کد مطلب: 208844
آیا ترمز هدفمندی کشیده می شود؟
بخش تعاملی الف - کسری شادمان
اشاره: مطلبی که می خوانید از سری یادداشت های بینندگان الف است و انتشار آن الزاما به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست. بینندگان الف می توانند با ارسال یادداشت خود، مطلب ذیل را تایید یا نقد کنند.
تاریخ انتشار : سه شنبه ۲۶ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۱۷:۱۶
با گذشت دو دهه از جنگ تحمیلی و شروع طرح‌های اصلاحات اقتصادی، بحث هدفمندی یارانه‌ها برای مدت‌ها روی زمین ماند و نه دولت سازندگی و نه دولت اصلاحات علاقه‌ای به پذیرش ریسک شروع این طرح نداشتند.
احمدی نژاد اما در تاريخ ۲۷ آذر ۱۳۸۹، با حضور در تلويزيون، آغاز اجراي قانون هدفمند کردن يارانه‌ها را رسماً اعلام کرد. او گفت که از صبح روز ۲۸ آذر، حامل‌هاي انرژي، آب و نان در سراسر ايران با بهاي جديد ارائه خواهند شد. در اولين مرحله واريز يارانه نقدي به حساب خانوارها، با پرداخت ۴۰ هزار و پانصد تومان به ازاي هر نفر در ماه، در مجموع ۴ هزار و هشتصد ميليارد تومان به حساب‌ها واريز شد. بعد از آن دولت ۴۵۰۰ تومان بابت يارانه نان به هر نفر اضافه کرد، مبلغي که تا الان هر ماهه به هر نفر پرداخت مي‌شود.
قرار بود با اجراي اين طرح از هدر رفتن منابع اقتصادي و توزيع ناعادلانه يارانه‌ها جلوگيري شود. با اجراي آن بازده اقتصادي جامعه بهبود يابد، از افزايش بي‌رويه مصرف سوخت جلوگيري شود، با تحريمهاي غرب مقابله شود، به وضعيت اقشار کم بضاعت جامعه رسيدگي شود و فاصله طبقاتي در ايران از ميان برود . احمدي نژاد در آن زمان به صراحت گفت که با اجراي اين طرح هدفمندي، تورم بالا نمي‌رود و وضع اقتصادي مردم به مراتب بهتر خواهد شد و محمدرضا رحيمي‌معاون وي نيز اعلام کرد که « با اجراي هدفمندي يارانه‌ها هيچ فقيري در كشور نخواهيم داشت».
خوشه بندی و سایر طرح های شناسایی پر درآمدها از کم درآمدها به شکست انجامید و همه ۷۵ میلیون ایرانی به طور یکسان یارانه بگیر دولت شدند، حتی مرده ها و افغانی ها هم از این موهبت بهرمند شدند!
هر چه زمان می گذشت، از منتقدان اجرای طرح هدفمندی کم می شدند اما بر تعداد مخالفان نحوه اجرای آن را روز به روز افزوده می شد، منتقدان آن را توزیع فقر می دانستند و می گفتند اداره کشور به شیوه کمیته امدادی جواب نمی دهد. برخی ها هم آن را هدر مندی می دانستند تا هدفمندی! و حتی بعضی پا را فراتر نهاده و آن را دروغ بزرگ اقتصاد می خواندند و در مجلس قسم یاد می کردند که این طرح شکست می خورد! گروهی نیز نحوه اجرای طرح هدفمندی را مثل آمپولی می دانستند که به جای تزریق به پای بیمار به زبانش تزریق شده بود! بسیاری از فکاهان برای این موضوع، جک ها ساختند، مثل این یکی؛ اطلاعیه شیطان: تا میتوانید گناه کنید به علت مبلغ بالای قبض، گاز جهنم قطع شده از آتش خبری نیست!
اما موافقان، آن را بزرگترین دستاورد احمدی نژاد می دانستند و از این که او شهامت اجرای آن را پیدا کرده بود به وی نمره ۲۰ می دادند. برخی نیز می گفتند، آقای احمدی نژاد معجزه کرد در این زمینه اسمش در تاریخ می ماند.
خطر معتاد شدن جامعه به این پول و جا باز کردن آن در سبد درآمدی خانوار، افزایش پایه پولی کشور، افزایش تورم و بیکاری و... ذهن اقتصاددانان را به خود مشغول کرد و آثار زیان بار این نوع اجرای طرح ، از چشم منتقدان و صاحبنظران دور نمانده بود. به طوری که مي‌توان ادعا کرد، کارشناسان اقتصادی و اجتماعی سه شیفت به پیامدهای محتمل توزیع این گونه پول در کشور هشدار می دادند ولی متاسفانه همه آنها از سوي دولت سابق مورد بي اعتنايي قرار گرفت، نقدهايي که بعضي از آنها دقيقا وضعيتي که جامعه در سال ۱۳۹۱ به آن دچار شد پيش‌بيني مي‌کرد .
دولت با هیاهو و تبلیغ، یارانه ماهیانه را، اغلب با تأخیر، از هر راهی که شده، قانونی و غیر قانونی پرداخت می کرد. پولی که گاهی ازاصلاح قیمت حامل‌های انرژی به دست می آمد و اغلب اوقات از طریق برداشت شبانه از بانکها، فروش کارخانجات، فروش دلار و پول نفت.
دولت آن قدر برای تامین این مبلغ قانون شکنی کرد که داد همه را در آورد، مردم می گفتند مسبب تمام گرانی ها، تورم و بیکاری یارانه هاست؛ دولت یارانه ای ندهد اما قیمت ها را به جای قبلی خود بازگرداند. تولید در این میان سرش بی کلاه ماند و بسیاری از کارگاه های تولیدی به کما رفتند! نحوه اجرای طرح طوری پیش رفت که عملا نه تنها هيچيک از اهداف اين طرح بدست نيامد بلکه مشکلات اقتصادي بسياري براي کشور و جامعه شکل گرفت، تا جايي که مسئولان کشور و مجلس، تصميم گرفتند مانع از اجراي فاز دوم اين طرح توسط دولت احمدي‌نژاد در سال ۱۳۹۱ شوند.
دولت احمدی نژاد با همه خوبی و بدی هایش پایان یافت اما حالا پول یارانه‌ها در سهسال گذشته در زندگی اقشار کم درآمد جای خود را باز کرده و حذف آن از سبد درآمدی آنها، کاری بس مشکل است. مردم حساسیت خاصی بر روی هدفمندی یارانه‌ها دارند و هر خبر جدیدی که در این حوزه مخابره می‌شود در بین اقشار مختلف با بازتابی گسترده مواجه می‌شود. خانواده ها از یک درآمد مطمئن برخوردار شدنده اند و کوچک‌ترین تغییر در روال پرداخت آن این موضوع باعث نابودی و ازبین رفتن زندگی بعضی از افراد خواهد شد.
قانونی که روزگاری کسی جرات استارت اجرایش را نداشت حالا هیچ کس نمی تواند سدی مقابل آن باشد، نه مجلس و نه دولت به دلیل مسائل سیاسی و در نظر گرفتن آینده نمی توانند طرح هدفمندی یارانه را متوقف کنند.
واقعیت این است که روش کنونی پرداخت یارانه ها، سنگی است که در چاه افتاده و برای در آوردنش، باید تدبیر کرد نه قانون شکنی، چرا که نمی توان یارانه ای که مردم به دریافت آن عادت کرده و برخی، در هزینه های ماهانه بر روی آن حساب کرده اند بی مقدمه حذف کرد.
دولت راستگویان هم در چند ماهه عمر خود، تخلفات دولت گذشته را در زمینه فراهم آوردن مبلغ ۳۵۰۰ میلیارد تومانی یارانه ها تکرار کرد و یک بار رو به دلار فروشی آورد، بار دیگر از پول نفت پرداخت کرد و این بار از پول بابک زنجانی یارانه مردم را داد و با پرداخت این پول، میزان واریزی دولت به حساب مردم از آذر ماه ۸۹ تا امروز از مرز ۱۲۳ هزار میلیارد تومان عبور کرد.
باید گفت که نمی شود و نمی توان این همه یارانه را هر ماه پرداخت کرد و روند کنونی را ادامه داد. اما واقعا باید چه کرد؟ آیا حذف یارانه دهک های ثروتمند، افزایش مبلغ یارانه ها و ... راه حل مناسبی است؟ روش هایی که در دولت قبل امتحان خود را پس داده اند.
پس باید به معنای واقعی تدبیر کرد و روش اجرای این جراحی عظیم (هدفمندی یارانه ها) را تغییر داد و از آن گریزی نیست و در این مسیر قطعا مشکلات بسیار است؛ اگر از بیم آن کار تعطیل شود تکرار کاری است که دول گذشته به همین بهانه ها انجام دادند و آن یعنی عدم تن دادن بیمار به جراحی، به خاطر ترس ازدرد!
واضح است که به سرانجام رساندن چنین طرحی نیاز به برنامه‌ریزی گسترده در سطح قوای مجریه و مقننه، هماهنگی در تیم اقتصادی دولت و ایجاد شناختی مناسب از ابعاد اقتصادی جامعه دارد و به این ترتیب تا رسیدن به پایان خوش این شاهنامه، فاصله بسیاری مانده است!
احمدی نژاد اما در تاريخ ۲۷ آذر ۱۳۸۹، با حضور در تلويزيون، آغاز اجراي قانون هدفمند کردن يارانه‌ها را رسماً اعلام کرد. او گفت که از صبح روز ۲۸ آذر، حامل‌هاي انرژي، آب و نان در سراسر ايران با بهاي جديد ارائه خواهند شد. در اولين مرحله واريز يارانه نقدي به حساب خانوارها، با پرداخت ۴۰ هزار و پانصد تومان به ازاي هر نفر در ماه، در مجموع ۴ هزار و هشتصد ميليارد تومان به حساب‌ها واريز شد. بعد از آن دولت ۴۵۰۰ تومان بابت يارانه نان به هر نفر اضافه کرد، مبلغي که تا الان هر ماهه به هر نفر پرداخت مي‌شود.
قرار بود با اجراي اين طرح از هدر رفتن منابع اقتصادي و توزيع ناعادلانه يارانه‌ها جلوگيري شود. با اجراي آن بازده اقتصادي جامعه بهبود يابد، از افزايش بي‌رويه مصرف سوخت جلوگيري شود، با تحريمهاي غرب مقابله شود، به وضعيت اقشار کم بضاعت جامعه رسيدگي شود و فاصله طبقاتي در ايران از ميان برود . احمدي نژاد در آن زمان به صراحت گفت که با اجراي اين طرح هدفمندي، تورم بالا نمي‌رود و وضع اقتصادي مردم به مراتب بهتر خواهد شد و محمدرضا رحيمي‌معاون وي نيز اعلام کرد که « با اجراي هدفمندي يارانه‌ها هيچ فقيري در كشور نخواهيم داشت».
خوشه بندی و سایر طرح های شناسایی پر درآمدها از کم درآمدها به شکست انجامید و همه ۷۵ میلیون ایرانی به طور یکسان یارانه بگیر دولت شدند، حتی مرده ها و افغانی ها هم از این موهبت بهرمند شدند!
هر چه زمان می گذشت، از منتقدان اجرای طرح هدفمندی کم می شدند اما بر تعداد مخالفان نحوه اجرای آن را روز به روز افزوده می شد، منتقدان آن را توزیع فقر می دانستند و می گفتند اداره کشور به شیوه کمیته امدادی جواب نمی دهد. برخی ها هم آن را هدر مندی می دانستند تا هدفمندی! و حتی بعضی پا را فراتر نهاده و آن را دروغ بزرگ اقتصاد می خواندند و در مجلس قسم یاد می کردند که این طرح شکست می خورد! گروهی نیز نحوه اجرای طرح هدفمندی را مثل آمپولی می دانستند که به جای تزریق به پای بیمار به زبانش تزریق شده بود! بسیاری از فکاهان برای این موضوع، جک ها ساختند، مثل این یکی؛ اطلاعیه شیطان: تا میتوانید گناه کنید به علت مبلغ بالای قبض، گاز جهنم قطع شده از آتش خبری نیست!
اما موافقان، آن را بزرگترین دستاورد احمدی نژاد می دانستند و از این که او شهامت اجرای آن را پیدا کرده بود به وی نمره ۲۰ می دادند. برخی نیز می گفتند، آقای احمدی نژاد معجزه کرد در این زمینه اسمش در تاریخ می ماند.
خطر معتاد شدن جامعه به این پول و جا باز کردن آن در سبد درآمدی خانوار، افزایش پایه پولی کشور، افزایش تورم و بیکاری و... ذهن اقتصاددانان را به خود مشغول کرد و آثار زیان بار این نوع اجرای طرح ، از چشم منتقدان و صاحبنظران دور نمانده بود. به طوری که مي‌توان ادعا کرد، کارشناسان اقتصادی و اجتماعی سه شیفت به پیامدهای محتمل توزیع این گونه پول در کشور هشدار می دادند ولی متاسفانه همه آنها از سوي دولت سابق مورد بي اعتنايي قرار گرفت، نقدهايي که بعضي از آنها دقيقا وضعيتي که جامعه در سال ۱۳۹۱ به آن دچار شد پيش‌بيني مي‌کرد .
دولت با هیاهو و تبلیغ، یارانه ماهیانه را، اغلب با تأخیر، از هر راهی که شده، قانونی و غیر قانونی پرداخت می کرد. پولی که گاهی ازاصلاح قیمت حامل‌های انرژی به دست می آمد و اغلب اوقات از طریق برداشت شبانه از بانکها، فروش کارخانجات، فروش دلار و پول نفت.
دولت آن قدر برای تامین این مبلغ قانون شکنی کرد که داد همه را در آورد، مردم می گفتند مسبب تمام گرانی ها، تورم و بیکاری یارانه هاست؛ دولت یارانه ای ندهد اما قیمت ها را به جای قبلی خود بازگرداند. تولید در این میان سرش بی کلاه ماند و بسیاری از کارگاه های تولیدی به کما رفتند! نحوه اجرای طرح طوری پیش رفت که عملا نه تنها هيچيک از اهداف اين طرح بدست نيامد بلکه مشکلات اقتصادي بسياري براي کشور و جامعه شکل گرفت، تا جايي که مسئولان کشور و مجلس، تصميم گرفتند مانع از اجراي فاز دوم اين طرح توسط دولت احمدي‌نژاد در سال ۱۳۹۱ شوند.
دولت احمدی نژاد با همه خوبی و بدی هایش پایان یافت اما حالا پول یارانه‌ها در سهسال گذشته در زندگی اقشار کم درآمد جای خود را باز کرده و حذف آن از سبد درآمدی آنها، کاری بس مشکل است. مردم حساسیت خاصی بر روی هدفمندی یارانه‌ها دارند و هر خبر جدیدی که در این حوزه مخابره می‌شود در بین اقشار مختلف با بازتابی گسترده مواجه می‌شود. خانواده ها از یک درآمد مطمئن برخوردار شدنده اند و کوچک‌ترین تغییر در روال پرداخت آن این موضوع باعث نابودی و ازبین رفتن زندگی بعضی از افراد خواهد شد.
قانونی که روزگاری کسی جرات استارت اجرایش را نداشت حالا هیچ کس نمی تواند سدی مقابل آن باشد، نه مجلس و نه دولت به دلیل مسائل سیاسی و در نظر گرفتن آینده نمی توانند طرح هدفمندی یارانه را متوقف کنند.
واقعیت این است که روش کنونی پرداخت یارانه ها، سنگی است که در چاه افتاده و برای در آوردنش، باید تدبیر کرد نه قانون شکنی، چرا که نمی توان یارانه ای که مردم به دریافت آن عادت کرده و برخی، در هزینه های ماهانه بر روی آن حساب کرده اند بی مقدمه حذف کرد.
دولت راستگویان هم در چند ماهه عمر خود، تخلفات دولت گذشته را در زمینه فراهم آوردن مبلغ ۳۵۰۰ میلیارد تومانی یارانه ها تکرار کرد و یک بار رو به دلار فروشی آورد، بار دیگر از پول نفت پرداخت کرد و این بار از پول بابک زنجانی یارانه مردم را داد و با پرداخت این پول، میزان واریزی دولت به حساب مردم از آذر ماه ۸۹ تا امروز از مرز ۱۲۳ هزار میلیارد تومان عبور کرد.
باید گفت که نمی شود و نمی توان این همه یارانه را هر ماه پرداخت کرد و روند کنونی را ادامه داد. اما واقعا باید چه کرد؟ آیا حذف یارانه دهک های ثروتمند، افزایش مبلغ یارانه ها و ... راه حل مناسبی است؟ روش هایی که در دولت قبل امتحان خود را پس داده اند.
پس باید به معنای واقعی تدبیر کرد و روش اجرای این جراحی عظیم (هدفمندی یارانه ها) را تغییر داد و از آن گریزی نیست و در این مسیر قطعا مشکلات بسیار است؛ اگر از بیم آن کار تعطیل شود تکرار کاری است که دول گذشته به همین بهانه ها انجام دادند و آن یعنی عدم تن دادن بیمار به جراحی، به خاطر ترس ازدرد!
واضح است که به سرانجام رساندن چنین طرحی نیاز به برنامه‌ریزی گسترده در سطح قوای مجریه و مقننه، هماهنگی در تیم اقتصادی دولت و ایجاد شناختی مناسب از ابعاد اقتصادی جامعه دارد و به این ترتیب تا رسیدن به پایان خوش این شاهنامه، فاصله بسیاری مانده است!
کلمات کلیدی : کسری شادمان
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
