ماجرای تاخیر پرواز ها و برخی دیگر از مشکلات در جریان سفر های هوایی از یک سو و تعهد نداشتن شرکت های هواپیمایی در زمینه رعایت حقوق مسافر از سوی دیگر، قصه ای است که سر دراز دارد و هر چه رسانه ها گفته اند و مسئولان پاسخ و وعده پیگیری داده اند، تغییری در راستای بهبود آن دیده نمی شود. مانند سلسله تاخیر های طولانی مدت چندین پرواز فرودگاه شهید هاشمی نژاد مشهد در هفته گذشته که نمونه برجسته آن، تاخیر چهار تا هفت ساعته سه پرواز هواپیمایی زاگرس در 24 ساعت بود که دستگاه قضایی را به صدور حکم بازداشت برای مسئول ایستگاه این شرکت در فرودگاه بین المللی مشهد وادار کرد.
آخر هفته، خبری در شبکههای اجتماعی منتشر شد که طبق آن، مدیرعامل شرکت هواپیمایی زاگرس بهدلیل تأخیر پروازهای این شرکت، بازداشت شده است. خبری که بهسرعت مدیرعامل این شرکت آن را تکذیب کرد.
آنطور که شرق گزارش داده، طبق آنچه رخ داده، شخص دستگیرشده، رئیس ایستگاه این شرکت هواپیمایی بوده؛ اما جالب است که این مديرعامل در این ایرلاین، تهدید کرد اگر این روند ادامه داشته باشد پروازهای شرکت هواپیمایی زاگرس در مشهد را متوقف میکند. نکتهای که البته به گفته کارشناسان از بُعد اقتصادی به ضرر این شرکت تمام خواهد شد؛ اما این تمام ماجرا نبود، اظهارات مطرحشده از سوی مدیرعامل شرکت زاگرس، واکنش بازپرس ویژه جرائم فرودگاه شهید هاشمینژاد مشهد را بهدنبال داشت. قاضی اصولیصفار اتفاق رخداده را طور دیگری تشریح میکند. به گفته او روز جمعه با تأخیرهای طولانیمدت شرکت زاگرس، مسافران مشهد- نجف که عمدتا از اتباع عراق بودند، بهدلیل تأخیر و پاسخگونبودن مسئولان و مدیران این شرکت در فرودگاه اغتشاش ایجاد کردند که منجر به برهمخوردن نظم، تخریب اموال دولتی و درگیری فیزیکی با مأموران حفاظت فرودگاه شد، بهطوریکه گیت بسته شد و مسافران پرواز فلای دوبی از ورود به داخل محوطه بازماندند. از طرفی هرچند مدیرعامل این شرکت مدعی شده بود نماینده شرکت هواپیمایی زاگرس با قید وثیقه آزاد شده، بازپرس ویژه آن را رد و تأکید کرد این نماینده به قرار کفالت آزاد شده است و نه وثیقه، دادستانی هم پیرو شکایت مسافران، حقوق آنها را پیگیری خواهد کرد.
پروازهای مشهد را متوقف میکنیم
بهدنبال برخی شایعات درباره دستگیرشدن مدیرعامل زاگرس در فرودگاه مشهد، وی اعلام کرد شخص دستگیرشده رئیس ایستگاه این شرکت هواپیمایی بوده و در صورت ادامه چنین رفتارهایی امکان توقف پروازهای این شرکت هواپیمایی به مشهد وجود خواهد داشت. هوشنگ صدیق، مدیرعامل شرکت زاگرس، به ایسنا گفت: متأسفانه تجربهای که چند ماه قبل در مشهد داشتیم، بار دیگر تکرار شد تا با اقدام انجامشده از سوی مقامات قضائی، مسئول ایستگاه مشهد هواپیمایی زاگرس بازداشت شود. خوشبختانه با پیگیریهایی که انجام دادیم، با تودیع وثیقه ٥٠ میلیونی نماینده زاگرس آزاد شد، اما هنوز ما دلیل این تصمیمها را متوجه نمیشویم. او با بیان اینکه علت بازداشت نماینده این شرکت در مشهد تأخیر پروازهای زاگرس بوده است، مدعی شد: این اقدام در هیچجای دنیا سابقه ندارد که نماینده یک شرکت هواپیمایی بهدلیل تأخیر در پرواز بازداشت شود. حتی متأسفانه در برخوردی عجیب به پای نماینده زاگرس نیز پابند زدهاند و برای ساعتها در بازداشت بوده است. مدیرعامل شرکت زاگرس با بیان اینکه طبق قوانین سازمان هواپیمایی، ایرلاین پس از بالارفتن تأخیر یک پرواز از دو ساعت میتواند نسبت به لغو پرواز اقدام کند، توضیح داد: با وجود اینکه امکان قانونی برای ما وجود داشت و ما میتوانستیم مسافران را برای دریافت مبلغ بلیت خود به آژانسهای مربوطه بفرستیم، اما شرکت زاگرس طبق تعهدات خود تلاش کرد شرایط را برای انجام پرواز در فرودگاه مشهد فراهم کند، اما اینکه بهدلیل انجام پرواز با تأخیر نماینده رسمی شرکت ما در مشهد بازداشت شود، بههیچعنوان قابل قبول نیست.
وی خاطرنشان کرد: پس از این اتفاق در تماسی با سازمان هواپیمایی کشوری رسما به آنها اعلام کردم در صورت تداوم این شرایط، زاگرس پروازهای خود را به مشهد متوقف خواهد کرد و هرچند این سازمان درخواست کرده است که این تصمیم اجرائی نشود و فضا مدیریت شود، اما در صورت تغییرنکردن اوضاع احتمال نهاییشدن این تصمیم وجود خواهد داشت.
تکذیب اظهارات مدیرعامل زاگرس
بازپرس ویژه جرائم فرودگاه شهید هاشمینژاد مشهد با اظهارات مدیرعامل زاگرس موافق نیست. او علاوه بر اینکه به اخلال ایجادشده اشاره کرد، به میزان گفت: بنا به اظهارات وکیل شرکت زاگرس این شرکت بهدلیل بدهی مالی به سازمان هواپیمایی کشور مدتی مجوز پرواز نداشته و مسافران مقصد مشهد- اهواز سه ساعت در فرودگاه سرگردان بودهاند و این موضوع با عدم پاسخگویی مسئولان شرکت همراه بوده است. قاضی اصولیصفار، بازپرس ویژه جرائم فرودگاه شهید هاشمینژاد مشهد، افزود: دراینباره نهایتا با تدبیر مدیرکل فرودگاه و دستور قضائی مجوز از تهران صادر و پرواز پس از چهار ساعت به اهواز انجام شد. بازپرس ویژه فرودگاه شهید هاشمینژاد مشهد با اشاره به شکایات متعدد مسافران از تأخیرهای مکرر شرکت زاگرس به دادسرای مشهد تصریح کرد: درباره وقایع ذکرشده رئیس ایستگاه زاگرس به دادسرا احضار و ضمن تفهیم اتهام با قرار کفالت به زندان معرفی شد. وی گفت: آزادی رئیس ایستگاه شرکت هواپیمایی زاگرس به قرار کفالت بوده است، نه وثیقه و در وقت کشیک دادسرا و با هماهنگی قاضی کشیک با اینجانب قرار کفالت صادر و متهم شب گذشته از زندان آزاد شد.
قاضی اصولیصفار ضمن تکذیب اظهارات متهم مبنی بر قبولنکردن وثیقه از سوی قاضی کشیک به بهانه نبودن پرونده در دادسرا گفت: به علت اینکه در همان وقت کشیک، متهم با قرار کفالت آزاد شده است؛ بنابراین این اظهارات هیچ موضوعیتی ندارد. قاضی اصولیصفار ادامه داد: تأخیر مکرر شرکت هواپیمایی زاگرس موجب نارضایتی مسافران از وضعیت این شرکت شده و به دلیل پاسخگونبودن و دسترسینداشتن به مسئولان شرکت شاکیان به دادسرا مراجعه و طرح دعوا کردند.
راهکار های ثبت شکایت
احتمالا اکثر مسافرانی که در پرواز های خود با تاخیر های طولانی مدت یا ارائه نشدن خدمات مناسب مواجه می شوند، بهترین راه را ماندن در هواپیما و پیاده نشدن، تا زمانی که به حق و حقوق خود برسند، می دانند ولی باید گفت که این کار نه تنها بهترین راه نیست، بلکه بدترین تصمیم ممکن در زمینه رسیدن به حقوقشان است، چرا که بر اساس قانون، مسافر در این صورت مرتکب جرم می شود و همین موضوع باعث ایجاد مشکل برای وی می شود. مسافران در این حالت بهترین کاری که می توانند انجام دهند، دوری از هر گونه تنش و برخورد با مسئولان و کادر پروازی شرکت هواپیمایی و پیگیری موضوع از طریق مراجع قانونی است. این افراد می توانند ضمن شکایت حقوقی در دادگاه صالحه، حقوق خود را از طریق ثبت شکایت الکترونیک در یکی یا تمامی پایگاه های معرفی شده در ادامه متن پیگیری کنند. البته بیان این موارد، صرفا یک پیشنهاد برای تسریع در دسترسی به حقوق مسافران است و به هیچ وجه جنبه تخریبی در زمینه خدماتی که توسط شرکت های هواپیمایی ارائه می شود ندارد.
1- پیگیری از طریق دستگاه قضا
در خصوص پیگیری و انجام شکایت از طریق دستگاه قضا، نیز باید گفت، چندی است که دادستانی در زمینه جرایم فرودگاه ها به صورت ویژه ورود کرده است و در دو شهر تهران و مشهد که دو فرودگاه پرتردد کشور را در خود جای داده اند، واحد های تخصصی پیگیری جرایم فرودگاهی ایجاد شده است. این واحد در تهران در سطح دادسرا به فعالیت می پردازد که به گفته بازپرس ویژه فرودگاه شهید هاشمی نژاد مشهد، این دادسرای ویژه در ناحیه 9 قرار گرفته است. البته این دادسرا در بحث تاخیر ها و برخی مسائل دیگر ورود نمی کند یا اگر هم ورودی صورت گیرد خیلی به ندرت است. (شماره تماس و آدرس ثبت دعاوی کیفری (شکایات) منطقه 7 تهران، دادسرای ناحیه 9 فرودگاه: تهران - فرودگاه مهرآباد - جنب گمرک تلفن: 021- 66886900 و 021- 44671124)
براساس گفته های قاضی اصولی صفار، در مشهد نیز به دستور دادستان مرکز خراسان رضوی، بازپرسی تحت عنوان بازپرس ویژه رسیدگی به جرایم فرودگاه شهید هاشمی نژاد تعیین شده که در شعبه 410 دادسرای عمومی و انقلاب مشهد مستقر است. وی می افزاید: مسافران پرواز های خروجی از مشهد، در صورت بروز هر گونه مشکلی در زمینه تاخیر های طولانی مدت و همچنین عمل نکردن هر یک از شرکت های هواپیمایی به تعهدات خود مبنی بر رعایت حقوق مسافران و ارائه خدمات براساس دستورالعمل مذکور، می توانند به دو روش مراجعه حضوری و همچنین ارسال پیامک به سامانه پیامکی ارتباط با بازپرس ویژه رسیدگی به جرایم فرودگاه شهیدهاشمی نژاد به شماره 300015757 به ثبت شکایت خود اقدام کنند. مسافران در پیامک ارسالی خود باید به مواردی از جمله شماره و شرکت هواپیمایی پرواز و همچنین مقصد پرواز، مشخصات خود و شرح اجمالی واقعه اشاره کنند.
2- پیگیری از طریق رابط شرکت هواپیمایی در سازمان هواپیمایی کشوری
حال جدای از امکان پیگیری موضوع از طریق دستگاه قضا که با توجه به محدودیت های موجود تنها درباره پرواز های خروجی از دو شهر تهران و مشهد به صورت ویژه وجود دارد ،مسافران از روش های دیگری هم می توانند به ثبت شکایت اقدام کنند که در مرحله اول، می توانند با تماس با رابط شرکت هواپیمایی در سازمان هواپیمایی کشوری- که شماره و نام رابط تمامی این شرکت ها در مطلب ذکر شده است- موضوع را مطرح و برای رسیدن به حق خود اقدام کنند، حال چنانچه از این راه موفق به اخذ حقوق خود نشدند، می توانند روند پیگیری را از طریق زیر ادامه دهند.
3- ثبت شکایت در سایت سازمان هواپیمایی کشوری
ابتدا می توانید فرم شکایت از شرکت هواپیمایی را در سایت سازمان هواپیمایی کشوری تکمیل کنید، البته توصیه می شود قبل از تکمیل آن، شروط و الزامات شکایت را در این سامانه مطالعه کنید.
4-ثبت شکایت در سامانه «شهراه»
در صورتی که از این پیگیری جواب قانع کننده ای دریافت نکردید، روند پیگیری را از مرجع ذی صلاح دیگری پیگیری کنید که آن مرجع وزارت راه و شهر سازی است. شما می توانید فرم سامانه«شهراه» وزارت راه و شهر سازی (گزارش های شهروندی) را در این خصوص تکمیل کنید تا موضوع توسط کارشناسان و بازرسان این وزارت خانه نیز پیگیری شود.
5- ثبت شکایت در سایت سازمان بازرسی
باز هم اگر جواب قانع کننده ای دریافت نکردید، ناامید نشوید و راه را ادامه دهید و به سایت سازمان بازرسی کل کشور مراجعه و فرم شکایتی هم در این سایت تکمیل کنید، ناگفته نماند که در جریان ثبت شکایت در این حوزه، مصداق شکایت باید با حوزه فعالیتی سازمان بازرسی تطابق داشته باشد که در این زمینه نیز توصیه می شود باید ها و نباید های شکایت را در این سایت پیش از تکمیل فرم مطالعه کنید.
6- ثبت شکایت در مرکز ارتباطات مردمی ریاست جمهوری
در صورتی که جواب قانع کننده ای دریافت نکردید، لطفا خسته نشوید و روند پیگیری را با تکمیل فرم شکایت مرکز ارتباطات مردمی ریاست جمهوری ادامه دهید.
7- ثبت شکایت در مرکز ارتباطات مردمی کمیسیون اصل 90 مجلس
باز هم اگر جواب قانع کننده ای دریافت نکردید، به سراغ نمایندگانمان در مجلس شورای اسلامی بروید و با تکمیل فرم شکایت مرکز ارتباطات مردمی کمیسیون اصل 90 مجلس، شکایت خود را ثبت کنید. (شکایت انجام گرفته در این قسمت بهتر است به صورت جمعی باشد و علاوه بر درخواست خاص، اصلاح یا تغییر قوانین را هم می تواند شامل شود.)
برای ثبت و پیگیری شکایت به این نکات نیز توجه داشته باشید:
1. در کشور حدود 40 مرجع ثبت شکایت (نهاد های نظارتی و قانونی در موضوعات مختلف) وجود دارد که می توان از طریق هر کدام از آن ها (درصورت مرتبط بودن موضوع به آن نهاد) موضوع را پیگیری کرد و مواردی که ذکر شد، تنها نهادهای اصلی در این زمینه بودند.
2. در صورت تمایل به ثبت شکایت، توصیه می شود، ثبت شکایات را به صورت مرحله ای پیگیری و از ثبت یک باره شکایات در سامانه های مختلف پرهیز کنید.
3. حتما پیش از ثبت شکایت، نکات و باید ها و نباید های آن را در هر یک از سامانه های ثبت شکایت مطالعه کنید تا مسئولان رسیدگی به شکایات، بتوانند به بهترین وجه برای پیگیری شکایت شما اقدام کنند.
4. پیشنهاد می شود در صورت ثبت شکایت، کار خود را در نیمه راه، رها نکنید و تا حصول نتیجه) آن را دنبال کنید.
5. روند ذکر شده برای کلیه شرکت های هواپیمایی، قابل پیگیری بوده و قانونی است.