نظر منتشر شده
۲۳
توصيه به ديگران
 
کد مطلب: 273640
اختلال در فرآیند تصمیم‌سازی در پرونده هسته‌ای
عبدالمطهر محمدخانی*، 9 خرداد 94
تاریخ انتشار : يکشنبه ۱۰ خرداد ۱۳۹۴ ساعت ۰۸:۱۵
مذاکرات ۱۳ ساله کشورمان در موضوع هسته ای را با ملاکهای مختلفی می‌توان به ادوار مختلف تقسیم کرد. از منظر تغییر مسئولان و تیم مذاکرات، سیاست ها، تاکتیک های مذاکراتی و حتی ادوار ریاست جمهوری می‌توان دوره های مختلفی را از هم متمایز و نامگذاری کرد. اما در این نوشتار می‌خواهم از یک منظر متفاوت همه این ۱۳ سال را به دو قسمت کاملا متمایز دسته‌بندی کنم. دوره اول از ابتدای مذاکرات در سال ۱۳۸۱ تا انتشار بیانیه لوزان در فروردین ۱۳۹۴ و دوره دوم از فردای انتشار بیانیه لوزان تاکنون. نگارنده معتقد است شرایط پس از توافق لوزان یک تفاوت جدی و تاثیرگذار با همه ماهها و سالهای قبل خود دارد و آن نقصی است که برای اولین بار در فرآیند تصمیم‌سازی نظام درباره مذاکرات هسته ای رخ داده است.

به نمودار زیر توجه کنید:

رهبر انقلاب(فرمانده کل قوا) ↔ شورای هسته‌ای ↔ رئیس جمهور(رئیس شورای عالی امنیت ملی) ↔ شورای عالی امنیت ملی ↔ وزارت امورخارجه ↔ تیم مذاکره کننده

فرآیند تصمیم‌سازی و تصمیم گیری نظام در پرونده هسته‌ای همیشه اینگونه بوده که سیاست های کلان با مشورت شورای هسته‌ای از سوی رهبر معظم انقلاب ابلاغ و توسط رئیس جمهور و در تعامل با شورای عالی امنیت ملی به وزارت امورخارجه و تیم مذاکره کننده منتقل و توسط آنان اجرایی می‌شده است. البته این فرآیند در تمام ۱۳ سال گذشته به همین منوال نبوده و گاهی بخشی به صورت نسبی نقش کمرنگ تر و یا پررنگ تری را در فرآیند ایفا کرده است. به عنوان نمونه در دوره دوم آقای احمدی نژاد نقش شورای عالی امنیت ملی و دبیرخانه آن بسیار پررنگ و نقش وزارت امورخارجه بسیار کمرنگ شده بود که در دوره ریاست جمهوری آقای روحانی عکس آن را شاهد هستیم.

این فرآیند در تمام ۱۳ سال گذشته علی رغم تمام اختلافات پیدا و پنهان در میان اجزای آن که حاصل تغییرات در دولتها، افراد، اولویت‌ها ، نگاه‌ها و روش‌های مذاکراتی بوده، در هر صورت با رعایت چارچوب ها و الزامات تصمیم‌سازی و هم چنین ساختارهای مبنایی نظام کار خود را پیش برده و به یک سرانجام واحد و البته مشخص رسیده است.

چه آنجا که رئیس دولت اصلاحات شاید علی رغم میل باطنی خود تن به باز کردن پلمپ تاسیسات و از سرگیری فعالیت های هسته ی کشورمان می دهد، چه آنجا که آقای جلیلی پیشنهاد اراده شده به طرف غربی برای خروج مواد ۲۰ درصد را اصلاح می کند، چه در آن زمان که آقای احمدی نژاد در مصاحبه با خبرنگاران با کنایه خود را برکنار از فرآیند تصمیم سازی معرفی می کند و حتی آنجایی که آقای ظریف علی رغم تاکیدات قبلی درباره توافق دومرحله ای اشکال کار را با تنزل توافق سیاسی به یک بیانیه مطبوعاتی مرتفع می کند؛ در همه این موارد در انتهای این فرآیند مجریان و دست اندرکاران پرونده به صورت علنی با اتخاذ تصمیم و روش واحد به کار خود ادامه داده اند.

نگارنده معتقد است این رویه مرسوم در همه ۱۳ سال گذشته در دو ماه اخیر دچار تغییر معناداری شده است. برای توجیه منطقی این دسته بندی و مشخص کردن این وجه تمایز کافی است به اتفاقات و تحولات مرتبط با بیاینه لوزان و رخدادهای پس از آن دقت کنید.

رهبر حکیم انقلاب در تمام اظهار نظرها و موضع گیریهای خود پس از بیانیه لوزان تاکنون، لحن تندتری نسبت به مخاطرات مذاکرات پیدا کرده و با حرارت بسیار بیشتری نسبت به فریب کاری دشمن ابراز نگرانی می کنند. از این بالاتر رهبری برای اولین بار در همه این سالها «اصل مذاکره» را در خطر می بینند و به صراحت ادامه مذاکرات زیر سایه تهدید را ناپسند اعلام می‌کنند. از آن سو تهدیدات دشمن را نیز با تندترین و قاطع ترین بیان و لحن و با استفاده از تندترین کلمات ممکن پاسخ می گویند. از آن سو تیم مذاکره کننده را نیز تاحدود زیادی تایید و همگان را توصیه به اعتماد و متنقدان را توصیه به خویشتن داری در مقابل تیم می کنند.

ریشه و دلیل تغییر محسوس ادبیات و لحن رهبر انقلاب در چیست؟ یک پاسخ ساده و البته گمراه کننده این است که ایشان نسبت به تیم مذاکراه کننده بدبین شده و اعتماد خود را از دست داده اند. نگاه به بیانات رهبری و دقت در مشی و مرام ایشان در همه سالها و بلکه دهه های گذشته نشانگر این واقعیت است که شیوه رهبری همواره مطالبه حداکثری از مسئولان امر و در عین حال اعتماد به ساختار، فرآیند و البته قاطبه کارگزاران است. سخنان رهبری بعد از بیانیه لوزان هم همین امر را تصدیق می کند.

حالا یکبار دیگر به نمودار دقت کنید. رهبر انقلاب، شورای عالی امنیت ملی، وزارت امورخارجه و کلیت تیم مذاکره کننده در رفتارها، سیاست ها و اهداف تغییری نکرده است. پس فارغ از تحولات خارجی و تغییر لحن محسوس آمریکایی ها چه عامل دیگری می تواند این تغییر را در داخل کشور در درون این فرآیند توجیه کند.

حالا یک فلاش بک به کارزار انتخاباتی سال ۹۲ و سخنرانی ها و اعلام موضع های کاندیداهای انتخاباتی بزنید و آقای رئیس جمهور را در قامت یک کاندیدای پرشور انتخاباتی به یاد بیاورید. آقای روحانی به صراحت و به کرار در آن دوران گفت که برای تغییر در معادله هسته ای و حل پرونده پیچیده ما و غرب به میدان آمده و راه آن را در گفتگو با کدخدا به جای اروپایی ها می بیند. حتما خاطرتان هست، تنها یکی از کاندیداهای انتخاباتی بود که به نوعی کندی حرکت چرخ اقتصاد را به شتاب حرکت سانتریفیوژها نسبت داد و حل مشکل اقتصاد ایران را با استفاده از دیپلماسی امکان پذیر دانست.

حالا با یادآوری شعارها، مواضع و تبلیغات انتخاباتی کاندیدای پیروز انتخابات ۹۲ راحت تر می توان فرآیند تصمیم سازی در پرونده هسته ای را بررسی و اختلال احتمالی در آن را تشخیص داد. کاندیدای پیروز انتخابات ۹۲ که تنها به امید حل مشکل هسته ای از راه انعطاف و تعامل با غرب پا به میدان رقابت گذاشته بود و همه مشکلات اقتصادی کشور را ناشی از تندروی ۸ سال پیش از خود در عرصه سیاست خارجی ارزیابی می کرد حالا با وضعیت ویژه ای مواجه شده است. او رئیس دولتی است که تنها با یک نقشه وارد میدان شده و در صورت عدم توفیق در مذاکرات نقشه جایگزینی را برای این شرایط آماده نکرده است. چه بسا اساسا اعتقادی به روش جایگزین نداشته و حقیقتا یگانه راه حل اداره کشور را در میانه میز لرزان مذاکرات می بیند. بنابراین هیچ راهی جز افزایش فشار بر تیم مذاکره کننده برای انعطاف بیشتر و بالابردن احتمال توافق ندارد. عبارت جنجال برانگیز «هر توافقی بهتر از توافق نکردن است» را که در خاطرتان هست.

تیم مذاکره کننده این روزها شرایط سختی را می گذراند. فشار افکارعمومی و وجدانی که او را در برابر تاریخ ایران و تشیع برای انجام یک توافق خوب و مقاومت در برابر تحمیل یک توافق بد از سوی غرب مسئول می داند از یکسو و دولتی که همه برنامه های خود برای اداره کشور را در انتظار یک توافق به ماهو توافق متوقف کرده در سوی دیگر اوست.

از این منظر رمز هشدارهای دلسوزانه و البته قاطع رهبری را باید در همین زمینه ارزیابی کرد. رهبری نه از باب بی اعتمادی به تیم مذاکره کننده و نه از روی تغییر ناگهانی راهبرد دیپلماسی کشور، بلکه برای خنثی کردن فشار بیش از تحمل برخی از دولتمردان بر روی دیپلمات ها برای رسیدن به توافق با هر قیمتی، فریاد می زند. در حقیقت رهبری برای جبران اختلال پیش آمده در فرآیند تصمیم سازی در پرونده هسته ای است که روش خود در ورود به مسئله را تغییر داده است.سوگوارانه باید گفت، همه این مصائب از آن رو است که کلید آقای رئیس جمهور تنها برای یک قفل طراحی شده است.
منبع: هفته نامه مثلث
 
allameh
۱۳۹۴-۰۳-۱۰ ۰۸:۴۷:۱۰
کاملا صحیح است.
این دولت به هر قیمتی می خواهد توافق کند.
من یک شهروند عادی ایرانی نمی پذیرم (2928113) (alef-13)
 
۱۳۹۴-۰۳-۱۰ ۱۲:۳۴:۱۹
تو نپذیر تو در اقلیت هستی اکثریت مردم خواهان توقف تحریم ها حتی با توقف کامل غنی سازی هستند و با همه پرسی عمومی این امر ثابت می شود و کلا انرژی هسته ای بدرد کشور زلزله خیز ایران نمی خورد و انرژی خورشید و باد بهترین انرژی و پاکترین انرژی هست (2928766) (alef-13)
 
شهروند درجه 2
۱۳۹۴-۰۳-۱۰ ۱۳:۵۷:۵۵
من به عنوان يك معلم وشهروندي درجه 2 نظر شما را قبول ندارم و حركت دولت را تاييد ميكنم . الف هم كه منتشر نميكنه (2929056) (alef-13)
 
۱۳۹۴-۰۳-۱۰ ۰۸:۵۸:۴۷
اگر خدای ناکرده به جای توکل بر خدا و فشردن دست خدا (که یدالله فوق ایدیهم) دست آمریکا و متحدانشان را برای لغو تحریم‌ها بفشاریم و به دشمن خدا و دشمنان کشور اعتماد کنیم. نتیجه آن فشار بیشتر تحریم‌ها از سوی دشمنان خواهد بود. (2928135) (alef-13)
 
۱۳۹۴-۰۳-۱۰ ۰۸:۵۹:۲۸
ما حاضریم رو در رو و در هر کجا با آمریکا مبارزه کنیم اما اسیر تعامل دیپلماتیک پوچ و بیهوده با آنها نشویم. چرا دولت تمام هم و غم خود را معطوف به مذاکرات و نتیجه آن نموده است؟ (2928139) (alef-13)
 
۱۳۹۴-۰۳-۱۰ ۱۱:۱۳:۱۹
شما نیز مثل من ؛ فقط یک نفری و یک رای داری . (2928472) (alef-13)
 
۱۳۹۴-۰۳-۱۰ ۰۸:۵۹:۳۹
می‌گویند خرمشهرهای اقتصادی و تحریمی را باید آزاد کنیم! الان مهم‌ترین نقطه قوت و استراتژیک کشور را که به خاطر امنیت پدافندی مورد بغض دشمن بوده یعنی مرکز غنی‌سازی فردو را به غل و زنجیر کشیده‌اند. اول آن را آزاد کنید. (2928140) (alef-13)
 
فرهنگ پرور
۱۳۹۴-۰۳-۱۰ ۰۹:۰۵:۳۳
اقای محمدخانی چرا سعی دارید، دولت را دشمن و خائن به ملت که برای رسیدن به هدفهای خودش حاضر به هر سازشی میباشد نشان دهید، چرا سعی دارید بگوئید تائید رهبری بر تیم مذاکره کننده و وزیر خارجه جدای از اختلاف دولت و مقام معظم رهبری است، چرا سعی دارید کشور را در دو جبهه قرار دهید، چرا میخواهید تغییر رفتار خارجی ها و موضع گیری های متناقض آنها را در تندتر شدن مواضع رهبر بی تاثیر نشان دهید و لبه تیز آن را متوجه دولت کنید، بر اساس الگوریتم رسم شده ی ود شما مگر وزارت خارجه از طریق دولت با مقام معظم رهبری ارتباط پیدا نمیکند، مگر مقام معظم رهبری بارها بر همدلی و هم زبانی تاکید نکرده اند؛ برعکس سخن شما من فکر میکنم این شما هستید که تغییر کرده اید و چون به ایام انتخابات نزدیک میشویم سعی داشته اید به راه های مختلف که یکی از آنها همین مقاله است ویا یک نمونه دیگر آن برنامه ثریا در شبکه یک و برنامه های دیگر کشور را به فضای دوقطبی ببرید تا همچون سالهای گذشته از فضای دو قطبی جامعه کمال بهره برداری سیاسی را انجام دهید ولی خوشبختانه رهبری و تیم مذاکره کننده تا به حال به بهترین شکل ممکن مانع این تفرقه در جامعه شده اند، امیدوارم خدا همه ما را به راه راست هدایت کند. (2928150) (alef-13)
 
ایران
۱۳۹۴-۰۳-۱۰ ۰۹:۱۳:۱۳
عالی بود حرف دل مردم را زدی (2928169) (alef-3)
 
۱۳۹۴-۰۳-۱۰ ۱۰:۵۸:۱۷
اکثر این فشارها رو جبهه پایداری سازماندهی و هماهنگ میکنه (2928416) (alef-13)
 
۱۳۹۴-۰۳-۱۰ ۱۲:۵۶:۳۵
مردم؟ 4 میلیون نفر؟ 77 میلیون نفر؟ (2928837) (alef-13)
 
۱۳۹۴-۰۳-۱۰ ۰۹:۱۴:۳۰
پس طبق این مقاله مشکل تفکر اقای روحانی است . منهم موافقم ولی میخواستم یک جمله به ان اضافه کنم . مشکل اقای روحانی و فرهنگ راحت طلبی بسیاری از ما ایرانیان است . (2928173) (alef-13)
 
رضا
۱۳۹۴-۰۳-۱۰ ۱۰:۲۸:۳۵
به نظر من اگر دولت دستشو جلوی غرب باز نمی کرد واقعا الان موفق تر بود (2928319) (alef-13)
 
فرهنگ
۱۳۹۴-۰۳-۱۰ ۱۰:۳۶:۰۱
همچنان که ما ملتی هستیم که بیشتر تمایل به رنگ سفید وسیاه داریم تا رنگ خاکستری ،در بیان دیدگاه های خود نیز دچار افراط وتفریط می شویم .عده ای با شعارهای هیجانی همه را به مبارزه می خوانند وکشور را در برابر قدرتها ی دنیا قرار می دهند .عده ای هم حل همه ی مشکلات را در یک چیز می دانند .اما تعادل وحد اوسط راه گشای مشکلات کشور است .تعامل با دنیا وخنثی کردن تبلیغات دشمنانی که مسلط بر ابزار تبلیغاتی هستند در کنار توجه به توانمندی داخلی .چه ایرادی دارد ما به دنیا ثابت کنیم طرفدار صلحیم نه جنگ ؟چه لزومی دارد با عبارات خشن آب به آسیاب دشمنان بریزیم که :ای مردم دنیا !ببینید این منطق مردم ایران است ؟نباید توجه به دیگری مارا از توجه به اصل دیگر غافل کند . (2928341) (alef-13)
 
هدایت
۱۳۹۴-۰۳-۱۰ ۱۰:۴۰:۳۸
کلید آقای رئیس جمهور تنها برای یک قفل طراحی شده است

فقط امیدوارم که کلید ایشون توی این قفل نشکنه (2928355) (alef-13)
 
۱۳۹۴-۰۳-۱۰ ۱۰:۴۶:۱۵
مطمعنی فشار افکار عمومی بر آقای ظریف به حهت توافق نکردنه . این افکار عمومییا ملت یا ملت شهید پرور یا ملت همیشه در صحنه فقط بازیچه ای شده دست دوستان اصول گرا که همیشه تفصیر به رای خودشون میکنن!! (2928376) (alef-13)
 
۱۳۹۴-۰۳-۱۰ ۱۰:۵۷:۴۸
اگر همه پرسی در مورد مساله هسته ای صورت پذیرد نظر مردم مشخص میشود و این بحثها از بین خواهد رفت .الان یک سری افراد هستند مخالف مذاکره اند و یک سری موافق
خوب ما اگر همه پرسی برگزار کنیم و جواب مردم نه باشد مذاکرات کنار گذاشته میشود و خیال همه راحت میشود و اگر پاسخ و رای مردم هم اری باشد مذاکرات ادامه می یابد و دولت با فراغ بال مذاکره خواهد کرد لذا من اکیدا پیشنهاد میکنم دولت همه پرسی انجام دهد.
اگر توافق بشود قطعا عده ای هستند که توافق را زیر سوال میبرند که توافق بدیه و...و اگر توافق هم نشود باز همون عده دولت را زیر سوال میبرند که شما شکست خوردی و...اما همه پرسی به این مساله کمک خواهد کرد. (2928413) (alef-13)
 
۱۳۹۴-۰۳-۱۰ ۱۱:۴۳:۰۲
توافق هسته ای حق مسلم ماست (2928579) (alef-13)
 
۱۳۹۴-۰۳-۱۰ ۱۱:۴۸:۳۵
فشار افکارعمومی نيست و فشار شما و پايداري هاست كه در انتخابات راي نياوردندو حالا اينگونه به انتقام مي گيرند
آقا جان انصاف خوب چيزي است، نيست؟ (2928609) (alef-13)
 
۱۳۹۴-۰۳-۱۰ ۱۱:۵۳:۲۰
رئیس جمهور بالاترین مقام اجرایی کشور و رئیس شورای عالی امنیت ملیه

این "شورای هسته‌ای" دیگه یه ??? (2928623) (alef-13)
 
۱۳۹۴-۰۳-۱۰ ۱۲:۱۷:۳۵
هنوز عده‌اي در داخل چوب لاي چرخ مذاکرات هسته‌اي مي‌نهند و گروهي هستند که منافع شان در ادامه تحريم‌ها است. (2928717) (alef-13)
 
۱۳۹۴-۰۳-۱۰ ۱۲:۲۵:۴۸
اگر نظر مردم را بخواهيد ، آنها يكبار در سال 92 نظرشان را اعلام كردند ، حالا هم مي توان درباره آن همه پرسي برگزار كرد ،

اما اگر شرايط بعد از لوزان فرق كرده به خاطر اين است كه براي اولين بار در حال نزديك شدن به نتيجه نهايي هستيم .
و حساسيت ها بيشتر شده است .

يگانه راه برون رفت از مشكلات اقتصادي ، توليد است ، توليد ، تجهيزات و سرمايه مي خواهد و هر دو در خارج از كشور هستند .

ضمنا" بايد درك كنيم ، اهميت پرونده هسته اي نسبت به دوسال گذشته بسيار كاهش يافته چون هم اكنون به طور مستقيم در خطر درگيري نظامي بي پايان قرار داريم و اولويت ما بايد رفع تحريم ها و تجهيز نيروهاي نظامي باشد .

ما براي آماده شدن در رويارويي نظامي ، موضوع هسته اي را از سرمان باز كنيم (2928733) (alef-13)
 
زهرا
۱۳۹۴-۰۳-۱۰ ۱۲:۴۴:۱۰
با سلام. البته یک کوچولو آقای عراقچی هم به این نکته اشاره کردند . به هر حال مقاله ی خوبی بود حرف دل ما را زد. (2928794) (alef-13)
 


نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.