الف - ضرورت درج بندهای ضد تحریم در قراردادهای بین‌المللی جدید

ضرورت درج بندهای ضد تحریم در قراردادهای بین‌المللی جدید

خلاصه: با توجه به مشکلات پیش آمده در دوره تحریم ضروری است در زمان انعقاد قراردادهای تجاری با طرف‌های خارجی، بندهای حقوقی محکمی در نظر گرفته شود که طبق آن طرف‌های خارجی بنابه هر دلیلی از جمله تحریم نتوانند از عمل به تعهدات خود شانه خالی کنند و درصورت اجرا نکردن تعهدات خود نیز با جریمه‌های سنگینی مواجه شوند.

در زمان اعمال تحریم‌ها علیه ایران تعداد زیادی از شرکت‌های خارجی به فعالیت خود در بازار ایران خاتمه دادند و ایران را ترک کردند. این حالی بود که برخی از آن‌ها با شرکای ایرانی خود قرارداد همکاری داشتند ولی به ان توجهی نکردند و بدون عملی کردن تعهدات خود ایران را ترک کردند. حتی پیش از شدت گرفتن تحریم‌ها نیز در برخی موارد طرف‌های ایرانی با شرکت‌های خارجی قرارداد همکاری امضاء می‌کردند ولی بعد از مدت کوتاهی طرف‌های مقابل تحت فشارهای کشور آمریکا و به بهانه‌هایی همچون تحریم فروش برخی کالاها به ایران از انجام تعهدات خود سرباز می‌زدند.

شکایت شرکت‌های ایرانی از طرف‌های خارجی خود به مجامع بین‌المللی نیز تنها در برخی موارد با موفقیت همراه بود که قراردادها از نظر حقوقی محکم تر منعقد شده بودند و در این موارد شرکت‌های ایرانی موفق شدند بخشی از ضررهای خود را از طرف‌های خارجی بگیرند.
در زمان حاضر و پس از اجرایی شدن برجام نیز برخی از شرکت‌های خارجی تمایل دارند به بازار ایران بیایند و در قالب همکاری مشترک با شرکت‌های ایرانی به فعالیت بپردازند و یا محصولات خود را به ایران بفروشند. در برخی موارد مانند پژو و ایرباس نیز دو طرف در حال نهایی کردن قرارداد هستند. با توجه به تجربه قبلی از چنین همکاری‌هایی لازم است تدابیری اتخاذ شود که مشکلات ناشی از عدم پایبندی به قرارداد توسط شرکت‌های خارجی، به هر بهانه‌ای، دوباره دامن‌گیر شرکت‌های داخلی نشود؛ زیرا سابقه کشورهای غربی نشان می‌دهد که همواره به دنبال دشمنی با ایران هستند و هیچگونه تضمینی برای تحریم نشدن ایران به بهانه‌های مختلف از قبیل حقوق بشر و تروریسم در آینده وجود ندارد.

درنتیجه ضروری است در زمان انعقاد قراردادهای تجاری با طرف‌های خارجی، بندهای حقوقی محکمی در نظر گرفته شود که طبق آن طرف‌های خارجی بنابه هر دلیلی، از جمله تحریم ایران از سوی کشورهای متبوعشان، شورای امنیت سازمان ملل و یا هر تحریم فراسرزمینی دیگری، نتوانند از عمل به تعهدات خود شانه خالی کنند و درصورت اجرا نکردن تعهدات خود نیز با جریمه‌های سنگینی مواجه شوند.

قائم مقام وزیر راه و شهرسازی اخیراً از تبدیل پیش قرارداد خرید ۱۱۸ فروند ایرباس به قرارداد نهایی تا یک‌ماه آینده خبر داده و گفته است: مذاکرات برای امضای قرارداد نهایی با ایرباس ادامه دارد و با توجه به پیش‌قرارداد ۵۰۰ صفحه‌ای با این شرکت باید این حجم از قرارداد با جزئیات مطالعه شود.

همانگونه که گفته شد یکی از مسائلی که لازم است در این قرارداد و قراردادهای مشابه، ازجمله همکاری ایران خودرو و پژو، مدنظر قرار بگیرد گنجاندن بندهای ضد تحریمی در این قراردادهاست؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود مسئولین کشور پیش از امضای چنین قراردادهایی به فکر فرجام آن‌ها باشند و چنین بندهایی را در این قراردادها لحاظ نمایند.