الف - روز اعلام پذیرش رسمی توافق هسته ای فرا رسید؛ تحریم ها کی لغو می شوند؟

روز اعلام پذیرش رسمی توافق هسته ای فرا رسید؛ تحریم ها کی لغو می شوند؟

حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی، دیروز قانون اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام را برای اجرا به وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی ابلاغ کرد.

کلیات طرح در جلسه علنی روز یکشنبه (۱۹مهر) به تصویب رسیده بود و جزئیات آن نیز در روز سه‌شنبه (۲۱مهر) مورد موافقت نمایندگان قرار گرفت و شورای نگهبان نیز مصوبه مجلس را بدون هیچگونه تغییری در روز ۲۲ مهر تایید کرد. توافق بر سر مفاد برنامه جامع اقدام مشترک(برجام) ۲۴ تیرماه از سوی محمدجواد ظریف و فدریکا موگرینی اعلام شد. در این برنامه چند تاریخ مشخص و کلیدی وجود دارد که به مثابه نقشه راه می باشند که در ادامه به آنها اشاره شده است:

۱- روز نهایی‌شدن: روز ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵، برابر با ۲۳ تیر ۱۳۹۴ است؛ که طبق پیش‌بینی برجام بافاصله چند روز از آن (یعنی در ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۵، برابر با ۲۹ تیر ۱۳۹۴)، قطع‌نامه ۲۲۳۱ در شورای امنیت تصویب شد و برجام را تأیید کرد. متعاقب جمع‌بندی مذاکرات برجام، طرف‌ها و شورای امنیت آن را تائید خواهند نمود.

۲- روز قبول توافق: حداکثر ۹۰ روز بعد از تصویب قطع‌نامه در شورای امنیت (۱۸ اکتبر ۲۰۱۵، برابر با ۲۶ مهر ۱۳۹۴) است. در این روز، برجام و تعهدات مندرج در آن وارد مرحله اجرایی خواهد شد.

۳- روز اجرا: زمانی است که آژانس اعلام کند همه طرف‌ها اقدامات مقدماتی مربوط به خود را انجام داده‌اند. تاریخ مشخصی برای روز اجرا تعیین نشده است.

۴- روز انتقالی: هشت سال پس از روز قبول، یا زودتر (در صورت تجویز آژانس) است که در آن تحریم‌های بیشتری برداشته خواهد شد و بخشی دیگر از محدودیت‌های هسته‌ای ایران هم لغو خواهد شد.

۵- روز پایان قطع‌نامه شوراي امنیت سازمان ملل متحد: ۱۰ سال پس از روز قبول است. در این روز، قطع‌نامه ۲۲۳۱ خاتمه خواهد یافت. این درواقع به معنی خاتمه تمامی قطع‌نامه‌های پیشین تحریم‌کننده ایران نیز خواهد بود.

در واقع امروز یکشنبه روز قبول توافق هسته ای است که ایران و شش قدرت بزرگ جهان در ماه ژوئیه به آن دست یافتند. امروز دولت اوباما و اتحادیه اروپا زمینه را برای لغو تحریم ها آماده خواهند کرد. رئیس جمهور آمریکا تصمیم خود را در این زمینه به طور رسمی به کنگره ابلاغ خواهد کرد و به وزارت خانه های امور خارجه، خزانه داری، اقتصاد و دادگستری دستور خواهد داد خود را برای اجرای اقدامات لازم آماده کنند. اتحادیه اروپا نیز اقدامات مشابهی انجام خواهد داد.

طبق گزارش واشنگتن پست اعلام عمومی این خبر که حرکت برای لغو تحریم ها آغاز خواهد شد به ایران پیام خواهد داد که می تواند برچیدن بخش های مهمی از زیرساخت های هسته ای خود را آغاز کند و اگر ایران به شیوه ای مطلوب فعالیت های هسته ای خود را کاهش دهد، تحریم های بین المللی برضد این کشور لغو خواهند شد. طبق گزارش این روزنامه تازمانی که آژانس بین المللی انرژی اتمی تایید نکند ایران به تمام تعهداتش عمل کرده است، هیچ تحریمی لغو نخواهد شد و این روندی است که آمریکا آن را شش تا نه ماه برآورد کرده است. ایران که اصرار دارد تحریم های این کشور هرچه سریعتر لغو شود، گفته است این کار را ظرف دو ماه انجام خواهد داد.

به گزارش پولیتیکو بسیاری از کارشناسان هسته‌ای از جمله کارشناسان فنی وزارت انرژی آمریکا که در مذاکرات هسته‌ای ایران حضور داشتند معتقدند که ایران برای تکمیل روند خود بر اساس توافقنامه دست کم به شش ماه یا بیشتر نیاز دارد. این روند شامل دمونتاژ و ذخیره سازی هزاران سانتریفیوژ، تغییر هسته راکتور اراک برای جلوگیری از تولید پلوتونیوم و کاهش ذخایر اورانیوم غنی سازی شده است.

حسن روحانی در گفت‌وگوی زنده تلویزیونی هفته پیش خود عنوان کرد: هفته آینده پایان ۹۰ روز و آغاز اجرایی شدن برجام است که البته می‌توانست این اجرایی شدن برجام را زودتر آغاز کنیم در این زمان نیز دو طرف باید اقدامات خود را آغاز کنند که تا نهایی شدن این تعهدات و اقدامات یکی دو ماه طول خواهد کشید که در نهایت تحریم‌ها برداشته می‌شود و فضای جدیدی پیش روی ملت ایران قرار می‌گیرد.

به گزارش روزنامه واشنگتن پست اقداماتی که اوباما روز یکشنبه انجام خواهد داد به سرمایه گذاران خارجی اطمینان می دهد به زودی قادر خواهند بود بدون هیچ مشکلی از جانب دولت آمریکا در ایران به تجارت بپردازند.

علی اکبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی، نیز روند و نقشه راه اجرای توافقنامه را این گونه توضیح می دهد: اتحادیه اروپا دوشنبه آینده به محض تصویب اجرای برجام ،لغو تحریم ها علیه ایران را به صورت رسمی اعلام می کند، رییس جمهوری آمریکا نیز رسما بخشی از تحریم های ایران را لغو و بخش دیگر را تعلیق می کند. اما تاریخ اجرا زمانی تعیین خواهد شد که جمهوری اسلامی ایران طبق تعهد در برجام قدم هایی در مورد نطنز، فردو و اراک بردارد که این کار طبق یک نقشه راه و در مدت ۴۵ تا ۶۰ روز انجام می شود. معاون رییس جمهوری اظهار امیدواری کرد: اواخر آذر و اوایل دی ماه شاهد اجرایی شدن برجام باشیم.

عباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره کننده ایران نیز درباره برنامه های پیش روی ایران و ۱+۵ برای اجرای برجام گفت: با توجه به اینکه روال قانونی در ایران طی شده و روال قانونی در کشورهای ۱+۵هم پیش از این طی شده بود، روز یکشنبه راس موعد ۹۰ روز را روز تصویب یا - Adoption Day - اعلام خواهیم کرد. در این روز اقای ظریف و خانم موگرینی بیانیه مشترکی صادر می کنند و طبق برجام در همان روز شورای وزیران اتحادیه اروپا تحریم های اروپا را لغو می کند و رییس جمهور امریکا هم دستورات اجرایی را لغو و اجرای تحریم های کنگره را متوقف خواهد کرد. اینها رسما اعلام خواهد شد.

عراقچی در عین حال خاطرنشان کرد: قوانین لغو تحریم ها زمانی اجرایی خواهد شد که ایران هم اقدامات خود را انجام دهد و پس از آن در روز اجرایی شدن، لغو تحریم ها جنبه عملی به خود خواهد گرفت. وی ابراز امیدواری کرد که این روز ظرف یک تا دو ماه آینده باشد.

نکته دیگر این است که بر اساس توافق هسته ای، تحریم های برقرار شده علیه ایران در ازای محدود شدن برنامه هسته ای لغو خواهند شد.

آژانس بین المللی انرژی اتمی، نهاد نظارتی سازمان ملل متحد برای نظارت بر فعالیت های هسته ای کشورهای عضو این سازمان، با انتشار بیانیه ای اعلام کرد ایران در موعد مقرر یعنی تا روز پنجشنبه اطلاعات درخواستی درباره پرسش های معوقه مربوط به فعالیت های گذشته و حال هسته ای خود را در اختیار آژانس قرار داد و این کار کامل تکمیل شد.