داخلی صفحه اجتماعی آرشيو خبر

۵

اکوتوریسم ابزار قوی برای رقابت اقتصادی

بخش اجتماعی الف، 6 فروردین 96

ایسنا نوشت: در میان اجزای مختلف گردشگری، اکوتوریسم از رشد قابل توجه و روزافزونی برخوردار است و ابزاری مهم برای توسعه‌ی پایدار محسوب می‌شود. با میلیاردها دلار درآمد سالانه، اکوتوریسم صنعتی واقعی است که پتانسیل بالایی برای رقابت اقتصادی ایجاد می‌کند.

توریسم در جهان صنعتی امروز به سرعت در حال رشد است و به عنوان منبع درآمدی مهم برای بسیاری از کشورهای در حال توسعه محسوب می‌شود. سازمان جهانی گردشگری میانگین نرخ رشد عایدات حاصل از توریسم بین‌المللی را در فاصله‌ سال‌های ۱۹۸۸ و ۱۹۹۷میلادی ۹ درصد اعلام کرده است. تعداد گردشگران بین‌المللی در سال ۱۹۹۱ به ۶۶۴ میلیون نفر، یعنی حدود ۱۰ درصد از جمعیت جهان رسید.

انتظار می‌رود تعداد گردشگران بین‌المللی در سال ۲۰۱۰ به یک میلیارد نفر بالغ شود. اهمیت گردشگری در پیشرفت اقتصادی موجب جلب توجه بسیاری از کشورها به این پدیده شده است. در همین حال رشد جهانی گردشگری تهدیدی جدی برای تنوع زیستی و فرهنگی به شمار می‌آید.

در میان اجزای مختلف گردشگری، اکوتوریسم از رشد قابل توجه و روزافزونی برخوردار است و ابزاری مهم برای توسعه‌ی پایدار محسوب می‌شود. با میلیاردها دلار درآمد سالانه، اکوتوریسم صنعتی واقعی است که پتانسیل بالایی برای رقابت اقتصادی ایجاد می‌کند. به علاوه، اکوتوریسم در اغلب موارد به شکلی متفاوت از سایر بخش‌های گردشگری عمل می‌کند، زیرا این شاخه از توریسم، مزایای توسعه‌ی پایدار از جمله حفاظت از منابع طبیعی، آموزش بازدیدکنندگان درباره‌ مقوله پایداری و کسب سود توسط مردم بومی را نیز داراست.

تحقیقات درباره وضعیت بازار نشان می‌دهد که گردشگران طبیعی بیشتر علاقمند به مناطق بکر و محیط‌های دست نخورده هستند. بر اساس نتایج پنجمین نشست اعضای کنوانسیون تنوع زیستی، اکوتوریسم نقش ویژه‌ای در آموزش گردشگران درباره ارزش محیط زیست سالم و تنوع زیستی دارد. از سوی دیگر، برنامه ریزی صحیح و مدیریت توسعه اکوتوریسم امری حیاتی است، در غیر این صورت اکوتوریسم خود تهدیدی برای تنوع زیستی و آنچه خود به آن وابسته است، خواهد بود.

در طول ۱۰ سال گذشته پروژه‌های الهام گرفته از اکوتوریسم که در ابعاد کوچک و با تاثیرات مخرب کم انجام می‌شوند در مناطق حساس از نظر طبیعی و فرهنگی بسیار موفق بودند. هر چند این روش‌ها بر بازار گردشگری تاثیر گذاشته‌اند اما نمی‌توانند صنعت توریسم را به طور کامل دگرگون کنند. از طرف دیگر، روش‌های به کار گرفته شده در اکوتوریسم مدل‌های مناسبی برای همه انواع توریسم نیز نیستند.

مانند سایر انواع توریسم پایدار، اکوتوریسم هم مقوله‌ای متنوع است و هر سال با تکنیک‌ها و روش‌های جدیدی مطرح می‌شود. گروه‌های مختلف سرمایه گذاران باید در اجرای اکوتوریسم مشارکت کنند، از جمله سرمایه گذاران خصوصی، دولتی، سازمان‌های غیر دولتی و جوامع محلی. سرمایه گذاران باید مسوولانه و مطابق با دستورالعمل‌ها، گواهینامه‌ها و مقررات، گردشگران را هدایت کنند. مردم بومی باید برای سرمایه گذاری در مدیریت اکوتوریسم آمادگی داشته باشند، در غیر این صورت آنها منابع طبیعی و فرهنگی خود را به خطر خواهند انداخت و در نهایت موقعیت خود را در بازار بین المللی که به سرعت در حال رشد است، از دست خواهند داد.

از آنجا که جوامع محلی وابسته به سرمایه اصلی اکوتوریسم، یعنی منابع طبیعی‌اند، خطرات ناشی از این صنعت نیز آنان را بیش از سایرین تهدید می‌کند. در حالی که پدیده جهانی شدن، کنترل اقتصاد محلی را به شدت دشوار کرده است، اکوتوریسم در پی تغییر این روند با تاکید بر نقش اساسی مالکان تجارت‌های محلی و جوامع بومی است. فرصت‌های موجود برای مشارکت جوامع محلی در توریسم، نگاه‌ها را به خود معطوف داشته و توقعات را بالا برده است، در حالیکه عدم دقت و آمادگی کافی در عمل می‌تواند مشکلات زیادی به بار آورد. مردم بومی باید علاوه بر این که از اثرات توسعه‌ی گردشگری در منطقه آگاهی می‌یابند از اشاعه آن رضایت کامل خود را ابراز کنند.

استانداردهای جدیدی برای صنعت گردشگری بر مبنای مفاهیم و اصول اکوتوریسم تعریف و تبیین شده است که همچنان در حال تکمیل شدن است. بسیاری از این قواعد نیاز به بررسی و بازبینی هنگام اجرا دارند. هنگامی که پاسخ برخی سوالات در میدان عمل پیدا می‌شود، باید ترتیبی اتخاذ گردد تا نتایج جدید به سرعت در اختیار دیگر دست اندر کاران قرار گیرد. این سند مقدمه مختصری از اکوتوریسم ارائه داده است و با نگاهی به پیشرفت‌های حاصل در دهه گذشته، آنچه را که برای پایداری اکوتوریسم در آینده مورد نیاز است،‌ عرضه کرده است. همچنین سعی شده تا این گزارش از نظر ساختار به شکل علمی طراحی شود.