند، اخیراً نوشته بود: در صورتی که فشارهای دولت آنکارا به وی افزایش یابد، اوزل از سمت خود استعفاء خواهد کرد. اوزل در ماههای گذشته با عنوان درمان به مدت سه هفته مرخصی استعلاجی گرفته بود. بسیاری این اقدام را در راستای دوری از محیط کار برای عدم تصمیم گیری در رابطه با موضوع سوریه تحلیل کرده اند.
احتمال حملات انتقامجویانه داعش، مبارزان کرد و ارتش سوریه، تشدید نارضایتی افکار عمومی و نیروهای ائتلاف از عملیات بر علیه کردهای شمال سوریه، از دیگر دلایلی است که تصمیم گیری برای مداخله را سخت می گرداند.
حالت دوم این است که با وجود شکست اردوغان و حزبش در انتخابات اخیر، اما عدالت و توسعه هنوز دست بالا را در بین دیگر احزاب ترکیه دارد و نقش اصلی را در روند اتفاقات آینده ترکیه بازی خواهد کرد. همچنین در حالی که هنوز نمی شود به صورت کامل گفت که چه ائتلافی در هفته های آینده ممکن است تشکیل شود، اما هیچ ائتلافی نمی تواند موجب تغییر چشمگیر سیاست خارجی شود. بنابراین باز این اردوغان است که به عنوان مهم ترین نیروی پیش برنده سیاست خارجی ترکیه مطرح خواهد بود به خصوص اینکه حمایت ائتلافی از کشورهای عربستان، قطر، اردن و ... را نیز با خود به همراه دارد.
اما یک نکته واضح و مشخص شده که اگر قائل به نظر دوم نیز باشیم بایست تا حدی احتیاط به خرج داد؛ چرا که اردوغان با ازدست دادن اکثریت پارلمان در سیاست خارجی راه آسانی پیش رو نخواهد داشت و ناچار است از رویه ها و سیاست های اقتدارگرایانه ای که پیش از این داشته بود دست بردارد. مگر این که حکم به برگزاری انتخابات مجدد بدهد و بتواند اکثریت مطلق آرا را بدست آورد. البته اردوغان تا به این جا از چهره ای که قبلا داشته فاصله چندانی نگرفته و این روحیه ممکن است باعث تشدید صف بندی ها در ترکیه شود.
اما این احتمال نیز وجود دارد در صورتيكه انتخابات زودهنگام برگزار شود چه بسا نتايج معكوسي داشته باشد و تعداد كرسيهاي حزب عدالت و توسعه در پارلمان از وضعیت فعلی نیز بیشتر كاهش يابد. اين شرايط نشان ميدهد كه اردوغان اين روزها در چه وضعیت سختی قرار گرفته و هر سیاست اشتباهی ممکن است موقعیتش را از حالتی که الان نیز در آن قرار دارد بدتر کند.