کد مطلب: 249457
راهنمای کتاب/ «چسب زخم برای عروسک» (مجموعه هایکوهای آمریکایی)؛ ترجمه احمد پوری، نشر چشمه
هدیهی ولنتاین در ظرف آشغال
بخش فرهنگی الف،27 آبان 1393
تاریخ انتشار : سه شنبه ۲۷ آبان ۱۳۹۳ ساعت ۱۸:۲۱
چسب زخم برای عروسک(مجموعه هایکوهای آمریکایی)
ترجمه: احمد پوری
ناشر:
چشمه، چاپ اول ۱۳۹۳
ترجمه: هاله ناظمي، اعظم رسولی و مژگان مهرگان
۹۱ صفحه؛ ۷۰۰۰ تومان
این کتاب را
فروشگاه اینترنتی شهر کتاب تا یک هفته پس از معرفی، با
۱۰% تخفیف ویژه عرضه میکند، در صورت تمایل
اینجا کلیک کنید.
****
«چسب زخم برای عروسک» مجموعه ۱۸۰ هایکو سروده شاعران آمریکاییست که توسط احمد پوری شاعر و مترجم نامآشنا به فارسی برگردانده شده. به گفته مترجم این مجموعه در اصل از ۷۰۰ هایکو تشکیل شده بوده که احمد پوری بنا به سلیقه خود بهترینهای آنها را انتخاب و در کتاب حاضر همراه با تصویرگریهایی که زیر نظر مجید عباسی انجام شده به علاقهمندان فارسیزبان ارائه کرده است.
هایکو با نام ژاپن گره خورده و بهزعم برخی بهترین هایکوها نیز اغلب سروده شاعران همین دیارند. نهتنها به لحاظ مضمونی در هایکوها شاهد مفاهیمی مشترک هستیم که بر شاخصهایی از فرهنگ و اندیشه سنتی ژاپن، استوار هستند. به لحاظ فرمی نیز این نوع شعر که از کوتاهترین انواع شعر محسوب میشود از قاعدهای خاص پیروی میکند.
هایکو دارای ۳ سطر است که تعداد هجاهای هر سطر به ترتیب ۵، ۷ و ۵ است. چنین ساختاری در نظام آوایی زبان ژاپنی دشواری خاصی پیش پای سرایندگان اینگونه از شعر نمیگذارد. از این منظر هایکو را چون یک عکس فوری میدانند که از یک لحظهی متوقف شده از زندگی و جهان پیرامون شاعر برداشته شده است.
در هایکوهای ژاپنی طبیعت خاص این کشور حضوری عریان و پررنگ دارد. طبیعتی فارغ از انسان، با قالبی بکر و دستنخورده، با عناصر آشنایی همچون غوک و آبگیر و پروانه و درخت و باریکه راه و ماه و شکوفه گیلاس و ستاره و...
اما سالهاست هایکو مرزهای ژاپن را درنوردیده و به سرزمینهای دیگر رسیده و با درآمیختن با سنتهای فرهنگی و هنری و نظامهای شعری دیگر کشورها، اشکال گوناگون یافته است. هرچند که بهزعم برخی کماکان بهترین هایکوها همانها هستند که توسط ژاپنیها سروده شده و در واقع هایکوهای اصیلِ سنتی محسوب میشوند؛ با این حال نباید از تجربههای انجام شده در اینگونه از سوی دیگر کشورها نیز غافل شد. تجربههایی که حاصل آمیزش فرهنگها و استفاده از قالبهای ادبی و هنری یک منطقه، برای بازگویی حیات فکری، فرهنگی و اجتماعی منطقه دیگر است.
هایکوهای سروده شده توسط شاعران آمریکایی نیز از چنین شرایطی پیروی میکنند. اشعاری سه خطی که به لحاظ کلی وامدار هایکوهای ژاپنی هستند، اما به لحاظ معنایی بومی شده و دغدغهها و مسائل حاکم بر زندگی مردم امریکا را منعکس میکنند.
در بیشتر این هایکوها دیگر از آن طبیعت سنتی ژاپنی خبری نیست. شاعران این هایکوها غالباً تصاویر زندگی ماشینی و شهری امروز در جوامع پیشرفته صنعتی مثل قطار، ماشین، گاراژ، فیلم و تلویزیون را جایگزین تصاویر سنتی کردهاند.
هایکوهای شاعران غربی معمولاً با هایکوهای ژاپنی متفاوت است. طبق قاعده، هایکو دارای ۳ سطر است که تعداد هجاهای هر سطر به ترتیب ۵، ۷ و ۵ است. اما هایکوهای شاعران غربی از نظر قاعده هجایی چندان در این چارچوب نمیگنجد و مشخصه دیگر هایکو یعنی توقف در یک لحظه را با خود دارند و زمان را مانند یک عکس متوقف میکنند. هایکوهای کتاب مورد نظر هم، اغلب اینگونه هستند.
رابطه تاریخی و فرهنگی میان مردم آمریکا از شکل خاصی برخوردار است. مردم آمریکا به دلیل انداختن بمبهای اتم در هیروشیما و ناکازاکی نسبت به مردم ژاپن احساس گناه میکنند و همین مسئله زمینهساز نزدیکی و همدلی میان آنها بوده. در عین حال نمیتوان منکر جذابیتهای فلسفه بودیسم برای جوانان آمریکایی نسل بعد از جنگ جهانی شد که این مسئله نیز عامل دیگری در زمینه گرایش به فرهنگ و هنر ژاپنی بوده است.
سرودن هایکو در آمریکا با چنان اقبالی روبهرو بوده که انجمنی برای این منظور تشکیل شده و شاعران آمریکایی کوشیدهاند با ارائه تعاریف گوناگون به تعریفی خاص خود با توجه به شرایطی فرهنگی حاکم بر حیات جمعی آمریکائیها برسند. هایکوهای این گرد آمده در کتاب میتوانند بازگو کننده تجربیاتی کارآمد برای شاعران ایرانی در استفاده از قالبهای شعری دیگر برای خلق اشعاری با کیفت بومی نیز باشند.
نمونههای از هایکوهای این کتاب را می خوانیم:
سپیده میرسد
سگی
آسمان را پر از مرغ دریایی میکند
*
وزنهبردار
بهآرامی بلند میکند
فنجان چای را
*
کپهای برف
در ظرف آشغال
و یک هدیهی ولنتاین
*
پس از کریسمس
فوجی از گنجشک
بر کاجهای فروش نرفته
*
یادبود ویتنام
باران پاییزی
نام برادرم
کلمات کلیدی : چسب زخم برای عروسک + احمد پوری + نشر چشمه