همين جاست؛ صداي جوان «زواركش» توجهام را از كوچهي تنگ، تاريك و كثيف به خانهاي قديمي جلب ميكند، خانهاي دو طبقه كه چند دهه از عمرش ميگذرد. با ديدنش حس ميكنم ديوارش خمي ملايم برداشته است.
به خانه كه وارد ميشوم، سقف نمور خانه توي ذوق ميزند و بويي نامطلوب به مشام ميرسد، قسمتهايي از گچ سقف سالن ريخته و آجرهاي سقف ديده ميشود، پارچهاي كهنه با طرحهاي قديمي و شلوغ، نقش در را براي طبقهي اول كه خانوادهاي در آن ساكن است، ايفا ميكند.
به گزارش خبرنگار بخش گردشگري خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) در خراسان رضوي، طبقهي دوم دو اتاق حدود ۱۲ متري دارد با پنجرههاي زهوار در رفتهي چوبي كه نسلشان منقرض شده است و فرشهايي كه از شدت زمخت بودن، دست كمي از سيمان تركخوردهي كف اتاق ندارند. درهاي چوبي كه قفل ندارند و حتا روي هم چفت نميشوند، ديوارهايي كه اثر مرمتهاي بسيار روي آنها ديده ميشود و به نظر ميرسد، با كوچكترين لرزهاي بر سر ساكنانشان خراب شوند؛ اينها خصوصيات سكونتگاهي است كه قرار است چند روزي ميزبان مهمانان امام رضا (ع) باشد.
وقتي از جوان زواركش كه جزييات را در نبود صاحبخانه که معلوم نيست چه کسي است، دربارهي حمام و سرويس بهداشتي و آشپزخانه ميپرسم، به گوشهاي اشاره ميكند و ميگويد: براي همه مشترك است.
حمام، توالت و آشپزخانه براي تمام مسافران كه گاه به سه يا چهار خانواده در يك شب ميرسند، مشترك است! حمامي كوچك و نمور با سقفي كوتاه و آشپزخانهاي كه مزين به اجاق گازي قديمي است و روي موزاييكهاي چرك كف آشپزخانه قرار دارد و توالتي كه ...
و دست آخر، قيمت اتاقها، هر اتاق شبي ۲۵هزار تومان!
اينجا هيچ نشاني از امنيت، بهداشت و آرامش ديده نميشود.
بعد از بيرون آمدن از اين خانه بهسراغ خانههاي ديگري ميروم كه دست كمي از اين خانه ندارد. خانههايي كه خيلي از آنها براي اقامت، مدرك شناسايي نميخواهند، پول همهچيز است حتا هويت.
اينجا را هر كسي و با هر هويتي ميتواند اجاره كند، اسامي افراد در هيچجا ثبت نميشود. گاهي تضميني وجود ندارد كه وسايلت را پس از بازگشت به منزل دوباره ببيني.
به نظر نميرسد اين اماكن غيرمجاز درخور شأن زائران علي بن موسي الرضا (ع) باشند. آيا آبروي شهري كه لقب «پايتخت معنوي ايران» را يدك ميكشد، با اين خانهها نميرود؟
تعداد اين اقامتگاهها كم نيست، بخصوص در بافت فرسودهي اطراف حرم و لابهلاي كوچههاي تنگ و تاريك آن.
در صورتي كه معاون اداره كل ميراث فرهنگي و گردشگري خراسان رضوي از شناسايي ۲۷۰۰ واحد شخصي استيجاري غيرمجاز خبر داد و باز به گفتهي سرپرست اين اداره كل، فقط ۶۰۰ واحد اقامتي مجاز براي زائران، خدمات ارائه ميكنند كه اين يعني تعداد اقامتگاههاي غيرمجاز بيشتر از چهار برابر اقامتگاههاي مجاز است.
اين در حالي است كه مسؤولان وعدههاي متفاوتي را از پلمپ اقامتگاههاي غيرمجاز تا ساخت زائرسراي ارزانقيمت دادهاند كه هيچكدام عملي نشده و در فقط حد حرف باقي مانده است. در اين ميان، زائر سختي ميكشد، بهاي سنگيني ميپردازد و در قبال آن احساس ناامني، اقامتگاه آلوده و بدون بهداشت تحويل ميگيرد.
رعايت نشدن بهداشت، زمينهساز شيوع بيماريهايي ميشود كه علياصغر حسني ـ مدير گروه بهداشت محيط و حرفهيي معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي مشهد ـ در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) در خراسان رضوي، در همين زمينه اظهار كرد: حضور چند خانواده بهطور همزمان در يك محيط با ظرفيت محدود مانند يك خانه، قطعا بر سلامت جسم و روان افراد تأثير منفي ميگذارد.
او دربارهي بيماريهايي كه احتمال شيوع آنها بيشتر است، بيان كرد: استفاده از رختخوابهاي مشترك و مستعمل سبب بروز بيماريهاي پوستي مانند گال و حساسيت ميشود. همچنين حشراتي مانند كنه، شپش و ساس نيز در اين موارد ديده شده است.
حسني افزود: بهدليل ثبت نشدن اينگونه اماكن، اجازهي ورود و بازرسي را نداريم و فقط در صورت دريافت مجوزهاي قانوني ميتوانيم به بازرسي از محل بپردازيم، البته اماكني كه مجوز دارند، در برنامهي بازرسيها قرار دارند و موارد بهداشتي آنها چك ميشود.
آيا نبايد براي خطري كه سلامت زائران را تهديد ميكند، اقدامي فوري و عملي انجام شود؟ اما امري كه نگرانکنندهتر از مسائل بهداشتي است، امنيت اين خانههاست، اين اماکن کمترين امنيت تضمينشده را براي مهمانان ندارند. مسألهاي که وقتي بيشتر خود را نمايان ميکند كه فاجعهاي رخ دهد و شايد ديگر فرصتي براي جبران آن نباشد. بهتر نيست تا پيش از اينكه شاهد وقوع اتفاقهايي تلخ در چنين مكانهايي كه مستعد بروز جرم و فساد هستند، باشيم نسبت به ساماندهي يا پلمپ آنها اقداماتي شود؟
و البته در اين ميان شايد بهترين راه حل راهاندازي هرچه سريعتر اقامتگاههاي ارزانقيمتي است که چندي پيش، کلنگ آن به زمين زده شد، چراکه راهاندازي اين مراکز، نياز زائران را به اقامتگاههاي غيرمجاز کاهش ميدهد.